By AA Kitap, Anadolu Ajansının 105 yıllık esaslı tarihini, kuruluşundan bugüne uzanan seyahatini, geleceğe yönelik vizyonunu ve habercilik anlayışındaki dönüşümünü kapsamlı ele alan “Nereden Nereye Anadolu Ajansı” kitabını yayımladı.
AA Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Yusuf Özkır’ın kaleme aldığı kitap, Ajansın kuruluşundan bu yana yaşadığı süreci, bilhassa yükselerek artan atılım ve muvaffakiyet grafiğini son devirdeki yeni yapılanma ile milletlerarasılaşma ekseninde gözler önüne seriyor.
Dört ana kısımdan oluşan kitabın ” Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Haberleşme Ortamının Sürekliliği” olgusunun ele alındığı birinci kısımda, bilhassa Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından AA kurulmadan evvel Osmanlı Devleti’nde gazetecilik bağlamında yaşanan gelişmelere yer verildi.
İkinci kısımda, “Uluslararası Haber Ajanslarının Birinci Örnekleri” üzerinde durularak, 19. yüzyılda kurulan birinci haber ajansları Havas, Wolff, AP ve Reuters’in irdelendiği kitabın üçüncü kısmında, “Anadolu Ajansına Verilen Stratejik Önem” başlığı altında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan periyodunda Ajansa verilen kıymet ve bu çerçevede gösterdiği gelişim değerlendirildi.
Kitabın dördüncü kısım ise “Verilerle Anadolu Ajansı” başlığıyla AA’nın son periyottaki milletlerarasılaşma vizyonu çerçevesinde yaşadığı büyük değişim datalarla göz önüne serildi.
“Mazlumu haberin öznesi yapabilen habercilik anlayışını AA’da görebiliyoruz”
Kitaba ait AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Yusuf Özkır, Yunus Nadi ve Halide Edip Adıvar’ın fikir babası olduğu Anadolu Ajansının 6 Nisan 1920’de Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Kurtuluş Savaşı’nın haklı uğraşını dünyaya duyurmak, yurt içinde Ulusal Gayret’i sorunlu göstermek isteyen birtakım yapıların tesirini azaltmak ve dezenformasyonun önünü kesebilmek emeliyle kurulduğunu anlattı.
Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sürecinde kurulan Ajansın yaşının Cumhuriyet’ten fazla olduğunu, bu manada Osmanlı periyodundaki basın, matbaa ve haber ajansı alanında ortaya çıkan entelektüel birikimi kendi içerisinde meczettiğini lisana getiren Özkır, AA’nın kuruluş yıllarının güç ve çetin olduğunu ancak böylesine tesirli ve uzun yıllar ayakta kalabilen güçlü bir markayı ortaya çıkardığını belirtti.
Prof. Dr. Özkır, Wolff, AP ile Havas üzere milletlerarası ölçekte birinci haber ajanslarının Avrupa’da Aydınlanma İhtilali’nin devamı, Sanayi İhtilali’nin hızlandığı, Fransa, İngiltere, Almanya ve ABD üzere ülkelerin dünyada sömürgeciliğin öncüsü olduğu 1835-1850’li yıllarda ortaya çıktığını aktararak, şöyle devam etti:
“Kuruluş süreçlerine baktığımızda, bu sömürgeci yaklaşımın devam ettiricisi ve bu çerçevede de dünyayı paydaşlara bölmüş haber ajansları olarak karşımıza çıktığını görüyoruz. Bunun, kelam konusu haber ajanslarının ontolojik yapısı üzerinde hala tesiri var. Bugün de uluslararası haber ajansı olarak tanımladığımız ajansların olaylara Batı merkezli yaklaştığını söyleyebiliyoruz. Filistin’deki İsrail katliamına baktığımızda milletlerarası haber ajanslarının maalesef sınıfta kaldığını ve İsrail merkezli yayın yaptığını söyleyebiliriz. Ancak Anadolu Ajansının kuruluşuna baktığımızda emperyalizme, sömürgeciliğe karşı direnişin basın alanındaki devamı olarak karşımıza çıkıyor ve bu özelliklerini çok güçlü bir biçimde hala taşıyor. Bunu Filistin’de yahut dünyanın başka farklı coğrafyalarında görüyoruz. Hak temelli, adil habercilik yaklaşımı çerçevesinde yalnızca güçlüyü merkeze koymayan, mazlumu da haberin merkezine koyabilen, öznesi yapabilen habercilik anlayışını Anadolu Ajansı’nda görebiliyoruz.”
