By Dünya’nın 510 milyon kilometrekarelik yüzölçümünün sırf 148 kilometrekarelik bir kısmı, hiçbir devlete ilişkin değil. 21. yüzyılda bu türlü bir durumun varlığı, garip olduğu kadar enteresan bir istisna oluşturuyor.
Coğrafi açıdan ender rastlanan ve kimsenin sahiplenmediği bu huzursuz bölgede, savaşan da savunan da bulunmuyor.
Bir Tawil Üçgeni, Afrika’nın kuzeybatısındaki Mısır ve Sudan hududunda, uçsuz bucaksız kumullar ve kayalık dağlar boyunca uzanan, farklı bir bölge olarak dikkat çekiyor.
HİÇBİR ÜLKE İSTEMİYOR
Yaklaşık 2.060 kilometrekarelik bir alanı kaplayan bölge, Lüksemburg büyüklüğünde olsa da ne kent, ne yol, ne pak su ne de en kıymetlisi egemenlik barındırıyor. Bu alan, dünyada hiçbir ülkenin resmi olarak hak tez etmediği tek toprak modülü olma özelliğini taşıyor.
Bu sıra dışı durumun kökeni, İngiliz hakimiyeti periyoduna kadar uzanıyor. İngilizler, 1899 yılında Mısır ile Sudan ortasında 22. paralelde siyasi bir hudut belirlemişti. Fakat, üç yıl sonra, 1902’de mahallî kabilelerin haklarını daha âlâ koruyabilmek gayesiyle bu sonu değiştirme kararı aldılar. Bu değişiklik, Bir Tawil Üçgeni’nin memleketler arası seviyede sahipsiz bir toprak olarak kalmasına yer hazırladı.
Tawil Üçgeni, stratejik bir karar doğrultusunda Üst Mısır’ın göçebe Bedevileri olan Ababda’ya bırakılırken, Bir Tawil bölgesi Sudan’a tahsis edildi. Lakin, sömürgecilik periyodunun sona ermesiyle birlikte her iki Afrika ülkesi de Kızıldeniz kıyısındaki 20.580 kilometrekarelik Halaib bölgesi üzerinde hak sav etmeye başladı.
Mısır, 1899 yılında çizilen sonu savunarak bu topraklar üzerinde hak sahibi olduğunu belirtirken, Sudan 1902 hududunu münasebet göstererek kendi haklarını öne sürdü. Bu uyuşmazlık, Halaib bölgesi için bir çekişme yaratırken, hiçbir ülke Bir Tawil bölgesini sahiplenmek istemiyor. Bunun nedeni, Bir Tawil’i kabul etmenin öbür topraklardan feragat etmek manasına gelmesi olarak gösteriliyor.
DÜNYANIN EN YAŞANMAZ BÖLGESİ
Hukuki açıdan Bir Tawil, hiçbir devlete ilişkin olmayan ve “terra nullius” olarak isimlendirilen bir bölge olarak kabul ediliyor. Bu durum, teorik olarak rastgele bir ülkenin bu toprakları talep edebileceği manasını taşıyor. Fakat, pratikte ekonomik ve stratejik paha taşımaması, bu arazinin memleketler arası seviyede ilgi odağı olmaya devam etmesine yol açıyor.
Bir Tawil sadece diplomatik bir tarafsız bölge değil, tıpkı vakitte dünyanın en yaşanmaz bölgelerinden biri olarak biliniyor. Bölgenin ilgi alımlı doğal kaynakları, denize erişimi ve daimi nüfusu bulunmuyor. Petrol yatakları ve Kızıldeniz’e teması sayesinde ekonomik potansiyele sahip olan, ticaret ve balıkçılık rotaları açısından stratejik kıymeti bulunan Halaib’in bilakis, Bir Tawil büsbütün kurak bir arazi niteliği taşıyor.
Nubian Çölü’nün ortasında yer alan bu bölge, çok sıcaklıklar ve geniş kum alanları nedeniyle yaşamayı zorlaştıran ve tarıma elverişli olmayan bir alan olarak dikkat çekiyor.
SUYASH, DİXİT KRALLIĞI İLAN ETTİ
Bir Tawil’in etrafındaki türel belirsizlik, değişik teşebbüslerin ortaya çıkmasına yer hazırladı. 2014 yılında Amerikalı çiftçi Jeremiah Heaton, 10.000 kilometre yol kat ederek bu bölgeye bir bayrak dikti ve “Kuzey Sudan Krallığı”nı ilan etti. Kendini kral ilan eden Heaton, kızını da prenses unvanıyla onurlandırdı. Bu sıra dışı öykü viral hale gelerek milletlerarası hukukun hudutları üzerine tartışmalara yol açtı. Lakin hiçbir hükümet, Heaton’ın bu teşebbüsünü ciddiye almadı ve hak savlarını tanımadı.
2017 yılında ise Hintli bilim insanı Suyash Dixit, Bir Tawil’i ziyaret ederek “Dixit Krallığı”nı ilan etti. Kendini hükümdar ilan eden Dixit, babasını başbakan olarak atadı. Bu süreçte toplumsal medyada paylaşılan içerikler, internet kullanıcılarının Bir Tawil için bayraklar, kalkanlar ve hatta dijital pasaportlar oluşturmasına ilham verdi. Lakin tüm bu teşebbüsler sadece sembolik kaldı. Buna karşın, devletlerin ilgisizliği nedeniyle bu bölge, kısa müddette viral bir olguya dönüştü.
