By ABD Başkanı Donald Trump’ın vergi indirimi tasarısı ve uyguladığı ticaret siyasetleri ülkede iktisadın gidişatı üzerinde soru işaretleri oluştururken, tarifelerin ekonomik aktiviteyi yavaşlatacağına ait tasaların devam etmesi global piyasaların istikamet bulmasını zorlaştırıyor.
Dünya genelinde enflasyon-resesyon ikilemi devam ederken, ABD idaresinin uyguladığı iktisat ve ticaret siyasetlerinin mümkün sonuçlarına ait belirsizlikler sürüyor.
Analistler, iktisatların başta tarifeler olmak üzere birçok risklerin gölgesinde yol haritası oluşturmaya çalıştıklarını belirterek, ABD’de vergi indirimi, ek gümrük vergilerinin büyüme ve enflasyon üzerindeki muhtemel tesirleri ve Trump ile ABD Merkez Bankası’nın (Fed) uyumlu görünmeyen siyasetlerinin esas belirsizlikler ortasında yer almaya devam ettiğini söyledi.
Dün, Trump’ın uzun vakittir Kongre’den geçmesini istediği vergi indirimi tasarısı, Temsilciler Meclisi’nde 1 oy farkla kabul edildi. Tasarının Amerikan halkına önemli vergi indirimleri getireceğini vurgulayan Trump, tasarının Senato’da en kısa müddette onaylanmasını beklediğini söz ederek “Kaybedecek vaktimiz yok.” açıklamasında bulundu.
Temsilciler Meclisi Başkanı Johnson da Trump’ın katıldığı toplantının çok yeterli geçtiğini ve Başkan’ın birçok kere ayakta alkışlandığını belirterek, tasarıyı tarihi bir olay olarak tanımladı.
Analistler, vergi indirimi tasarısının ABD’nin 36,2 trilyon dolarlık ulusal borcunu daha da artırabileceğinden telaş duyulduğunu belirtti.
Fed yetkililerinin açıklamaları yakından takip edilirken, Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller, bu yılın sonlarında faiz indirimleri için hala bir yol gördüğünü söyledi.
G7 ÜLKELERİNDEN ORTAK SİYASET HAMLESİ
Öte yandan G7 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Liderleri Doruğu devam ediyor. ABD, Almanya, İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya ve Japonya’dan oluşan G7 ülkelerinin maliye bakanları ve merkez bankası liderleri, Kanada’da düzenledikleri toplantının akabinde ortak bildiri yayımladı. Kelam konusu bildiride, çok sayıda karmaşık global zorluk karşısında ortak siyaset gayelerinin sürdürülmesi konusunda kararlı olunduğu vurgulandı.
Ticaret ve iktisat siyasetlerindeki belirsizliğin yüksek olduğuna ve global büyüme üzerinde baskı yarattığına işaret edilen bildiride, “Ekonomi siyasetlerindeki belirsizliğin tepe yaptığı devirden bu yana azaldığını kabul ediyoruz ve daha fazla ilerleme kaydetmek için birlikte çalışacağız.” tabirleri kullanıldı.
Bununla birlikte, Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, Lider Trump’ın gelecek ay Kanada’da düzenlenecek G7 Başkanlar Doruğuna katılacağını doğruladı.
Makroekonomik data tarafında ise ABD’de birinci sefer işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı 17 Mayıs ile biten haftada 227 bine düşerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti.
Ülkede imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), mayısta 52,3’e yükselerek piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşirken, hizmet kesimi PMI birebir devirde 52,3’e çıkarak beklentileri aştı.
Bu gelişmelerle dün yüzde 4,54 düzeyine inen ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yeni günde yüzde 4,53’te dengelendi. Altının ons fiyatı dünü yüzde 0,6 azalışla 3 bin 295 dolardan tamamlarken, şu sıralarda yüzde 0,5 yükselişle 3 bin 312 dolardan süreç görüyor.
Dolar endeksi yeni süreç gününde yüzde 0,3 düşüşle 99,6 düzeyinde seyrederken, Brent petrolün varil fiyatı ise şu sıralarda yüzde 0,1 artışla düşüşle 63,7 dolardan süreç görüyor.
