By
İSTANBUL Üniversitesi- Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Kısmı, Sismoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ethem Görgün “Bu büyük İstanbul zelzelesi değil. Ana kılçığın yanındaki tali, ikincil kollar bu türlü kırılarak önümüzdeki yıllarda da kuvvetle olası devam edecek. Fakat bizim büyük Marmara sarsıntısı diye tabir ettiğimiz zelzele bu değildi. Zira burada fayların uzunluğunu, kırmızılıklarını göz önüne aldığımız vakit 7’nin üzerinde yani 7.2-7.4 üzere bir zelzelenin olma mümkünlüğü daha yüksek üzere görünüyor. Ana kol üzerinde olmadığı için ikincil faylar fakat 5.8-6.2’lik sarsıntılarla önümüzdeki yıllarda da kırılacaktır” dedi.
Marmara Denizi’nde İstanbuld’da Silivri açıklarında meydana gelen ve etraf vilayetlerde de hissedilen 6,2 büyüklüğündeki sarsıntı, 1999 yılındaki sarsıntısı tekrar hatırlattı. Yaşanan sarsıntıyla ilgili İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisi Sismolog, Prof. Dr. Ethem Görgün açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Görgün, “Tabii ki önümüzdeki yıllarda bu süreç farklı bir gelişecektir, evrilecektir lakin şu anda bunun büyük Marmara zelzelesi olduğunu söylemek mümkün değil.” diye konuştu.
‘SONUÇ SARSINTININ ÇOK BÜYÜK BİR FAYI KIRMADIĞI’
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Jeofizik Mühendisi Sismolog, Prof. Dr. Ethem Görgün, “Depremin oluş yeri bu kırmızıyla gösterdiğim Kuzey Anadolu fay çizgisi. O meşhur Kuzey Anadolu fay sınırımız. Bu Kuzey Anadolu fay çizgimiz üzerinde çok yakın bir pozisyonda yani tam şu bölgede buraya biz Marmara Çukurluğu diyoruz. Orta Marmara Çukuru’na yakın bir bölgede, bir zelzele yani Silivri sarsıntısı vuku buldu 6.2 büyüklüğünde. İşte buradaki kırılan ikincil bir fay yani Kuzey Anadolu fayının ana yapının üzerinde değil ancak buna yakın bir yerde ikincil bir zelzele olarak gelişti ve 6.2 büyüklüğünde moment büyüklüğü olarak ölçüldü. Buradaki 6.2 büyüklüğüyle eşit bir kıymet kırılma nedeni alanı olarak uzunluğu olarak söylendi. Doğal ki buradaki yer değiştirme de sonraki bulgulardan bilhassa aletsel bulgulardan AFAD’ın son yayınladığı raporda da karşımıza çıktı. Buradan çıkan sonuç şu. Yani sarsıntının 6.2 büyüklüğünde olduğu ve çok büyük bir fayı kırmadığı yalnızca bunu balık kılçığı olarak düşünürsek ana kılçığın yan kollarından birini kırdığını düşünebiliriz. Esasen burada da fayın büyüklüğünü AFAD vermiş. Çok büyük bir fay değil fakat bu fay 6.2 büyüklüğünde bir zelzele üretir. Bu fay küçük bir fay olarak kırılır. O fayın gücü boşaldı aslında, dediğim üzere ana kol değil fakat onun tali kollarından, ikinci kollarından, yandaki kollarından. Zati biliyorsunuz, 26 Eylül 2019 zelzelesi üzere misal bir sarsıntıydı. Oradaki üzere gücünü boşaltıyor bu ufak küçük faylar. O güç o küçük fay için boşaldı; lakin bunu ana fay için konuşamayız. Zira ana fayın bu ölçekte bir ana fayın kırılması için 7’nin üzeri bir sarsıntı gerekiyor. Bu 7’nin üzerindeki sarsıntı lakin buradaki büyük fayı yani Kuzey Anadolu Fayı dediğimiz ana kolu lakin kırabilir lakin bu küçük tali faylar bu türlü böyle süreçler herhalde kırılmaya devam edecek kuvvetle muhtemel” dedi.
‘7.2, 7.4 ÜZERE BİR ZELZELENİN OLMA MÜMKÜNLÜĞÜ DAHA YÜKSEK ÜZERE GÖRÜNÜYOR’
Prof. Dr. Görgün, “Bu büyük İstanbul zelzelesi değil tabi ki bu her vakit söylediğim üzere ana kılçığın yandaki tali, ikincil kolları. Bu ikincil kollar bu türlü kırılarak önümüzdeki yıllarda da kuvvetle olası devam edecek. Bizim büyük Marmara sarsıntısı diye tabir ettiğimiz sarsıntı bu değildi. Zira burada fayların uzunluğunu kırmızılıkları göz önüne aldığımız vakit burada 7’nin üzerindeki yani 7.2-7.4 üzere sarsıntının olma mümkünlüğü daha yüksek üzere görünüyor. Dediğim üzere ana kol üzerinde olmadığı için ikincil faylar lakin 5.8, 6.2’lik sarsıntılarla önümüzdeki yıllarda da kırılacaktır.” dedi.
