By Hindistan’ın denetimindeki Cammu Keşmir’in Pahalgam bölgesinde düzenlenen terör saldırısı, sırf bölgesel tansiyonu değil, nükleer güç sahibi Hindistan ile Pakistan ortasındaki kırılgan barışı da tehlikeye soktu. Uzmanlar, iki ülke ortasında yaşanacak beklenen bir sıcak çatışmanın, sırf Güney Asya’yı değil, global istikrarları de altüst edebileceği ihtarında bulunuyor.
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nden Çin uzmanı Dr. Nurettin Akçay, Durham Üniversitesi’nde Hindistan üzerine çalışmalar yürüten Doç. Dr. Ferhat Çağrı Aras ve birebir üniversiteden Güney Asya uzmanı Dr. Omair Anas, artan Hindistan-Pakistan tansiyonunu farklı taraflarıyla kıymetlendirdi.
“GÖZDEN UZAK LAKİN JEOPOLİTİK TARTISI BÜYÜK BİR KRİZ”
Dr. Nurettin Akçay, Hindistan-Pakistan tansiyonunun kamuoyunda Ukrayna-Rusya ya da Çin-Tayvan kadar görünür olmadığını fakat jeopolitik açıdan dünyanın en kritik çatışma potansiyellerinden biri olduğunu vurguluyor. Her iki ülkenin nükleer güç sahibi olması nedeniyle topyekûn bir savaştan kaçınma eğilimi ağır bassa da, 1999’daki Kargil Savaşı’na misal düşük yoğunluklu bir çatışma mümkünlüğünün her geçen gün arttığını belirtiyor.
Keşmir üzere hassas bölgelerde hudut sınırının barut fıçısı üzere olduğunu tabir eden Akçay, bilhassa Hindistan’ın çok etnikli yapısının, iç çatışmalar açısından önemli riskler barındırdığına dikkat çekiyor. Muhtemel bir savaşta, Hindistan’daki Müslüman azınlığın amaç haline gelmesinden tasa duyulduğunu lisana getiriyor.
ÇİN’İN İSTİKRAR ARAYIŞI: TARAFSIZ KALMAK MÜMKÜN MÜ
Dr. Akçay’a nazaran, bir çatışma sırf Hindistan ve Pakistan’la hudutlu kalmayacak. Çin’in Pakistan ile derin stratejik iştiraki, bilhassa Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) üzerinden kurduğu ekonomik bağlar nedeniyle Pekin’in bu krizde tarafsız kalmasını zorlaştırabilir. Çin’in, Hindistan’la da hudut ihtilafları olduğunu hatırlatan Akçay, bu türlü bir senaryonun Himalayalar’daki istikrarları de bozabileceğini öne sürüyor.
“HİNDİSTAN İÇİN BU KRİZ, BİR FIRSAT OLABİLİR”
Doç. Dr. Ferhat Çağrı Aras ise, krizin Hindistan açısından hem iç siyasette hem milletlerarası sahnede bir hareket alanı sunduğunu belirtiyor. Yeni Delhi’nin, saldırıyı Pakistan’a atfederek onu “terörü destekleyen devlet” konumuna itmek istediğini, Pakistan’ın ise Hindistan’ı uydurma bayrak operasyonu yürütmekle suçladığını tabir ediyor.
Seçim atmosferinin hâkim olduğu Hindistan’da savaş telaffuzunun zayıf kaldığını vurgulayan Aras, çatışmadan çok propaganda savaşı yaşandığını düşünüyor. Lakin bu bile, nükleer iki ülke ortasındaki istikrarsız dengeyi riske atmaya yetebilir. ABD’nin Hindistan’a Çin karşısında stratejik bir ortak olarak yaklaşması ve Fransa ile savunma iş birliklerinin artması da Hindistan’a daha rahat hareket alanı sağlıyor.
“YENİ GÜVENLİK MİMARİSİNİN TAŞLARI YERİNDEN OYNUYOR”
Aras, terör saldırısının akabinde sırf bölgesel askeri dengelerin değil, global güvenlik nizamının de sorgulanmaya başladığını savunuyor. Çin’in şu ana kadar temkinli davranması, ABD-Hindistan ilgilerinin güçlenmesi ve Pakistan’ın diplomatik yalnızlığının derinleşmesi, bu krizin yalnızca askeri değil birebir vakitte stratejik bir kırılma anı olduğuna işaret ediyor.
“HİNDİSTAN, HUDUTLU BİR MÜDAHALE İLE BASKIYI ARTIRABİLİR”
Dr. Omair Anas ise, Hindistan ve Pakistan ortasında uzun müddettir direkt diplomatik temasların zayıf olduğunu, bu nedenle inanç düzeyinin epey düşük seyrettiğini söylüyor. Pahalgam’daki akının akabinde Hindistan’ın, faillerin sonun Pakistan tarafında konuşlandığını argüman ederek askeri seçenekleri gündeme aldığını belirten Anas, hudutlu ölçekli bir operasyon ihtimalinin masada olduğunu aktarıyor.
Uluslararası aktörlerin genel olarak Hindistan’ın tezlerine yakın durduğunu ve Pakistan’ın memleketler arası arenada giderek yalnızlaştığını belirten Anas, ekonomik toparlanma gayesi güden Pakistan’ın ise çatışmadan uzak durmayı tercih edeceğini tabir ediyor. Bu nedenle İslamabad’ın Çin, Suudi Arabistan ve ABD üzere aktörlerden daha fazla dayanak talep edeceği ve bu çerçevede tansiyonun düşürülmeye çalışılacağı öngörülüyor.
KRİZİN FİTİLİNİ ATEŞLEYEN OLAY: PAHALGAM SALDIRISI
22 Nisan’da Cammu Keşmir’in Pahalgam bölgesinde düzenlenen silahlı hücumda 26 turist hayatını kaybetmiş, çok sayıda kişi de yaralanmıştı. Hindistan, atağın ardında Pakistan’dan gelen militanlar olduğunu öne sürerek, Pakistanlı diplomatları hudut dışı etmiş ve iki ülke ortasında yürürlükte olan İndus Suları Anlaşması’nı askıya aldığını duyurmuştu. Vizeler iptal edilmiş, diplomatik bağlar minimum seviyeye indirilmişti. Buna karşılık Pakistan da hava alanını kapatmış, ticareti durdurmuş ve Hindistan’ın ırmaklardaki su siyasetlerine dair ihlalleri “savaş nedeni” olarak göreceğini ilan etmişti.
