By
BURSA Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu’nda yürütülen TÜBİTAK-2209 öğrenci projesiyle, atlar yeni bir metotla eğitilmeye başlandı. Klasik eğitim prosedürlerine alternatif olarak tercih edilen ve köpek eğitiminde kullanılan, öğrenme teorisinin olumlu pekiştirme prensibine dayanan ‘clicker’ yoluyla, aygıttan çıkan ses ile yiyecek üzere mükafatlar eşleştirilerek, atların istenen davranışları öğrenmesi ve kullanıcısına güvenmesi sağlanıyor. 2 İngiliz, 2 Arap atıyla yürütülen proje ile atların öğrenme süreçlerinin hızlandırılması hedefleniyor.
Tarih boyunca savaşlardan ulaşıma, tarımdan yük taşımaya kadar birçok alanda insanlığa katkıda bulunan atlar, BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu’nda yürütülen TÜBİTAK projesiyle, yeni bir metotla eğitilmeye başlandı. Klasik eğitim yollarına alternatif olarak tercih edilen ve köpek eğitiminde kullanılan, öğrenme teorisinin olumlu pekiştirme prensibine dayanan ‘clicker’ usulüyle, aygıttan çıkan ses ile yiyecek üzere mükafatlar eşleştirilerek, atların istenen davranışları öğrenmesi ve kullanıcısına güvenmesi sağlanıyor. Ana fonksiyonu, eğitilen atı hakikat davranışa sevk etmek olan eğitim metodunda, clicker’dan çıkan ‘klik’ sesi davranışları denetim ederken, atta şartlı öğrenme biçimi oluşturuyor. Klik sesi ile birlikte verilen ödül sayesinde, at bu sesi her duyduğunda ödüllendirileceğini anlayıp komutları hakikat bir biçimde yerine getiriyor.
PROJE FARKLI IRKLAR ÜZERİNDE DENENİYOR
BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu 2’nci sınıf öğrencileri Halil Eren Er, Ece Keleşoğlu ve Hatice Şahin’in yürütücülüğünde hayata geçirilen projede, farklı ırk atlar üzerinde yapılan uygulamalar dikkat alımlı sonuçlar veriyor. Proje kapsamında eğitilen atlarda dehşet ve tasa seviyelerinin azaldığı, daha istikrarlı davranışlar sergiledikleri ve beşerlerle daha olumlu bağlantı kurdukları gözlemlendi. ‘Clicker’ tekniğiyle eğitilen atların, çevresel uyaranlara karşı daha az hassas hale geldiği ve daha geniş alanlarda rahatça çalışabildikleri tespit ediliyor. 2 İngiliz, 2 Arap atıyla yürütülen proje ile atların öğrenme süreçlerinin hızlandırılması hedefleniyor. Bu sayede, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Genel Müdürlüğü hizmetindeki atlar ile yarış atlarının eğitim sürecine de katkı sağlanması planlanıyor.
‘ÇOCUKLARDAKİ ÖDÜLLENDİRME SİSTEMİNİ UYGULUYORUZ’
Proje danışmanı BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Gülşen Goncagül, olumlu pekiştirme temeline dayanan teknikle, atların öğrenme süreçlerini hızlandırmayı hedeflediklerini tabir etti. ‘Clicker’ metodunun, atın yaptığı bir davranışın yanlışsız anını işaretleyen ve yaptığı işin yanlışsız olduğunu anlamasını sağlayan, pekiştirici ve işaretleyici bir araç olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Goncagül, “Atların büyük hareketleri sevmesi pek mümkün değil. İtimat ve birlikte hareket etme, bu sistemin temelinde yer alıyor. Çocuklarda uyguladığımız ödüllendirme prosedürünü burada da kullanıyoruz. Birinci başta havuç ve elma üzere mükafatlar kullanırken, daha sonra bu mükafatları sesle özdeşleştirip, clicker sesinden faydalandık. At, sesi duyduğunda yaptığı aksiyonu pekiştirerek, bir sonraki aksiyonu gerçekleştirmeye kendini daha ehil hissediyor” dedi.
AT VE EĞİTİCİ ORTASINDAKİ İNANÇ, EĞİTİM SÜRECİNİ GÜÇLENDİRİYOR
Uygulamalarda kolay üzere görünen kimi hareketlerin, her at için birebir kolaylıkta olmadığı belirten Prof. Dr. Gülşen Goncagül, “Her atın taktan geçmesi bu kadar kolay bir hareketle mümkün değil. Şu anda 2 İngiliz atı ve 2 Arap atı ile çalışıyoruz ve bir bilimsel kuruluş olduğumuz için denetim kümesi ile birebir formda çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Denetim kümesi ile uyguladığımız atlar ortasında muvaffakiyet oranları ve aksiyonu gerçekleştirme mühletleri açısından besbelli farklılıklar gözlemledik. Tıpkı öğrencilerle misal eğitimler verdik. Bireylerin atlarıyla bütünleşmesi ve birbirine güvenmesi, temel eğitimin uygulanabilirliğini artırdı” diye konuştu.
‘ÜLKEMİZDE DAHA ÇOK KÖPEK EĞİTİMİ İÇİN TERCİH EDİLİYOR’
BUÜ Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu 2’nci sınıf öğrencisi Halil Eren Er, başlangıçta ‘clicker’ sisteminin atlar üzerinde uygulanmasının birtakım zorluklar içerdiğini lakin atların usulü kabullenmesiyle birlikte uyumlu bir halde çalışmaya başladıklarını belirtti. ‘Clicker’ metodu ile atların çevresel uyaranlara karşı daha az hassas hale geldiğini söz eden Er, “Clicker yolu, olağanda sık kullanılan bir formül değil. Bilhassa ülkemizde daha çok köpek eğitimi için tercih ediliyor. Fakat bu usulün atlar üzerinde de kullanılabileceğini ve farklı hayvanlar için de uygulanabileceğini keşfettikten sonra denemek istedim” sözlerini kullandı.
‘ATLARIN HAYATA BAKIŞ AÇISI BİZİMKİNDEN FARKLI’
Farklı ırklar ortasında uygulama mühleti açısından besbelli farklılıkları gözlemlendiklerini belirten Halil Eren Er, “Başlangıçta her ırk, tıpkı parkuru tamamlamak için çok farklı mühletler elde etti. Birinci etapta zorluklar yaşasak da atlarımız yolu kabullenmeye başladıkça, uyumlu bir formda çalışmaya başladık. Atların hayata bakış açısı bizimkinden farklı. Bizim az olarak gördüğümüz şeyleri, onlar çok olarak algılarken, kolay bulduğumuz durumlara çok tepki gösterebiliyorlar. Emelimiz, atın yanındayken ya da üzerinde olduğumuzda çok reaksiyonlarını azaltmaktı” dedi.
‘KARŞILIKLI BİR BAĞLANTI GELİŞTİREBİLİRİZ’
Temel gayelerinin cet öz itimat aşılamak olduğunu lisana getiren Er, “Öz itimat kazandıktan sonra at, kaygılarını yenecek ve bize eşit ölçüde inanç duyacaktır. Bu sayede karşılıklı bir irtibat geliştirebiliriz. Atçılıkta bir kural vardır. Hem atın hem de binicinin istekleri uyumlu bir biçimde gelişmelidir. Dehşetler ortadan kalktıktan sonra, daha tesirli bir bağlantı kurabileceğimizi düşünüyorum” diye konuştu.
