By Kahramanmaraş Belediyesi tarafından bu yıl beşincisi düzenlenen “Uluslararası Kahramanmaraş Şiir ve Edebiyat Günleri” farklı coğrafyalarından şair, müellif ve fikir insanlarını edebiyatseverlerle buluşturdu.
Program kapsamında “İnsanın Mana Arayışı ve Gerçeği Kurgulamak” başlıklı panelde, müellif Necip Tosun, Betül Nurata, Naime Erkovan ve İspanyol gazeteci ve müellif Fernando del Val Sanz konuşma yaptı.
Necip Fazıl Kısakürek Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen söyleşide müellif Tosun, büyük edebiyatçıların her vakit kriz devrinde ortaya çıktığını belirterek, “Hem İslam toplumlarında bu türlü olmuş hem de Batı’daki büyük anlatım, kriz periyodunda ortaya çıkmış. Miguel de Cervantes, Don Kişot’u o periyotta seyahate çıkarırken aslında kutsaldan kopmuş çağdaş hayattaki yalnızlığını anlatmaya çalışmış. Cervantes aslında modernizmin başlangıcını ilan etmiş.” dedi.
“Eğer edebiyat olmasaydı barbar bir dünyaya mahkum olacaktık”
Tosun, “Biggles” karakterinin de Londra’da endüstrileşmeyle birlikte ortaya çıkan büyük krizin anlatıcısı olduğuna işaret ederek, “Balzac, Paris’i kapitalizmin hegemonyasındaki bir kent olarak çizmiş. Tolstoy ve Dostoyevski de bilhassa Batı’nın sekülerizminden sonra, ‘artık Allah’a gereksinimimiz yok’ argümanının akabinde bir İlah krizine itiraz olarak çıkmışlar. Latin Amerika’daki büyülü gerçekçilik akımı, hiç kuşkusuz Post Kolonyal, emperyal devrin bir itirazı olarak Gabriel Garcia Marquezlerle ortaya çıkmış.” diye konuştu.
Doğu ve Batı karşılaştırmasında William Shakespeare ile Hz. Mevlana’yı çok önemsediğini lisana getiren Tosun, şöyle devam etti:
“Kızlarıma da bu iki ismin bütün yapıtlarını armağan ettim. Zira Shakespeare, Batı’nın zihniyetini, işleyişini, yükseliş ve düşüşlerini, kaybedişlerini, iktidar gayretlerini, kötülük ve uygunluğun tabiatını çok hoş anlatır. Mevlana ise Mesnevi’de Doğu, İslam toplumlarının hayata, eşyaya bakışlarını yansıtır. Bu da Doğu zihniyetinin işleyişidir. Bunu en âlâ Mevlana’da görüyoruz. Lakin büyük fotoğrafta Doğu da Batı da misal öyküleri anlatıyorlar. Her iki medeniyet de uygunluğun ve berbatlığın tabiatını anlamaya çalışıyor. Her iki toplum da ezen ve ezilenlerin dünyasını manaya uğraşıyla yoksulluk ve zenginliği, zalimlik ve masumiyeti, şefkati anlatıyor. Aslında biraz daha fotoğrafı genişletirsek insanlık âlâ, hoş ve doğrunun peşinde ve bunu en âlâ edebi eserler ortaya koyuyor. Şayet edebiyat olmasaydı barbar bir dünyaya mahkum olacaktık. Düzgün ki edebiyat var.”
“Edebiyatta en hoş diye bir şey yoktur, daha hoş vardır”
Yazarlığın yanı sıra çeviri çalışmalarına da imza atan Naime Erkovan, öykü ile insanların bağının çok farklı olduğundan bahsederek, “Yaratılış itibariyle bize kıssa olarak anlatılan her şeyi aklımızda tutmak imkanı verilmiştir. O yüzden kutsal metinlerde bile büyük oranda kıssalar, peygamber kıssaları anlatılır. Evet öğütler, buyruklar yasaklar bildirilir lakin büyük oranda bu metinlerde öykü vardır. Zira bizim manaya, kabul etme, açma kapımız kıssayla oluyor.” diye konuştu.
