By Sindirim sisteminin kritik organlarından biri olan pankreasta ortaya çıkan kistler ekseriyetle belirti vermiyor ve birden fazla defa diğer tetkikler sırasında rastlantısal olarak fark ediliyor. Kistler büyüdükçe karında şişkinlik, zayıf hastalarda dışarıdan hissedilme üzere belirtilere sebep olabiliyor. Ortalama bir pankreas kistinde kanser riski 10 binde 1 iken bilhassa boyutu 2 cm’i aşan kistlerde bu oran 10 binde 20’lere kadar çıkabiliyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Emre Bozkurt, bazı kistlerin vakitle makûs huylu tümöre dönüşebileceğine dikkat çekerek, “Pankreasta oluşan kistik tümörler farklı çeşitlerde olabilir ve her birinin tedavi formülü farklılık gösterebilir. Bu nedenle karmaşık bir hastalık kümesini oluştururlar. Bilhassa kansere dönüşme potansiyeli taşıyan tümörlerde erken teşhis ve tedavi hayati kıymet taşır. Zira birtakım kistlerde kansere dönüşüm epey ender iken, birtakım kümelerde daha yüksek olmaktadır. Tertipli denetimler ve uygun tetkikler sayesinde bu kistlerin tesirli bir biçimde idaresi mümkündür” diyor.
Bazı kist tipleri bayanlarda daha çok görülüyor
Hem sindirim hem de endokrin sistemlerde hayati bir rolü olan pankreasta yer alan salgı bezinin içinde ya da dış yüzeyine gerçek, vakit zaman 10 cm’den daha büyük olabilen içi sıvı içerik dolu kistler oluşuyor. Bu kistler güzel huylu olabileceği üzere bazen berbat huylu oluşumlara da dönüşebiliyor. Bu nedenle birinci teşhis anındaki boyut, içerik ve duvar yapısı üzere kimi özellikler takip planlaması açısından kıymet taşıyor. Günümüzde MR üzere görüntüleme yollarının yaygın halde kullanımı daha sık pankreas kisti tanısı konulmasını sağlıyor. 50 yaş ve altı bireylerde yüzde 9 olan pankreasta kist saptanma mümkünlüğü 80 yaş üstü bireylerde yüzde 40’lara ulaşıyor. Makul kist tipleri muhakkak yaş, cinsiyet ve klinik, radyolojik özellikler ile ilişkilendiriliyor. Birtakım kistler (solid pseudopapiller neoplazi) 20-30’lu yaşlarda bayanlarda daha sık görülürken, kimileri (seröz kistadenom ile müsinöz kistik neoplaziler) yüklü olarak 50’li yaşlardan sonra saptanıyor ve bayanlarda daha çok görülüyor.
Bu belirtiler pankreas kistine işaret ediyor
Genellikle belirti vermeyen pankreas kistleri büyük olduklarında karında şişkinlik, zayıf hastalarda dışarıdan hissedilme üzere belirtilere sebep olabiliyor. Mide, oniki parmak bağırsağı ve safra yolları üzere etraf organlara basıya bağlı ağrı, yemeklerden sonra bulantı ve sarılık üzere belirtilere de yol açıyor. Bunun dışında tekrarlayan pankreatit atakları, sırt ağrısı, kilo kaybı, sindirilmemiş besinler içeren dışkı ve diyabet hastalığı gelişmesi üzere bulgular da kistlere eşlik edebiliyor. Pankreas kistleri saptanması halinde kan tetkikleri ve kistin özelliklerine nazaran MR ve endoskopik ultrason üzere görüntüleme usullerinden, bazen de Bilgisayarlı Tomografi’den yararlanılıyor.
İyi huylu ve berbat huylu kisti ayırt etmek çok önemli
Pankreas kistlerinin temelde yeterli huylu, berbat huylu olma potansiyeli olan ve berbat huylu olmak üzere üç kümeye ayrıldığını belirten Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Emre Bozkurt, “Önemli olan âlâ huylu kistleri tanıyabilmek ve tıpkı vakitte tedavinin gecikmesine mani olmak için berbat huylu olma potansiyeli olan yahut makus huylu olan alt kümeleri bu düzgün huylu kistlerden ayıt etmektedir. Uygun huylu kistler sadece hastada şikâyete yol açarsa tedavi edilmesi gerekir. Makus huylu olma potansiyeli olanların uzun müddetli yapılandırılmış takip programları ile takip edilmesi, makûs huylu olanların ise vakit kaybedilmeden tedavisi hayli önemlidir” diyor.
Ameliyatla alınan kistlerdeki kanser mümkünlüğü yüzde 15
Cerrahi olarak tedavi edilen hasta kümesinde ameliyatların birçoklarının, ileri vakitlerde kistlerde kanser gelişme ihtimali nedeniyle yapıldığını aktaran Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Emre Bozkurt, “Ameliyatlar büyük oranda kollayıcı emelle yapılmaktadır. Lakin cerrahi olarak tedavi edilen hastalardaki kistlerde kanser saptanma mümkünlüğü ise %15’lerdedir. Bu şu manaya geliyor; kistler çıkarılmadan bir müddet daha takip edilse, kimi kistlerde kanser gelişebilir. Bu özel kümedeki kist hastalarında yapılan cerrahi müdahaleler, ileride gelişebilecek ve oldukça ölümcül olabilen pankreas kanserinden kollayıcıdır. Bu nedenle bu hastalarda tedavi için erken teşhis kritik kıymete sahiptir. Kistler, hastanın hiçbir şikâyeti olmadan rastlantısal olarak saptansa bile birinci kıymetlendirme ve niteliğinin ayırt edilmesi de çok önemlidir” kelamlarıyla ikazda bulunuyor.
Hastanın ve kistin durumuna nazaran ameliyat kararı alınıyor
Ameliyat kararı da ameliyatın tipi de kistin kansere dönüşme ihtimali, hastada oluşturduğu belirti ve şikayetler, hastanın genel sıhhat durumu ile ameliyata uygunluk üzere durumlara nazaran bedellendiriliyor. Bu değerlendirmeye bağlı olarak Whipple ameliyatı, pankreasın sol tarafının, boyun-gövde kesitinin ya da yaygın hastalık durumunda pankreasın tamamının çıkarıldığı ameliyatlar tercih edilebiliyor. Düzgünleşme ve günlük yaşantıya dönüş mühleti ameliyatın tipine nazaran değişiklik gösteriyor. Ameliyattan sonra pankreas dokusunda yine kistik hastalıklar gelişebileceği için hastaların, patoloji sonuçlarının da göz önünde bulundurularak takip edilmesi gerekiyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
