By Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin konut sahipliğinde Antalya’da NEST Kongre Merkezi’nde düzenlenen NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı akabinde basın toplantısı düzenledi. Fidan, toplantıyı global seviyede pek çok kritik gelişmenin yaşandığı bir periyotta düzenlediklerini ve görüşmelerde karşı karşıya olunan tehdit ve fırsatları ele alma imkanlarının olduğunu söyledi. Çağın gerçeklerine ve ittifakın geleceğine dair görüşlerini samimi bir ortamda paylaştıklarını söyleyen Fidan, şöyle konuştu:
“ÇABA SÜRDÜRÜLMELİ”
*İhtiyaç duyduğumuz savunma yeteneklerini temin etme konusunda güçlü bir irade ortaya koyduk. Bilhassa Avrupalı müttefiklerin bu istikamette ek sorumluluk üstlenmesi ve transatlantik külfet paylaşımının daha adil hale getirilmesi konusunda tam bir mutabakat oluştuğunu gördük.
*Belki daha kıymetlisi NATO’nun bugüne kadarki en güçlü yeteneği olan birlik ve dayanışma ruhunun sürdürülmesi konusunda kuvvetli bir kararlılık gösterildi. Artık bu kararlılığın somut adımlara dönüşmesi için gayretlerin sürdürülmesi gerekiyor.
*Avrupa’nın güvenliği NATO’dan farklı düşünülemez. Bu çerçevede NATO İttifakı’nın en büyük orusuna sahip olan Türkiye askeri yetenekleri ve savunma sanayi altyapısıyla Avrupa güvenlik mimarisinde son derece kıymetli bir rol oynamaya devam edecektir.
*Söz konusu mimari günümüz kuralları ışığında tekrar şekillenmektedir. Böylesi bir periyotta beklentimiz güvenlik alanındaki tüm adımların gereksiz tekrara, ayrışmaya ve NATO’dan kopuşa müsaade verilmeden atılmasıdır. Bu konuları hem toplantılarda hem de ikili görüşmelerimizde gündeme getirdik.
“BEKLENTİMİZ KISITLAMA OLMAKSIZIN YÜRÜTÜLMESİ”
Avrupa Birliği’nin (AB) son periyotta savunma sanayi alanında birtakım teşebbüsleri duyurduğunu, bu teşebbüslerin lakin NATO’nun tüm üyelerine açık olduğu takdirde hedefine hizmet edeceğini söyleyen Fidan, “Bu noktada AB üyesi müttefiklerden beklentimiz savunma sanayi iş birliği planlarının tüm müttefikler ortasında kısıtlama olmaksızın yürütülmesi ve yapılan çalışmaların NATO’yu tamamlayıcı bir nitelik taşıması. AB’nin bu çabaları lakin Türkiye üzere AB üyesi olmayan Avrupalı müttefiklerin süreçlere tam iştirakiyle istek edilen muvaffakiyete ulaşabilir” tabirlerini kullandı.
“UMUTLU OLMAMIZ İÇİN GEREĞİNCE SEBEBİMİZ VAR”
Rusya-Ukrayna savaşını bitirmeye yönelik gayretlerin ağırlaştığını kaydeden ve Türkiye’nin her iki ülkeyle de güçlü münasebetleri olduğunu söyleyen Bakan Fidan, şöyle devam etti:
*Türkiye olarak Ukrayna’nın bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü destekliyoruz. Biz savaşın başından bu yana adil ve kalıcı barışa fakat müzakere yoluyla ulaşılabileceğini savunduk. 2022’de olduğu üzere direkt müzakerelere konut sahipliği yapmaya hazır olduğumuzu söz ettik.
*Bugün Ukrayna Cumhurbaşkanı Sayın Zelenski Ankara’da Sayın Cumhurbaşkanımızla görüşme halindeler. Rusya’dan teknik bir heyet İstanbul’da bulunuyor. Keza Amerikan heyeti de İstanbul’a gelmiş durumdalar. Dışişleri Bakanı Sayın Rubio da Antalya’da burada bizimle beraberler. Basın toplantısından sonra da kendisiyle görüşeceğim.
*Başlı başına bu ziyaretler dahi barış için gerekli iradenin nihayet ortaya çıkmakta olduğunu göstermekte. Tarafların konumları ortasında ahenk sağlandığı ve itimat tesis edildiği takdirde barış yolunda çok değerli bir adım atılmış olacak. Ben umutlu olmamız için gereğince sebebimizin bulunduğuna inanıyorum. İnşallah adil ve kalıcı bir barışa ulaşılacaktır.
