By Annelerden bilinmeyen olarak bebeklerin genetik yapılarını rahimde değiştirerek AIDS, kanser ve alzheimer üzere hastalıkların önüne geçmeyi başardıktan sonra etik kurallarını feci biçimde ihlal ettiği için karar giyen Çinli biliminsanı He Jiankui, labarotuara dönmek istiyor.
He Jiankui, alzheimer üzere hastalıkları tedavi etmek için insanların genetik kodunu düzenlemeye devam etmek istediğini söylüyor. Lakin ‘çılgın biliminsanı’ olarak ünlenen He’nin şu anda ne bir laboratuvarı ne de bir akademik kurumla irtibatı var. Pasaportuna el konulduğu için yurt dışına da çıkamıyor.
Doktor, yaşanan uluslararası tepkiye karşın kendini gelecek bilimsel gelişmelerin habercisi olarak görüyor. He, “Gelecek bilimsel gelişmeler ve gen tedavileri konusunda konuşacak birisi olmalı. O kişi benim” diyor.
Ancak hem yaptığı birinci deney hem de bilim dünyasına tekrar adım atma uğraşı hala büyük yansılar topluyor. X platformunda laboratuvar fotoğrafları paylaşmasına karşın Pekin’de bir araştırma tesisi olmadığını kabul ediyor. Çin hükümetiyle olan bağlantısı ise yok denecek pozisyonda.
ANNE KARNINDA GENETİKLERİYLE OYNADI
He’nin 2018’de duyurduğu deney, insan embriyolarına HIV’e karşı bağışıklık kazandırmak için CRISPR tekniğini kullandığı çalışma oldu.
Bu müdahale kalıtsal olduğu için çocukların genetik yapısı gelecek kuşaklara de aktarılabilecekti. He’nin maksadı, AIDS hastalığına karşı kalıtsaPEKİ ARTIK NE YAPIYOR?l bağışıklık yaratarak bu hastalığı önleyen geni üreme yoluyla yaymaktı.
O devirde He, Çin’de yıldızı parlayan bir bilim insanıydı ve birkaç biyoteknoloji teşebbüsünün başındaydı. Lakin deney, hem ülkesi hem de milletlerarası bilim topluluğu tarafından sert biçimde eleştirildi. Ailelere haber vermeden çocukların genetik koduyla oynayan He, bilim topluluğu tarafından etik kurallarını hiçe saydığı tarafında eleştirildi.
Bazı bilim insanları deneyin, ailelerin çocuklarının uzunluğunu ve görünüşü modifiye edebilecekleri “tasarım bebekler” çağını başlatabileceğinden söyledi. Kimileri ise ailelerin riskler konusunda gereğince bilgilendirilmediğini söyledi.
Çin ise bu gelişmenin akabinde insan embriyoları üzerinde üreme emelli gen düzenlemeyi yasakladı ve etik kontrolleri artırdı. Bu deneylerden sonra He Jianku, 3 yıl mahpus cezasına çarptırıldı.
PEKİ ARTIK NE YAPIYOR?
He Jiankui’nin bilim dünyasına geri dönüş eforu bir halkla bağlar stratejisi mi yoksa mesleğini yine kazanma gayreti mı, bilinmiyor.
Kendisi sık sık milletlerarası gazetecilerle görüşüyor, X platformunda beyaz önlükle pozlar veriyor. Paylaştığı fotoğraflarda ardında İncil ve Çin lideri Xi Jinping’in kitabı dikkat çekiyor. Fakat çalışmalarıyla ilgili somut bilgi vermiyor. 2018’de müdahale ettiği üç bebeğin durumu hakkında da yalnızca “sağlıklılar” demekle yetiniyor.
Hapisten çıktıktan sonra kısa müddetliğine Wuhan’daki özel bir üniversitede çalıştığını söylüyor. Lakin yabancı basınla konuştuğu gerekçesiyle işine son verildiğini sav ediyor.
Daha sonra Hainan Adası’na taşınmış lakin burada da bir taarruza uğradığını öne sürerek ayrıldığını belirtiyor. Pekin’de Alzheimer ve DMD üzere hastalıklar üzerinde çalıştığını argüman ettiği bir laboratuvar kurduğunu belirtmişti. Fakat orada da artık bulunmadığı ortaya çıktı.
X platformunda yatırım daveti yaptıktan sonra dokümanları kaldırdı ve araştırmaları için kâfi finansman bulduğunu tez etti. Lakin finansörünün kim olduğunu açıklamadı.
Dünya için muamma olan çılgın tabibin en son X paylaşımlarından biri ise dikkat çekti. Beyaz önlüğüyle poz veren He Jiankui paylaşımında “Etik kuralları, bilim ilerlemesi önünde bir engel” diye yazdı.
