By Orta Doğu, Karadeniz ve Asya-Pasifik bölgelerinde yaşanan siyasi tansiyonlarla ABD’nin dış ticaret siyasetleri, kesimde maliyet ve güvenlik sıkıntılarını derinleştiriyor.
Jeopolitik risklerin artması, hem nakliyat rotalarını hem de tedarik zinciri planlamalarını direkt etkiliyor. Kızıldeniz’de artan akınlar, Karadeniz’de süren çatışmalar ve Tayvan etrafında yükselen tansiyon, lojistik kesiminde maliyetleri artırırken, deniz yolu nakliyatında rota değişikliklerini zarurî hale getiriyor.
Öte yandan, ABD Başkanı Donald Trump döneminde uygulamaya konulan ek gümrük vergileri bilhassa Çin ile olan ticaret hacmini daralttı.
Bu durum, yalnızca ihracatçıları değil, birebir vakitte global nakliyecilik firmalarını da etkiledi. Azalan ticaret hacmi, konteyner nakliyatından hava kargoya kadar birçok alanda kapasite kullanım oranlarını düşürdü.
Uluslararası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Lideri Bilgehan Engin, AA muhabirine, global gelişmeler ve jeopolitik çalkantıların global tedarik zincirlerini derinden etkileyerek dünyayı jeoekonomik parçalanmaya sürüklediğini söyledi.
Engin, bu sürecin, hür ticaret ve global tedarik zincirlerinden uzaklaşılarak ulusal güvenlik ve yerelleşmenin öncelik kazanmasıyla kendini gösterdiğini belirterek, şöyle devam etti:
“Jeopolitik risklerin son devirde artması, global lojistik zincirlerini değişime zorluyor. Bu süreç, yeni ticaret rotalarının oluşturulmasına ve tıpkı vakitte hizmet üreticilerin de yatırımlarını yine düşünmelerine sebep oluyor. Siyasi tansiyon ve çatışmalar daha da fazla aksaklık ve belirsizlik yaratırken yatırımları da engelliyor. Enflasyonun süratle yükselmesi, milyonlarca tüketicinin harcamalarında kısıtlamalara gitmesi manasına geliyor. Bu da talebi vuruyor ve birebir vakitte belirsizlik yaratarak tedarik zinciri uzmanlarının planlama yapmasını zorlaştırıyor.
Salgında olduğu üzere lojistik kesimi kriz anlarında süratle yeni sürece ahenk sağlayabilir. Bölümün kriz anlarında değişime ayak uydurması sürdürülebilirliği açısından epey değerli. Risklere karşı birtakım teknolojik yatırımlar yapılsa da piyasadaki belirsizlik havası pek çok üretici açısından zorlayıcı bir etken. Global tedarik zincirlerini etkileyen her bir durum üretim maliyetlerini ve tüketici fiyatlarını artırıyor birebir vakitte yatırımların ötelenmesine neden oluyor.”
AVRUPA’NIN YENİ ROTASI TÜRKİYE OLABİLİR
Engin, ABD Başkanı Trump’ın ikinci başkanlık devrindeki tasarladığı ve hayata geçirdiği ekonomik atakların dünya ticaretini derinden etkilediğine vurgu yaparak, “trade wars” olarak söz edilen ticaret savaşlarında tarihi bir devir yaşandığını lisana getirdi.
Engin, Trump’ın yayımladığı kararnamelere değinerek, “Trump, Çin’de inşa edilen ya da Çin ile organik bağını sürdüren tüm ticaret gemilerine, ABD limanlarına her uğrakta 1 ile 3,5 milyon dolar ortasında değişen sabit bir ‘liman harcı’ getirme hazırlığına girişti. Trump’ın açıkladığı ek gümrük vergileri bilhassa Çin’e karşı atılan bu sert ataklar deniz ticaretinin rotasını değiştirecek. Bu durum deniz ticaretinde maliyetleri artırma riskini içinde taşıyor. Nakliyeciler, ithalatçılar ve ihracatçılar için daha yüksek maliyetlere yol açabilecek.” diye konuştu.