Bu gelişmelerle New York Borsası’nda S&P 500 endeksi yüzde 0,04 düşerken, Nasdaq endeksi ise yüzde 0,28 yükseldi. Dow Jones endeksi yatay seyretti. ABD’de endeks vadeli kontratlar yeni güne karışık başladı.
AVRUPA BORSALARI SATIŞ AĞIRLIKLI
Avrupa borsaları dün satış yüklü seyrederken, gözler bugün Almanya’da açıklanacak büyüme bilgilerine çevrildi.
Analistler, Euro Bölgesinin en büyük iktisadı olan Almanya’nın bu yılın birinci çeyreğinde yüzde 0,2 büyüdüğünün varsayım edildiğini belirterek, ülkenin teknik resesyondan sıyrılabileceğini kaydetti. Almanya iktisadı 2024 yılının son çeyreğinde yüzde 0,2 daralmıştı.
Öte yandan, Almanya Merkez Bankası, iktisadın ABD gümrük tarifesi siyasetinin tesiriyle ikinci çeyrekte dinginleşmesini beklediğini bildirdi.
Dün, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) Nisan 2025 para siyaseti toplantı tutanakları, İdare Kurulu üyelerinin bankanın enflasyonla çabasında sona yaklaştığını değerlendirdiklerini ortaya koydu.
Konsey üyelerinin değerlendirmelerinin bulunduğu tutanaklarda, üyelerin Euro Bölgesi’nde enflasyonun neredeyse “yenik” düştüğünü belirttikleri görüldü. Enflasyonun düşmesine neden olan etkenlerin kısa vadede baskın durumda olduğu söz edilen tutanaklarda, “Üyeler, enflasyonun orta vadede maksada döneceğine ve enflasyon şokuyla uğraşın neredeyse sona erdiğine dair itimatlarının arttığını söz etmişlerdir.” değerlendirmesi yer aldı.
Ancak birtakım kurul üyelerinin global ticaret savaşının uzun vadede enflasyonu körükleyebileceğini savundukları da tutanaklara geçti.
Öte yandan, Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) bilgilerine nazaran, Euro Bölgesi’nde martta yüzde 2,2 olan yıllık enflasyon nisanda da yüzde 2,2 olarak belirlendi. Kovid-19 salgını sonrası bozulan tedarik zincirleriyle, Euro Bölgesi’nde 2022 sonbaharında enflasyon yüzde 10’u aşmıştı.
Bununla birlikte Euro Bölgesi’nde nisanda 50,4 olan bileşik PMI, mayısta 49,5’e inerek son 6 ayın en düşük düzeyini gördü. Nisan ayında 49 olan imalat sanayi PMI mayısta 49,4’e yükselirken, hizmet kesimi PMI ise 50,1’den 48,9’a inerek son 16 ayın en düşük düzeyine geriledi.
Bu gelişmelerle dün Almanya’da DAX 40 yüzde 0,51, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,54, İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 0,73, Fransa’da CAC 40 endeksi ise yüzde 0,58 paha kaybetti. Avrupa’da endeks vadeli kontratlar yeni güne karışık seyirle başladı.
JAPONYA ENFLASYONU YILLIK 3,6 ARTTI
Asya tarafında Güney Kore hariç müspet bir seyir öne çıkarken, Japonya’da enflasyon dataları takip edildi.
Buna nazaran Japonya’da nisanda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık yüzde 0,4 ile beklentilerin üzerinde artarken, yıllık bazda yüzde 3,6 artarak öngörülere paralel gerçekleşti. Ülkede çekirdek TÜFE ise yüzde 3,5 artış kaydederek kestirimleri aştı.
Öte yandan, Japonya Başbakanı Ishiba Shigeru, ABD Başkanı Donald Trump ile gümrük vergileri, diplomasi ve güvenlik bahislerini görüşmek üzere 45 dakikalık bir telefon görüşmesi yaptığını belirtti. Ishiba, gelecek ay yapılması planlanan G7 önderler tepesi sırasında yüz yüze görüşme umutlarını paylaştıklarını söyleyerek, Japonya’nın ABD gümrük vergilerinin kaldırılmasını talep etme tavrının değişmediğini de bildirdi.
Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda da merkez bankasının üstün uzun vadeli Japon devlet tahvillerindeki getirilerdeki artışın ortasında tahvil piyasasını yakından izleyeceğini söyledi.
Bu gelişmelerle, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,4, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,1 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 0,6 yükselirken, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 0,1 geriledi.
BORSADA YATIRIMCILAR HUDUTLU ALIŞA GEÇTİ
Dün alış yüklü bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,81 paha kazanarak 9.475,21 puandan tamamladı. Borsa İstanbul Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) BIST 30 endeksine dayalı haziran vadeli kontrat ise dün akşam seansında olağan seans kapanışına nazaran yaklaşık yüzde 0,1 azalışla 10.751,00 puanda süreç gördü.
Dün, “Finansal Okuryazarlık Günü” etkinliğinde konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Uyguladığımız programla 2025’te de enflasyon düşmeye devam edecek, biz buna inanıyoruz. Zira bizim en büyük önceliğimiz hayat pahalılığıyla uğraş.” dedi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan da dün yılın 2. Enflasyon Raporu’nun tanıtımı hedefiyle düzenlenen bilgilendirme toplantısında, bir evvelki rapor devriyle birebir formda, 2025 yıl sonunda enflasyonun yüzde 24 düzeyinde gerçekleşeceğini varsayım ettiklerini söyledi.
Öte yandan dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Macaristan’ın başşehri Budapeşte’de düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Gayriresmi Doruğu’na katılmasının akabinde yurda dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Erdoğan, iktisat programını kararlılıkla uyguladıklarını belirterek, “Enflasyonda düşüş dikkat cazibeli biçimde görülüyor. Bu bir süreç ve devam ediyor.” tabirini kullandı.
Kredi Garanti Fonu’nu önemsediğini vurgulayan Erdoğan, “Yani bu noktada adım atıp, Kredi Garanti Fonu’ndan tulumbaya suyu dökmekte yarar var ki hareketlensin. İnşallah yeni devirde çok daha farklı bir adımı atacağız. Bu hususla ilgili olarak da ilgili arkadaşlarımıza gerekli ikazları da yaptım. Şu anda bunun hazırlığı içerisindeyiz. Bu adımı atmaya mecburuz.” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, iktisatta uyguladıkları reçetenin olumlu sonuçlar vermesinin gerçek yolda olduklarını gösterdiğini vurgulayarak, “Enflasyondaki düşüş öngörülebilirliği artırıyor. Son 40 ayın en düşük düzeyini gördük. Bu gelişmeler yurt içinde beklentilerin güzelleşmesini sağlarken dış finansmana erişim açısından Türkiye’nin kredi notuna olumlu yansıyor. Bu olumlu tablonun devamı için fiyat istikrarına olduğu kadar finansal istikrar ve büyüme dinamiklerine de çok dikkat ediyoruz.” diye konuştu.
Dolar/TL, dün yüzde 0,2 yükselişle 38,9250’den kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında evvelki kapanışının yüzde 0,3 artışla 39,0250 düzeyinden süreç görüyor.
Analistler, bugün içinde haftalık para ve banka istatistikleri, sektörel enflasyon beklentileri, yurt dışında ise Almanya’da büyüme ve ABD’de yeni konut satışlarının takip edileceğini vurgulayarak, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.500 ve 9.600 puanın direnç, 9.400 ve 9.300 düzeylerinin dayanak pozisyonunda olduğunu kaydetti.
Piyasalarda bugün takip edilecek bilgiler şöyle:
09.00 İngiltere, nisan ayı perakende satışlar
09.00 Almanya, 1. çeyrek Gayrisafi Yurt içi Hasıla (GSYH),
10.00 TCMB, sektörel enflasyon beklentileri
14.30 Türkiye, haftalık para ve banka istatistikleri
14.30 Türkiye, mart ayı finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlıkları,
15.30 ABD, nisan ayı inşaat izinleri
17.00 ABD, nisan ayı yeni konut satışları