Fidan, mevkidaşlarıyla Suriye’deki yeni periyoda ait görüş alışverişinde bulunduklarını, Suriye’nin istikrar ve güvenliğinin sağlanmasının öncelik teşkil ettiği konusunda mutabık kaldıklarını söyledi. Kelam konusu gayeye ulaşılmamasının global seviyede sıkıntılar ortaya çıkaracağını söz eden Bakan Fidan, “Bu nedenle Suriye’nin karşı karşıya olduğu problemleri aşması ve ülkenin tekrar imarı için ortak bir efor sergilenmesi gerekmektedir. Biz Türkiye olarak Suriye’nin milletlerarası topluma daha fazla entegre olması için çalışmaya devam ediyoruz” dedi.
“ÖNEMLİ BİR ADIM”
Riyad’da dün ABD Başkanı, Suriye Cumhurbaşkanı ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi’nin bir ortaya geldiklerini, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın toplantıya çevrimiçi katıldığını söyleyen Fidan, “Bu toplantı Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması tarafında atılmış kıymetli bir adımdır. Bugün ABD Dışişleri Bakanı Sayın Rubio ve Suriye Dışişleri Bakanı Sayın Şeybani ile üçlü bir toplantı yapacağız ve gündemdeki bahisleri daha ayrıntılı biçimde ele alma imkanımız olacak. Öte yandan İsrail’in hiçbir geçerli mazerete dayanmayan atakları Suriye’nin istikrarına önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Suriye’nin istikrarsızlığa sürüklenmesi kimsenin yararına değildir. Dürziler dahil Suriye’nin tüm bileşenlerinin iyilik ve güvenliği merkezi hükümetin sorumluluğundadır” dedi.
GAZZE AÇIKLAMASI
Gazze’deki durumun da ele alındığını lisana getiren Fidan, “Gazze’de ateşkesin sağlanması ve insani yardımların kesintisiz girişi her zamankinden daha kıymetli bir hale gelmiştir. Ateşkese bölgedeki gerginliğin azaltılması ve diplomatik teşebbüslerin önünün açılması için de muhtaçlığımız var. Hamas’ın ABD vatandaşı rehine Edan Alexander’ı hür bırakması kıymetli bir adımı teşkil etmektedir. Türkiye olarak bölgesel barış ve istikrarın tesisi için ateşkese yönelik tüm gayretleri desteklemeye devam edeceğiz. Ateşkesin akabinde Gazze’nin yine imarı ve iki devletin tahlilini tesisi için de üzerimize düşeni yapmaya hazırız” diye konuştu.
Toplantıya mesken sahipliği yaparak NATO’ya ve Avrupa güvenliğine, Avrupa-Atlantik güvenliğine atfedilen değeri bir sefer daha gösterdiklerini lisana getiren Fidan, önümüzdeki yıl NATO Doruğu’nun Türkiye’de yapılacağını söyledi.
RUSYA-UKRAYNA GÖRÜŞMESİ
Fidan, daha sonra gazetecilerin sorularını yanıtladı. İstanbul’daki görüşmelerde son duruma ait soru üzerine Fidan, şu değerlendirmede bulundu:
*Ukrayna tarafı kuralsız, şartsız bir ateşkesin çabucak başlamasından tarafken, Rusya tarafı anladığımız kadarıyla öncelikle birtakım modalitelerin anlaşılması ve mutabık kalınması istikametinde bir tavrı var. Olağan bunlar her iki tarafın uzaktan ortaya koyduğu konular. Biz de zati tam da bu nedenle müzakerenin muhtaçlık duyulan bir araç olduğuna inanıyoruz.
*Onun için taraflar bir ortaya gelmeli ve uzlaşmayan bu alanları uzlaştırıcı bir uğraş içinde olmalı. ABD Özel Temsilcisi arabuluculuğunda başlatılan Ukrayna-Rusya müzakereleri muhakkak bir etaba gelmiş durumda. Taraflar giderek Amerika’nın da ortaya koyduğu politik tercihle bir noktaya hakikat görüşlerini eviriyorlar.
*Bence bizim bu sürece devam etmemiz lazım. Gayemiz barışa ulaşmak olduğu sürece her iki tarafın da belirli ödünler vererek ortak barışı tesis etme yolunda adım atmasını sağlamamız lazım. Burada açıkçası arabuluculara çok büyük bir iş düşmekte. Bu mevzuda biz her türlü dayanağı başından beri verdiğimiz üzere artık de vermeye devam edeceğiz.