Öte yandan firmaların yüksek fiyatlardan kaçınmak için daha az limana uğrama üzere tedbirler alabileceğini kaydeden Engin, bu durumun da ticarette tıkanıklıklara ve gecikmelere neden olabileceğine dikkati çekti.
Engin, birebir vakitte nakliye fiyatlarının deniz navlununun kısa vadede artmasını sağlayabileceğini anlatarak, şöyle devam etti:
“Ek vergi kararı deniz ticaretinin rotasını da değiştirebilir, yeni yollar ve alternatif güzergahlar belirlenebilir. Türkiye bilhassa Avrupa’nın yeni rota arayışında öne çıkabilir. Bu durum Türkiye’ye değerli avantajlar sağlayabilir. Birinci basamakta AB ile ticari bağlantılarımızın yükselmesine ve Türkiye’nin daha büyük bir partner olmasına imkan sunabilir. Bu belirsizlik sürecinin bir an evvel nihayete erdirilmesi değerli zira iş dünyasında bu durum önemli tasalara yol açıyor. ABD’nin üretimi ülkesine çekmeyi hedefleyen vergi adımının ticaret yollarının ve deniz trafiğinin yine yapılandırılmasına neden olması bekleniyor.”
TÜRKİYE KÖPRÜ GÖREVİNDE
Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Yönetim Kurulu Lideri Şerafettin Aras da Türkiye’nin jeopolitik pozisyonu sayesinde tarih boyunca doğu ile batı, kuzey ile güney ortasında bir köprü olduğunu söyledi.
Aras, Türkiye’nin coğrafik pozisyonunun kesim açısından değerine değinerek, şunları kaydetti:
“Orta Koridor, Türkiye üzerinden Avrupa’yı Orta Asya’ya ve Çin’e bağlayan en süratli ve ekonomik kara yolu güzergahı. Bu koridorun ehemmiyeti, global tedarik zincirlerindeki değişim ve bölgesel jeopolitik gelişmelerle birlikte daha da artmıştır. Türkiye, Zengezur Koridoru ve Kalkınma Yolu Projesi üzere teşebbüslerle Orta Asya ve Orta Doğu ile entegrasyonunu güçlendirmekte. Bilhassa Irak ile geliştirilen Kalkınma Yolu Projesi, Basra Körfezi’nden Türkiye’ye ve buradan Avrupa’ya uzanan yeni bir ticaret koridoru ve Suriye’nin yine istikrara kavuşması ile Türkiye’nin Orta Doğu ve Körfez ülkelerine erişimini daha da hızlandıracak.”
Ulaştırma koridorlarının odağında olan Türkiye’deki ulaştırma kesiminin bu koridorların yaratacağı fırsatlara odaklandığının altını çizen Aras, “Bölgesel çatışmalar ve ticaret savaşlarının gölgesinde, ülkemizin global lojistik alanında daha aktif bir oyuncu olarak Avrupa-Orta Asya-Orta Doğu tedarik zincirlerindeki hissesini artırmasını sağlamak, bu hususta alınacak süratli aksiyonlarla, yatırımların alternatif rakip koridorlara kayması ve ülkemizin bypass edilmesini önlemek üzere çalışmalarımızı ağırlaştırmış bulunmaktayız.” tabirlerini kullandı.
Aras, ABD idaresinin yeni siyasetinin tedarik zincirlerinde kırılma yaratmakla birlikte maliyetlerin artmasına neden olabileceğini belirterek, salgın periyodunda Avrupa içerisinde ve Avrupa ile Çin ortasındaki tedarik zincirlerinde yaşanan aksamaların üreticilerin dikkatlerini Türkiye’ye çektiğini anımsattı.
Ek gümrük vergilerinin bilhassa AB’deki işletmeler için Türkiye’nin tedarik ve lojistik üssü olarak sunduğu avantajların kıymet kazanması üzere yeni fırsatları doğurabileceğine vurgu yapan Aras, uzun vadede Türkiye’nin avantajına durumların gelişebileceğini kelamlarına ekledi.
