By Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından ‘102’nci Yılda 102 Stant: Cumhuriyet’in Işığında Anadolu’nun Kültürel Mirasına Seyahat Projesi’ kapsamında Türkiye – Ermenistan hududundaki UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’nde bulunan Ani Ören Yeri’nin öyküsünün ele alındığı stant açıldı. Kars Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nde, Ani’de çıkarılan 244 arkeolojik ve etnografik eser sergilendi. 196 yapıtın birinci kere vitrinlerde yer aldığı stantta 133 yıl evvel Rus Lisan Bilimler Akademisi’nde vazifeli Nicholas Marr tarafından gerçekleştirilen hafriyatta çıkarılan Hz. İsa’nın figürünün olabileceği bedellendirilen taş rölyef dikkat çekti.
130 YILLIK ESERLER SERGİDE
Kars Arkeoloji ve Etnografya Müze Müdürü Hakim Aslan, Ani’nin öyküsünün anlatıldığı stantta 1892 yılında başlayan yaklaşık 130 yılı aşan hafriyat çalışmalarında bulunan yapıtların yer aldığını söyleyerek, “Bunlardan bir tanesi taş rölyef. Mimaride kullanılan bu taş üzerinde alt merkezde bir din görevlisinin portresi kabartma tekniğiyle rölyef olarak tasarlanmış. Çabucak üzerinde iki tarafında sunak tutan askerler ve üst merkezde ise ‘İmparator’ ya da ‘Hz. İsa’nın olabileceği bedellendirilen figür yer alıyor. Bu eser sergilenenler ortasında dikkat çekiyor” dedi.
Ani Ören Yeri’nde 2021 yılında yapılan hafriyatlarda elde edilen Selçuklu konutlarında bulunan kemik nesnenin de birinci kere sanatseverlerle buluştuğunu tabir eden Aslan, yapıtı şöyle anlattı:
“Figüratif ve bitkisel bezemelerin hakim olduğu yapıtta; merkezde ejder, kuş ve farklı toynaklı hayvanların bileşiminden oluşan gerçeküstü bir figür yer alıyor. Ağzı açık halde betimlenen bu figürün üst çenesi, üst hakikat çift dönüşlü bir volüte sahip. Ejder betimlemelerinde ise karakteristik özellik olarak sivri kulak, badem göz, çenenin altından üste yanlışsız uzanan volütlü kıvrılma, çene altından başlayıp boynun muhakkak bir kısmını çevreleyen ve üst hakikat yönelen kanat biçimli sakal görülüyor. Yapıttaki öteki figür olan balık, yer ejderi figürünün toynakları altında vücudu basınçla kıvrılmış, yüzgeçleri derin çentikler ile vurgulanmış, iri bir göz ve açık bir ağızla tasvir edilmiş. Balık figürünün çabucak altında bir adet askı yuvası bulunuyor.”
Hakim Aslan, birinci defa sergilenen yapıtlardan birinin de 2002 yılı kazılarında çıkarılan Selçuklu Çarşısı’ndaki bir küpün içinde bulunan sekiz köşeli yıldız formundaki lüster tekniğinde yapılmış çini tabak olduğunu söz etti. Aslan, “Ortasında saraylı aşıklar, hayatağacı yer alan çini tabakta Farsça olarak, ‘Ey sevdiğim, zulüm görmüş iki gözüm niye yaşla dolu olduğunu bilir misin? Zira göz bebeğim senin dudağından su alır / Bu seyahat aklıma gelince benim gönlüm daima beğenilen olur / Su üzere akmakta olan gül renkli gözyaşım, onun yüzünden cömertliğiyle akmaktadır’ yazısı yer almaktadır” diye konuştu.
Hakim Aslan, 11-12’nci yüzyıllara tarihlenen ve Orta Çağ periyodunda ‘cenneti’ simgeleyen tavus kuşu figürlü sırlı kase kesiminin 2024 yılında yapılan hafriyat çalışmalarında gün yüzüne çıkarıldığını ve bu kasenin de stantta birinci kere sanatseverlerle buluştuğunu kelamlarına ekledi.