‘SIĞ OLDUĞU İÇİN YÜKSEK HİSSETTİK’
Meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki zelzeleyle ilgili teknik bilgiler de veren Görgün, “Bir sefer sığ bir sarsıntıydı. Sarsıntının derinliği 13 kilometre yaklaşık olarak çok sığ olduğu için ve yüzeye yakın olduğu için bir de İstanbul’a yakın olduğu için alışılmış ki çok yüksek hissettik. Sarsıntının ivmesi düşük olduğu için saniye bazında 10-13 saniye ortasında bir vakit farkı oldu. Yani daha evvelki sarsıntı dikkat ederseniz 16 saniyeydi 2019’daki zelzele. Bu 13 saniye sürdü. Düşük bir ivmeye sahip olduğu için de dalgalar çok çabuk sönümlendi. Siz bunu her ne kadar yüksek hissettiyseniz de bu büsbütün zelzelenin İstanbul’a olan uzaklığı ve sığ bir zelzele oluşuğuyla alakalı bir olay” dedi.
‘SİLİVRİ ZELZELESİ SÜRECİNE BENZİYOR’
Artçı sarsıntılarla ilgili de bilgiler veren Prof. Dr. Görgün, “Buradaki süreç 2019’daki Silivri zelzelesi, o birinci olan Silivri zelzelesi sürecine benziyor. Buradaki tali faylar kırıldıktan sonra yani etrafına olağan ki bir güç yüklemesi ya da bir tansiyon yüklemesi oluyor fakat şu etapta, şayet evlerinizde rastgele bir kasvet yoksa, konutlarınıza güvenebiliyorsanız aslında konutlarınıza girmenizde bir meşakkat yok, bir sakınca yok. Şayet evlerinizde yapısal bir sorun, çatlak ya da rastgele bir yapısal, yanal çatlaklar, dikey çatlaklar varsa ve güvenmiyorsanız olağan ki burada öncelikli olarak kesinlikle burada binanızın tahlilini yaptırıp o denli girmeniz daha gerçek olacaktır. 6.2’lik bir sarsıntı bu üslup bir sarsıntı aslında binaların yıkılmasına sebep olmuyor. Biliyorsunuz sağlam binalar 7.5’e kadar 7.6’ya kadar sağlam olduğu için yeterli bir bina sistemi, son şartnameye nazaran yapılanlar onun için çok büyük bir eza yok. Bu süreç muhtemelen bitecektir zira 6.2’lik bir sarsıntısı süreci 5.2’lik en büyük artçısıyla aslında güç sönümlenecek ve bitecektir. Ondan sonraki büyük Marmara zelzelesi için alışılmış herkesin binalarını tekrardan bir gözden geçirmesine gerek var.
‘ARTÇILARI EN FAZLA 1 HAFTA DAHA DEVAM EDER’
Prof. Dr. Görgün, “Bunun artçıları muhtemelen en fazla 1 hafta daha devam eder. Ondan sonra olağana döner diye düşünüyorum. Eski sürecine Marmara’nın o depremselliğine döner. Zira burada zati klasik olarak bir zelzele var ancak ikinci kollardan kaynaklı bu tip sarsıntılar en fazla 1 hafta süren artçılar oluşturuyor. En fazla büyüklüğü de 5.2 oluyor ve 5.2’yi muhtemelen geçmeyecektir ki dün aslında bir tane 5.2 oldu. Muhtemelen bundan sonraki artçılar azamî 4, 4.2, 4.5 olup enerjiyi sonlandıracaktır” dedi
‘BUNUN BÜYÜK MARMARA SARSINTISI OLDUĞUNU SÖYLEMEK MÜMKÜN DEĞİL’
Prof. Dr. Ethem Görgün, “Büyük Marmara sarsıntısı için şöyle diyebiliriz. Bu süreçler biliyorsunuz tarihi kayıtlara baktığımızda 1509, 1766, 1894 sarsıntısı, bunlar daima 7.0’nin üstündeki zelzeleler. 7.5’e yakın büyüklüğündeki sarsıntılar. O zamanki Osmanlı İmparatorluğu kayıtlarını incelediğimizde. Alışılmış ki önümüzdeki yıllarda bu süreç farklı bir gelişecektir, evrilecektir lakin şu anda bunun büyük Marmara sarsıntısı olduğunu söylemek mümkün değil. Zelzelelerin birbiriyle alakası bilimsel olarak 6.0’lık bir sarsıntıyla 7.0’lik zelzele ortasında 33 kat güç farkı olduğunu biliyoruz. Yani bu demek oluyor ki, 6.2’lik bir zelzeleden 33 tane olmalı ki, 7.2’lik bir sarsıntıya güç olarak tekabül etsin. O yüzden de bu sarsıntıların enerjiyi ya da gerilmeyi bir manada boşaltması demek yani 7’lik bir sarsıntının gücünü boşaltması ya da rahatlatması sözkonusu değil. Etraf vilayetlerde de 5.2’lik zelzele de 23 Nisan itibariyle geldi. Artık güç sönümlenmeye başladı artık etraf vilayetlerden fazla İstanbul’un daha batı yakasındaki ilçeleri, Küçükçekmece, Büyükçekmece, Silivri üzere ilçeleri bundan sonra 4, 4.5 ortasındaki küçük artçıları tahminen hissedecektir. Anadolu Yakası muhtemelen bu kadar da hissetmeyecektir ve artık yavaş yavaş da güç, son AFAD’ın ve Kandilli Rasathanesi’nin ölçümlerine baktığımızda da aslında artık gücün yavaş yavaş sönümlendiğini ve artçıların da daha düşük mayatüllere kaydığını görmekteyiz” diye konuştu.
