By
İstanbul’u tehdit eden büyük Marmara sarsıntısı senaryoları gündemdeki sıcaklığını korurken, Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Bektaş’tan dikkat cazibeli bir kıymetlendirme geldi. Prof. Dr. Bektaş, Marmara Denizi’nin derinliklerinde yer alan dört büyük deniz çukurunun, beklenen büyük zelzelenin tek bir kesimde gerçekleşmesini engellediğini öne sürdü.
“Marmara’daki Dört Çukur, Sarsıntı Gücünü Yutuyor”
Sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada Bektaş, Marmara Denizi’nde yer alan Trakya, Orta Marmara, Çınarcık ve Kumburgaz çukurlarının, ana fayın kilitlenip devasa bir kırılmayla yıkıcı bir sarsıntı üretmesini engellediğini belirtti. Bu çukurların bölgedeki sismik aktivite üzerinde yavaşlatıcı ve dağıtıcı bir rol oynadığını savunan Bektaş, çarpıcı savını dört bilimsel münasebete dayandırdı:
1. Yüksek Isı ve Akışkanların Etkisi
Bektaş’a nazaran deniz çukurlarının altındaki yüksek sıcaklık ve akışkan varlığı, fay çizgisinin kilitlenmesini engelleyerek ‘creep’ yahut ‘slow sliding’ olarak bilinen yavaş kayma hareketlerine neden oluyor. Bu yavaş hareketlilik, sarsıntı gücünün birikmeden vakte yayılarak sönümlenmesini sağlıyor.
2. Zayıf ve İnce Kabuk Yapısı
Çukurların altındaki yer kabuğunun kalın ve sağlam olmadığını belirten Bektaş, bu bölgelerin gereğince sağlam olmadıkları için büyük zelzeleler üretebilecek güç birikimine uygun olmadığını vurguladı. “Bu zayıf ve ince yapı, kırılgan değil; hasebiyle yıkıcı bir sarsıntının ön şartları burada oluşamıyor” dedi.
3. Olağan Fayların Tansiyonu Paylaşması
Bu dört çukuru oluşturan daha küçük ölçekli olağan fayların, ana Marmara Fayı üzerindeki tansiyonu dağıttığını belirten Bektaş, bu durumun ana fay sınırındaki tekil ve büyük bir kırılma riskini azalttığını söz etti. Bu çeşit bir gerilim paylaşımı, büyük yıkımları önleyici nitelikte olabilir.
4. Zelzele Odak Derinliklerinin Dağılımı
Bektaş ayrıyeten bölgedeki sarsıntıların odak derinliklerinin de bu teoriyi desteklediğini belirtti. Derinlik farklılıkları, tek bir odakta toplanan büyük güç patlaması yerine çoklu küçük hareketlerle güç boşalmasına işaret ediyor.
Tek Büyük Sarsıntı Yerine Modüllü ve Dağınık Sarsıntılar Mı?
Prof. Dr. Bektaş’ın bu yaklaşımı, Marmara Denizi’ni çevreleyen fay sistemlerinin tek bir büyük zelzeleyle kırılacağına dair yaygın görüşe farklı bir bilimsel pencere açıyor. Bölgedeki jeolojik yapıların karmaşıklığını ve zelzele gücünün nasıl bölgesel olarak dağılabileceğini gözler önüne seriyor. Bektaş’ın dikkat çeken bu yorumu, İstanbul ve etrafı için hazırlanan zelzele senaryolarının yine kıymetlendirilmesi gerektiğini gündeme taşıyor.
