By Balık, yüksek biyolojik pahaya sahip proteinleri, omega-3 yağ asitleri (özellikle EPA ve DHA), D vitamini ve iyot üzere kıymetli mikro besinleri içeren pahalı bir hayvansal besin kaynağıdır. Lakin birtakım bireylerde bağışıklık sistemi tarafından alerjen olarak tanımlanarak önemli tepkilere yol açabilir. Balık alerjisi çocuklukta başlayabileceği üzere, erişkinlikte de gelişebilir ve ekseriyetle ömür uzunluğu sürebilir. Bu durumda, bireylerin balığın sağladığı temel besin öğelerini öteki kaynaklardan karşılaması, istikrarlı bir diyet sürdürebilmesi ve çapraz temaslardan korunması son derece önemlidir.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı’ndan Dyt. Beste Mum, balık alerjisi olan bireylerin sağlıklı bir ömür sürdürebilmeleri için dikkat etmeleri gereken noktalara dair açıklamalarda bulundu.
Protein Açığını Karşılamak Mümkün
Balık, yüksek kaliteli protein içermektedir. Lakin balık tüketemeyen bireyler için alternatifler mevcuttur. Tavuk, hindi, yumurta, süt ve süt eserleri üzere hayvansal kaynaklar ile birlikte mercimek, nohut, kuru fasulye, bezelye, soya eserleri ve tam tahıllar da kâfi proteini sağlayabilir. Bilhassa yumurta ve süt eserleri, balık proteinine yakın biyoyararlanım sağlar.
Omega-3 Yağ Asitleri Bitkisel Kaynaklardan Sağlanabilir
Bitkisel kaynaklı omega-3’ler, alfa-linolenik asit (ALA) formundadır. Ceviz, keten tohumu, chia tohumu, semizotu, kenevir tohumu ve kanola yağı ALA tarafından zengindir. Ayrıyeten mikroalglerden elde edilen destekler, direkt EPA ve DHA içerdiğinden balıktaki omega-3’e alternatif olarak düşünülebilir.
Balık Alerjisi Olan Bireyler Nasıl İstikrarlı Beslenebilir?
Balık alerjisi olan bireyler için protein, sağlıklı yağlar, vitamin ve mineraller açısından varlıklı, istikrarlı bir beslenme planı oluşturulması değerlidir. Protein için yumurta, süt eserleri ve baklagiller; omega-3 için bitkisel kaynaklar ve mikroalg destekleri; D vitamini için yumurta sarısı, güçlendirilmiş süt eserleri ve güneş ışığı; iyot içinse iyotlu tuz önerilir. Diyet, bireyin yaşına, cinsiyetine ve sıhhat durumuna nazaran kişiselleştirilmelidir.
Balık Yağı Desteklerine Dikkat
Balık alerjisi olan bireylerin balık yağı içeren desteklerden kaçınması gerekir. Balık yağı destekleri, önemli alerjik tepkilere yol açabilir. Ürün etiketlerinde “fish oil”, “marine oil”, “omega-3 from fish”, “cod liver oil” üzere ibarelere dikkat edilmeli, ambalaj üzerindeki alerjen ikazları denetim edilmelidir.
Çocuklarda Gelişim Desteklenmeli
Çocuklarda büyüme ve gelişme desteklenmeli; protein, D vitamini, omega-3, çinko ve iyot eksiklikleri önlenmelidir. Yumurtanın diyet içinde yeri kıymetlidir. Ayrıyeten süt eserleri, kuru baklagiller, tahıllar ve ceviz üzere yağlı tohumlar uygun formda diyete entegre edilmelidir. Gerekli durumlarda D vitamini ve omega-3 desteği düşünülebilir; doktor ve diyetisyen kontrolünde verilmelidir.
Dışarıda Yemek Yerken Çapraz Temas Riski Göz Gerisi Edilmemeli
Menülerde balık içerip içermediği net olmayan eserler kesinlikle sorgulanmalıdır. Bilhassa Asya mutfağında kullanılan balık sosu, hamsi içeren salata sosları, kimi çorbalar ve kızartma yağlarında daha evvel balık pişirilmiş olabilir. Bu nedenle “balık alerjim var, katiyen tüketmemem gerekiyor” uyarısı net bir formda yapılmalı; çapraz kontaminasyon riski sorulmalıdır.
Alternatif Protein ve Deniz Eserleri Kaynakları
Balık alerjisi çoklukla kabuklu deniz eserlerine karşı da hassaslık gösterebilir, bu nedenle deniz eserleri büsbütün diyet dışı bırakılabilir. Bitkisel protein alternatifleri olarak mercimek, nohut, kuru fasulye, soya, kinoa, tofu, tempeh, ceviz, chia ve keten tohumu üzere kaynaklar önerilir
Bağışıklığı Destekleyen Beslenme Planı
Bağışıklık sistemi için antioksidanlardan güçlü, kâfi protein ve omega-3 içeren bir beslenme planı önerilir. C vitamini (narenciye, kivi, biber), E vitamini (badem, ay çekirdeği), A vitamini (havuç, ıspanak), çinko (kabak çekirdeği, kırmızı et), selenyum (yumurta, tam tahıllar) ve probiyotik kaynakları (yoğurt, kefir) diyette yer almalıdır.
Bitkisel Omega-3’ün Dönüşüm Oranı Düşük
Bitkisel omega-3’ler (ALA), bedende EPA ve DHA’ya düşük oranda dönüşür (yaklaşık %5-10). Bu nedenle, bilhassa çocuklar, hamileler ve kalp hastalığı riski taşıyan bireylerde mikroalg kaynaklı EPA-DHA desteği düşünülebilir. Destek ihtiyacı ferdi kıymetlendirme ile belirlenmelidir.
Balık Alerjisi Olan Bireyin Günlük Beslenmede Yer Alması Gereken Besin Grupları
Balık alerjisi olan bireylerin günlük menüsünde kesinlikle yer alması gereken temel besin kümeleri şunlardır:
- Protein: Yumurta, süt eserleri, baklagiller
- Yağlar: Zeytinyağı, ceviz, chia, keten tohumu
- Tam tahıllar: Bulgur, esmer pirinç, yulaf
- Meyve-sebze: Renkli sebzeler, turunçgiller, yeşil yapraklılar
- Takviye gerekirse: D vitamini, omega-3 (mikroalg bazlı), iyot
Menü bireyselleştirilmeli ve besin çeşitliliği sağlanmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