YPG İLE İLGİLİ AÇIKLAMA
”SDG ile imzalanan muahedeyi Türkiye’nin uygun görüp görmediği” istikametindeki bir soruyu Fidan, şöyle yanıtladı:
*YPG ile Şam idaresi ortasında varılan mutabakatı hususlarına baktığımız vakit prensipte olumlu karşıladığımızı söz etmiştik. Bu birinci imzalandıktan sonra buna ait beyanımızı verdikten sonra şunu da ek etmiştik. Burada bir beyan var lakin bu kelamların biz yerine getirilmesini bekliyoruz.
*Tabii oradaki 8 unsurluk de yanlış hatırlamıyorsam mutabakata baktığımız vakit orada bir grup atılması gereken pratik adımlar var.
*Bu pratik adımların atılması sonucunda şunu görecektik biz daima bir arada, YPG’nin askeri yapılanmasının çözülmesi ve Suriye’deki yeni oluşan ulusal orduya her şeyin entegre edilmesi, sonların Suriye Ulusal Ordusu tarafından korunmaya başlanması ve alışılmış ki Suriye’de yaşayan Kürt kardeşlerimizin, öteki etnik kümeler olduğu üzere azınlık olsun çoğunluk olsun fark etmiyor, anayasal eşit vatandaşlık prensibinde bütün haklardan yararlanması, kimliklerini tabir etmede bir sorun olmaması. Bu yeni Suriye’nin ortaya koyacağı bir vizyon ve açılım olacaktı.
*Şu ana kadar YPG tarafından atılan bir adım olmadığını görüyoruz. Bu adımların da hayata geçmesini açıkçası bekliyoruz. Yani Suriye’deki istikrarın hayata geçmesi için kuşatıcı bir hükümet modelinin olması tek bir silahlı legal gücün Suriye’de bulunması ancak bütün vatandaşların da her türlü can, mal ve kimlik güvenliğinin de devlet tarafından garanti altına alınmış olması gerekiyor. Biz bu prensipler çerçevesinde Suriye’deki gelişmeleri takip etmeye devam ediyoruz.
“AMERİKA’NIN BÖLGEDEN SORUNSUZ AYRILMASI MÜMKÜN”
Fidan, Türkiye-ABD-Suriye ortasında ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırmasına ait yapılacak toplantı ve ABD’nin Suriye’deki askeri varlığıyla ilgili soru üzerine şu değerlendirmeyi yaptı:
*Cumhurbaşkanımızın bilhassa Sayın Trump iktidara geldiği günden itibaren yaptığı bütün üst seviye görüşmelerde gündeme getirdiği konuların biri de Suriye’deki olağanlaşmanın sağlanması için Amerikan yaptırımlarının kaldırılması konusuydu. Bu bahiste iki başkan ortasında var olan itimada dayalı evvelden başlamış olan münasebet tesirini gösterdi.
*Bunu Sayın Trump da biliyorsunuz defaatle dün de dahil olmak üzere söz ettiler. Sayın Cumhurbaşkanımızın bu konudaki taleplerini de dikkate alarak Sayın Muhammed bin Salman’ın da olduğu bir yerde Ahmet Şara’yı oraya getirdiler.
*Cumhurbaşkanımız da çevrimiçi olarak olarak toplantıya iştirak ettiler ve orada hem bir nevi karşılıklı tanıma oldu hem de yaptırımların kaldırılması kararı en üst ağızdan ilan edilmiş oldu.
*Bugün biz Sayın Rubio ve Sayın Şeybani ile üçlü bir ortaya gelerek dün başkanlar seviyesinde alınan prensip kararının pratikte hayata geçmesi konusunda atılacak olan adımları tartışacağız. O bahiste önümüzde nasıl bir yol haritası var, ona yoğunlaşacağız.
*Amerikan askerlerini bölgeye getiren kaideler neyse, o kaidelerin aslında ortadan kaldırılmasıyla Amerika’nın da bölgeden sorunsuz bir biçimde ayrılması mümkün olabilir. O kaideler DEAŞ ile çaba, istikrarla ilgili mevzular…Bence gereğince garanti görüldüğü vakit orada bir sorun olacağını düşünmüyorum.
*Sayın Trump ve Pentagon’un yeni idaresi bu husustaki niyetlerini, yani dünyanın genelinde Amerikan konuşlanması ile ilgili önceliklerini ve değerlendirmelerini de defaatle söz ettiler. Burada biz bölgesel sahiplenme prensibiyle hem DEAŞ ile gayret olsun, hem terörün öbür formlarıyla çaba, hem hudut güvenliği, hem bölge ülkelerine ziyan vermeme prensibini hayata geçirmek için bunları içine alan bir güvenlik anlayışı ve pratiğiyle yolumuza devam ediyoruz. Bunu da yakından takip edeceğiz.
