By
ANKARA Üniversitesi’nin jenerasyonu tükenmekte olan ve korunması gereken hayvanlar kategorisinde ‘kırmızı listede’ yer alan çizgili sırtlanın popülasyonunun belirlenmesi emeliyle başlattığı çalışmada, bu hayvanın birinci sefer tespit edildiği Adıyaman ve Şanlıurfa’daki iki alan muhafazaya alındı.
Ankara Üniversitesi ile Tarım ve Orman Bakanlığı iş birliğinde Haziran 2023’te ‘Anadolu Yırtıcı Genomu Projesi Araştırma İzni’ çalışması başlatıldı. Ankara Üniversitesi Teknokent bünyesinde yer alan Hayvan ve Bitki Genomik Araştırma İnovasyon Merkezi tarafından yürütülen çalışmada jenerasyonu tükenmekte olan ve korunması gereken hayvanlar kategorisinde ‘kırmızı listede’ yer alan çizgili sırtlanın Türkiye’de yaşadığı alanlar incelendi. Çalışma kapsamında Adıyaman ve Şanlıurfa’da iki alanda birinci sefer çizgili sırtlanın yaşadığı tespit edildi. Fotokapan imajlarının yanı sıra, ömür alanlarından alınan kıl ve dışkı örnekleriyle çizgili sırtlanların kesin yaşadığı saptanan iki alan muhafazaya alındı. İki bölgede çizgili sırtlanın popülasyon büyüklüğünün tespitine ait çalışmalar ise sürüyor.
‘YAŞAM ALANLARI GİDEREK AZALIYOR’
Merkez Müdürü Prof. Dr. Emre Keskin, dünyada benekli sırtlanla özdeşleşen çizgili sırtlanın, Anadolu’da çok seçkin görülen ve müdafaa altında olan bir çeşit olduğunu belirtti. Prof. Dr. Keskin, insan tesiriyle bu hayvanların hayat alanlarının giderek azaldığına dikkat çekerek, “Özellikle günümüzde iklim değişikliği, global ısınma üzere çevresel kuralların üzerine bir de insanların tarım faaliyetleri ve ömür alanlarına yayılmasıyla birlikte, hayat alanları gitgide azalıyor. Biz bu çalışmamızla Türkiye’deki çizgili sırtlan popülasyonlarının, evvel korunması gereken bölgelerde fotokapanlarla tespitlerini yapıyoruz. Varlıklarını tespit ettikten sonra, bunların inlerinde kıl örnekleri, ya da dışkı örneklerini topluyoruz. Bu örnekleri, fotokapanla elde ettiğimiz manzaralarla eşleştiriyoruz ve bireyleri dışkılarındaki mikrobiyotayla ayırt edebiliyoruz” dedi.
‘POPÜLASYON BÜYÜKLÜĞÜNÜ BELİRLİYORUZ’
Prof. Dr. Keskin, mikrobiyotanın aynı vakitte bu canlıların nelerle beslendiği tarafında de bilgi verdiğini anlatarak, “Bu, bizim için değerli bir bilgi. Zira sırtlanlar bilindiğinin bilakis aslında sürülere saldırmayan, yalnızca ölmüş, hatta öldükten sonra kokuşmuş, leş dediğimiz canlılarla beslenen, tabiattaki geri dönüşüm için çok kıymetli canlılardır. Bunların besin içerikleri içerisinde bulunan tüm cinslerin de tahlilini yapıyoruz. Bu durum bize etrafta bulunan öteki cinsleri, böylelikle o etraftaki biyoçeşitliliği de ortaya koyuyor. Hem besin içeriğinden hem de mikrobiyotasında, yani midesinde bulunan mikroorganizmaların farklılığından biz bireyleri tıpkı parmak izi üzere birbirlerinden ayırabiliyoruz. Ayırdığımız bu bireyler sayesinde, oradaki popülasyon büyüklüğünü, yaklaşık olarak kaç tane birey olduğunu, bunlardan kaçının dişi, kaçının erkek olduğunu tespit edebiliyoruz” diye konuştu.
‘BAKANLIĞIMIZ MÜDAHALE ETTİ’
Prof. Dr. Keskin, yapay zekayı kullandıklarını söyleyerek, “Günümüzde yapay zeka sistemine manzara sürece çok yaygın olarak her alanda kullanılıyor. Biz de bunu fotokapan görüntülerimizde kullanarak bireyleri üzerlerindeki desenlerden, hızlarından, buradaki çeşitli izlerden ayırarak popülasyon büyüklüğünü öteki sistemlere nazaran çok daha kesin bir formda belirleyebiliyoruz. Bu sayede popülasyon büyüklüğünü biliyoruz. Popülasyon büyüklüğünü bildiğimiz vakit da Tabiat Muhafaza ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürüterek, raporlar hazırlayarak hangi alanların korunmaya muhtaçlığı olduğunu anlatabiliyoruz. Bu sayede, bu canlının jenerasyonlar uzunluğu ülkemizde, bizim coğrafyamızda bulunmasına katkıda bulunmak için çabalıyoruz. Şu an Şanlıurfa ve Adıyaman tarafında çalışıyoruz. Lokasyonları bâtın tutuyoruz. Sebebi ise insanların buraları keşfetmesini engellemek. Bu vilayetlerde tespitlerimiz üzerine 2 alanın korunması için bakanlığımız tez halde müdahaleleri gerçekleştirdi” dedi.