Erkovan, kurmaca metinlere dair de “Ben içimden geldiği üzere yazıyorum diyebilirsiniz. Ancak kurmaca için çok harikulade bir disiplin sağlamak, bir personellik gerçekleştirmek zorundasınız. Zira bu bir insan yapıtı ve kesinlikle çalışılmaya, güzelleştirilmeye gereksinimi var. Öğrencilerime, ‘edebiyatta en hoş diye bir şey yoktur, daha hoş vardır’ derim. Ne kadar üzerinde çalışırsanız çok daha hoşa dönüştürebilirsiniz.” görüşünü paylaştı.
“Hikayeler bize eşsiz tecrübeler sunuyor, yine dönüşebilmeyi öğreniyoruz”
Senaryo çalışmalarını da sürdüren muharrir Betül Nurata, her kıssanın değerli olduğunun altını çizerek, “İnsanoğlu var olduğundan beri kıssalar anlatılıyor. Dünya kuruldu kurulalı insan öyküsüz yaşamamış. Kıssa, elbet hem kendimizi hem karşımızdakini hem de dünyayı manaya uğraşımız. Kıssa yalnızca eğlenmek için değil, çok kadim bir kıymetimiz. Kendimizi keşfetmek ve diğerleriyle bağ kurmak, bilgiyi nesilden jenerasyona aktarmak için elimizdeki en pahalı hazine.” değerlendirmesinde bulundu.
Yaşanmışlıklardan bir kanıt çıkarabilmek için kıssalara muhtaçlık olduğunu söyleyen Nurata, şunları kaydetti:
“Hayatta bir sürü şey yaşıyoruz ve yaşanmışlık olarak kalıyor. Fakat yaşadıklarımızdan yahut oburlarının yaşadıklarından sonuç çıkartabildiğimiz vakit tecrübeye dönüşüyor. Aksi takdirde birebir kusurları ömrümüz boyunca yapıp duruyoruz. Mesela Yusuf ile Züleyha’yı bilmesek sanki biz, biz olur muyduk? Kabil’le Habil’i tanımasak kıskançlığı, sevgiyi, affetmeyi nasıl öğrenebilirdik. Kıssalar bize eşsiz tecrübeler sunuyor, yine dönüşebilmeyi öğreniyoruz. Kendi öykümüz çok değerli evet fakat diğerlerinin öykülerine de muhtacız. Biz o virajlı yolu almadan, o yolda kaza yapmadan da hayat sürecimize devam edebiliriz. Öyküler bize yaşamadığımız halde bir bakış, bir görüş, tecrübe armağan ediyor. O yüzden bizi biz yapıyor. Tıpkı vakitte bizden evvelkileri bize katıyor.”
Gazeteci ve muharrir Fernando del Val Sanz ise lisan ve gerçekliğin başka şeyler olduğunu belirterek, “Her ülkenin sözlüğüne baktığınız vakit, aslında sözler sokakta oluştuktan, beşerler kullanmaya başladıktan çok daha sonra fakat sözlüğe girebilir hale geliyor. Münasebetiyle lisan, gerçekliğin gerisinde kalıyor.” dedi.
Sanz, şiir ve gerçeklik ortasındaki bağa dair şunları anlattı:
“İnsanların gerçekliği kabul etmemesinin, ‘gerçeklik bu türlü değil’ demesinin sebebi aslında birçok vakit o gerçeklikten hoşlanmamalarından kaynaklanıyor. Böylelikle gerçekliği değiştirmek istiyorlar. Bu aslında şiirde de gördüğümüz bir şey. Şiirin ana işlevi zevk vermesidir, bir estetiğe sahip olmasıdır. Mevt, hastalık ya da ayrılık üzere sorunlar yaşadığınız vakit edebiyatla bunu aşabilecek bir güce ulaşabiliyorsunuz. Güzel bir şiir, beni şaşırtıp tam olarak olduğum yerin değişime gitmesini sağlayan, dünya görüşümü tazeleyen şiirdir. Dönüştürücü olmasından öte bir şiirde benim için pahalı olan şey, müzikalliğe, hoşluğa ve gizeme sahip olmasıdır.”