“Uluslararasılaşma bağlamında en güçlü haber ajanslarından biri pozisyonuna gelmiş durumda”
Bu kurumda uluslararasılaşmanın uzun yıllar zayıf kaldığına dikkati çeken Özkır, “Fakat bugün Anadolu Ajansı, milletlerarasılaşma bağlamında neredeyse en güçlü haber ajanslarından biri pozisyonuna gelmiş durumda ve memleketler arası ölçekte AFP’yle rekabet edebilecek durumda. Gerek abone sayısı gerek ödül alması, kendisinin bu tıp tertipleri düzenleyebilmesi gerek muhabirleri tarafından üretilen haberlerin ve fotoğrafların dünyanın itibarlı mecmualarında ve gazetelerinde birinci sayfalarda çıkabilmesi bağlamında çok değerli bir kademe kaydetmiş durumda. Natürel ki deneyim, bilgi birikimi, teknik kapasite manasında daha erken yola çıkan haber ajansları ile AA ortasında birtakım farklar olabilir ancak Anadolu Ajansının yakaladığı bu ivme, öz itimat önümüzdeki yıllarda çok daha fazla o açığı kapatma noktasında tesirli olacaktır.” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Özkır, AA’nın 13 lisanda yaptığı yayınların dünyanın dört bir tarafına ulaşmasının, Türkiye’nin kamu gücünü göstermesi, üretilen haberin uluslararasılaşması ve o haberlere imza atan çalışanının marka pahasının artması noktasında değerli olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin bulunduğu coğrafyada gerçekleşen olayların dünyaya duyurulmasında artık kelam sahibi olduğunun altını çizen Özkır, “Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi haber ajansı olan AA, aldığı inisiyatifle, yapılan yatırımlarla gerçekleştirilen kapasite artışıyla çok büyük bir performans ortaya koydu. Bu coğrafyayla ilgili dünyanın rastgele bir yerinde birisi bir haber okuyup kanaat sahibi olacaksa bu artık Reuters’in, AFP’nin, AP’nin geçtiği haberler üzerinden olmuyor. Batı merkezli haber inhisarının kırıldığını görüyoruz. Bunun coğrafyamızın makus talihinin yenilmesi açısından da çok değerli olduğunu düşünüyorum. Bu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uzun yıllar boyunca Türkiye’nin otonom, kendi ayakları üzerinde durabilen, farklı ülkelerle eşit arada bağlantı kurabilen, kelamını söyleyebilen ve bağımsızlık noktasında Ankara merkezli düşünebilen bir ülke olması konusunda verdiği gayretin, gerçekleştirdiği icraatların kamu yayıncılığı noktasında AA’ya yansımasının bir sonucudur.” diye konuştu.
“AA’daki kapasite artışının daima müspet taraflı olduğunu görüyoruz”
Özkır, kitabın bir kısmında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın öncülüğünde AK Parti’nin hükümete geldiği günden bu yana Türkiye’de yapılan yatırımların ve yaşanan dönüşümün bir kamu yayıncısı olarak Anadolu Ajansı üzerinde nasıl şekillendiğini ele aldığını, bunu datalar üzerinden ispatlamaya çalıştığını söyledi.
Bu süreçte iç ve dış siyasette yaşanan olaylara karşın çok büyük bir aralığın katedildiğine işaret eden Özkır, “Sayın Erdoğan’ın verdiği kıymetin de bir göstergesi olarak AA’daki kapasite artışının daima olumlu istikametli olduğunu görüyoruz. Bu manada sayılar kitapta çok net bir formda verilmiş durumda. Yani Anadolu Ajansı, 2002’den 2024 yılına kadar hakikaten çok büyük bir uzaklık katetmiş. Bu, yayın yapılan lisan sayısı açısından somutlaştırılabilir. Kurumun muhabir sayısı, fotoğraf makinesi, kamera sayısı, ofisler, binalar açısından bu kıyaslama yapılabilir ki kitapta var. Serdar Karagöz’ün Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığında son yıllarda Anadolu Ajansında bu performansın çok daha fazla arttığını söyleyebiliriz.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Prof. Dr. Fahrettin Altun’un, AA ve TRT bağlamında kamu yayıncılığına çok ehemmiyet verdiğini, bunun “Türkiye İrtibat Modeli” kavramıyla inşa edilmeye çalışıldığını kaydeden Özkır, haberi savunmak, hakikat haberciliği, adil habercilik, emperyalist yaklaşımlara karşı gerçeğin ortaya konulması, doğrunun gerisinde durulması ve dezenformasyonla uğraş noktasında AA’nın bu model içerisinde kıymetli bir fonksiyona sahip olduğunu ve çok güçlü bir yer tuttuğunu belirtti.
“Yeni üniteleriyle periyodun gerektirdiği kurallar çerçevesinde bir çıtayı yakalamış durumda”
Prof. Dr. Özkır, Ajansın dönemin kuralları gereği kimi gereksinimlere karşılık verebilmek için “Teyit Hattı”, “Yeşil Hat”, “Ayrımcılık Hattı”, “AA Analiz”, “Enerji Terminali”, “AA Kitap”, “AA Akademi” üzere yeni üniteler kurduğuna değinerek, şunları tabir etti:
“Türkiye’deki medya organlarının ve AA abonesi olan kurumların beklentilerinin karşılanabilmesi noktasında bir vizyon ortaya koymak açısından bu kurulan yeni ünitelerin etkili olduğunu söyleyebiliriz. Anadolu Ajansı, bir taraftan salt yeni haberciliğin en yeterli aktarabileni olma noktasında efor sarf ederken öteki taraftan da milletlerarası rekabet ortamında yeni ortaya çıkan alanlarla ilgili de süratli inisiyatif alıp karar verebilen, bu alanlarda ünite, takım kurup o rekabete katılan, çok süratli bir halde isminden kelam ettirebilen bir skala yakalanmış durumda. Bu vizyonla birlikte önümüzdeki süreçte natürel yeni gereksinimlere nazaran kesinlikle yeni üniteler de karşımıza çıkacaktır. Kitapta bunun somut datalar üzerinden 2002-2024 karşılaştırması yapılıyor. Bu anlamda Anadolu Ajansı hem kuruluş prensipleriyle uyumlu bir halde hem de yeni periyodun gerektirdiği kaideler çerçevesinde bir çıtayı yakalamış durumda ve bunu performansını arttırarak sürdürüyor.”
“Nereden Nereye Anadolu Ajansı” kitabında fotoğraflar, görseller, grafikler ve infografikler bulunduğundan bahseden Özkır, yapıtın hazırlanmasında emeği geçen tasarım ve editoryal gruba teşekkür etti.
