By Roma İmparatorluğu periyodunda kullanılan su mühendisliği olağanüstüsü Patara’daki aykırı sifon sistemiyle çalışan delikkemer, Likya Yolu’nu yürüyen turistlerin en beğenilen rotası oldu.
Helenistik devirde yapıldığı iddia edilen ve Roma İmparatorluğu periyodunda Patara Antik Kenti’nin su muhtaçlığını karşılamak gayesiyle kullanılan Antalya’nın Kaş ilçesindeki tarihi su yolu, ziyaretçilerini tarihin derinliklerinde büyüleyici bir seyahate çıkarıyor.
Toplam 22 kilometrelik tarihi su yolunda 200 metre uzunluğunda birbirine geçmiş ortası delik taş ve dev kaya bloklardan oluşan delikkemer, tüm ihtişamıyla ayakta duruyor.
Roma devrinin su mühendisliği olağanüstüsü olarak anılan ve zıt sifon sistemiyle derin vadiden suyun Patara’ya taşınmasını sağlayan delikkemer, orman ve deniz görünümüyle turistlerin de ilgisini çekiyor.
22 kilometreden antik kente su getirilmiş
Patara Antik Kenti Hafriyat Lideri Dr. Öğretim Üyesi Şevket Aktaş, AA muhabirine, su yolunun Helenistik periyottan itibaren var olduğunu, Roma İmparatoru Vespasian devrinde tadilat gördüğünü ve imparatorluğun sonuna kadar kullanıldığını belirtti.
Antik devirde Bodamya ismi verilen şimdiki ismi ise İslamlar olarak bilinen bölgede su kaynağının bulunduğunu söz eden Aktaş, yaklaşık 22 kilometre uzunluğunda döşenen antik yoldan suyun Patara Antik Kenti’ne kadar ulaştırıldığını kaydetti.
Suyun açık-kapalı kanallar ve kemerlerle antik kente getirildiğini lisana getiren Aktaş, şunları kaydetti:
“Özellikle Roma İmparatorluğu devrinde Antalya’nın Side, Myra, Aspendos, Perge üzere değerli kentlerinde su yolları ve kemerleri bulunuyor. Buradaki delikkemer, yapısal olarak Anadolu arkeolojisi için çok ehemmiyet arz ediyor. Vadinin etrafındaki iki zirve üzerine kurulmuş, karşıt sifon sistemiyle çalışan bir kemer. 190 metre uzunluğunda, 9,5 metre yüksekliğinde ve 3,5 metre genişliğinde bir yapı. Buradan akan suyun delikkemer üzere 5 tane kemerli yapının üzerinden geçip kente kadar geldiğini biliyoruz.”
Kente gelen suyun ana depoda tutulduğunu anlatan Aktaş, “Oradan da kentin muhtaçlığı olan kısımlara naklediliyor. Su, antik periyotta de ana gereksinim kaynağı. Delikkemer sistemi gerçek bir mühendislik mükemmeli. Aykırı sifon sistemi çok özel. Periyodun mimarisini ve mühendisliğini bize yansıtıyor. Su yolları Roma kentleri için bir gereksinim olduğu kadar kentin büyüklüğünü gösteren bir itibar problemi.” diye konuştu.
“Suyun rotasını takip edenler Patara Antik Kenti’ne ulaşıyor”
Tarihi su yolunun turistlerin ve bölge halkının da ilgisini çektiğini kaydeden Aktaş, “Bölge halkı bu su yolunda her yıl yürüyüş düzenliyor akabinde da şenlik düzenliyor. Antik devirde su yolu olarak kullanılan bu rota, turistler için de bir yürüyüş rotası haline geldi. Turistler bu yolda suyun izlerini takip ederek Patara Antik Kenti’ne ulaşıyor.” sözlerini kullandı.
Kente getirilen suyun liman yerleşimlerine dağıtılmak üzere kent kapısına ulaştırıldığına değinen Aktaş, şöyle devam etti:
“Bu su kurşun borularla kent kapısının üzerine çıkarılıp ortadaki pencere açıklığından su perdesi olarak akıtılıyor. Kente girerken büyüleyici bir görünüm eşliğinde giriyorlar. Bu, su yapısının yanı sıra aslında bir propaganda aleti. Biz de Kültür ve Turizm Bakanlığının Geleceğe Miras Projesi kapsamında, kent kapısından aslına uygun olarak yine su akıtmayı planlıyoruz. Antik devirde kente gelen insanların yaşadığı hisleri kısmi olarak da günümüzde buraya gelen ziyaretçilere hem ses hem de manzara açısından yaşatmayı planlıyoruz.”
Ters sifon sistemi
Aktaş, aykırı sifon sisteminin çalışma prensibiyle ilgili de şu bilgiyi aktardı:
“Su sistemi bir vadiye ulaştığında, vadi tabanı çok geniş yahut derinse karşıt sifon sistemi uygulanır. Vadinin başlangıcında bir su deposu inşa edilir. Burada su depolanır. Buradan köprü üzerinden borularla vadinin karşısına geçer. Burada da su depolanır. Burada değerli olan suyun geldiği depo ile karşısındaki depo ortasında muhakkak bir yükseklik farkı olmasıdır. Birleşik kaplar teorisine nazaran bir U borusunun kollarındaki su düzeyi birebirdir. Bir kolun düzeyi biraz düşürülüp yüksekte kalan giriş kolundan su verilirse düzey farkına bağlı olarak su akar. Delikkemer 170 metre kottan 140 metre kota suyu aktaracak biçimde inşa edilmiş.”
