By CHP Niğde Milletvekili ve TBMM Tarım Orman Köyişleri Komite Üyesi Ömer Fethi Gürer, daima tarım sayımı yapılması davetinde bulunduklarını belirterek, planlama için dataların sağlıklı olması gerektiğini tabir etti. Gürer, şunları kaydetti:
“İlk tarım sayımı 1927 yılında yapıldı. 1950 yılında yapılan sayım sonrası, 1955 yılında kanunla sonu (0) ile biten yıllarda yapılma kararı verildi. 1960 yılında aksama olsa da 1963 yılında yapıldı. Farklı prosedürler uygulansa da sayım 1970, 1980, 1991 ve 2001 yıllarında 7 farklı evrede gerçekleşti. Bu süreçte tarım sayımı, tarımla ilgili yapılan çalışmalarda kıymetli data oluşumu sağladı. Ortalama on yılda bir tarım sayımı gerçekleşirken, AKP iktidarında 22 yıldır tarım sayımı yapılmadı.
“SÜREÇ DEĞERLİ BİR AN EVVEL TARIM SAYIMI YAPILMALI”
Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ortasında ‘Genel Tarım Sayımı Yapılmasına Ait Protokol’ Eylül 2023’te imzalandığını Bakan Yumaklı duyurdu. 2026 sonuna kadar sayımın biteceği öngörülüyordu. Bu defa Resmî Gazete’de yayınlanan 10 Mayıs tarihli Cumhurbaşkanı Genelgesi ile yeni bir evre başladı.
Tarım ve Orman Bakanlığı ile TÜİK arasında ‘Genel Tarım Sayımı Yapılmasına Ait Protokol’ ile en son 2001’de yapılan tarım sayımının akabinde, tarımda planlı üretim modeline geçişin en değerli adımlarından birisi atılmış oldu. Ortadan geçen iki yıl sonunda Cumhurbaşkanı Genelgesi’nin Resmî Gazete’de yayınlanması da bir gecikmeyi gösteriyor. Süreç değerli ve bir an evvel tarım sayımı yapılmalı. Bu kez olsun datalar hakikat biçimde saptanıp kamuoyuna açıklanmalıdır.”
“NİHAYET TARIMDA PLANLAMADAN KELAM ETMEYE BAŞLADI”
Ülkede Cumhuriyet devrine geçişle tarıma verilen kıymetin, tarım bilgilerinin tarım siyasetlerinin aslını belirlemesini sağladığını söz eden Gürer, şöyle devam etti:
“22 yıldır tarımda planlama kalkıp piyasa tüccara bırakılarak tarım ticari bir alana dönüştürülünce tarım sayımı da rafa kalktı. İklim değişikliği, pandemi süreci, savaşlar tarımın değerini bir defa daha hatırlatınca her ülke kendine yetebilirliği arayışına girdi. Buradan sağlıklı sonuç, bilgilerin hakikat okunması idi. Nihayet AKP iktidarı da tarımda planlamadan kelam etmeye başladı. Bunun altyapısı, tarım bilgilerinin hakikat bilinmesiydi ve o nedenle yapılmayan tarım sayımı için Bakanlık, TÜİK ile bir protokol imzaladı. 2023 yılında imzalanan protokol ile ilgili Cumhurbaşkanı Genelgesi ise 10 Mayıs’ta yayınlandı.
22 yıl sonra da olsa planlama ve tarım sayımı gündeme geldi. 2 yıl protokol için karar verilmesi ise değişik bir mühlet. 2026 yılında bitecek denilmişti. Süreci izleyeceğiz.”
Gürer, AKP iktidarları periyodunda planlamadan ve öngörüden uzak uygulamalar ile değişen sekiz Tarım ve Orman Bakanı’nın farklı uygulamaları nedeniyle tarımın yazboz tahtasına döndüğünü ve bunun da tarımda problemleri katladığını belirtti. Gürer, tarımda yaşanan tüm problemlerin nedeninin siyasi iktidarın beceriksizliği olduğunu tabir etti.
“2 YILDIR SÖYLENENLER PROTOKOLDEN İBARET”
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde yer alan şu sözleri aktardı:
“Tarımsal üretimden en son tüketiciye kadar uzanan besin arz zincirinin, tüm tarafların refahını artıracak biçimde hakikat, yeni ve ayrıntılı datalar üzerine inşa edilerek kapsamlı siyasetlerle yönetilmesi hedefiyle; tarım dalına ait dataların temin edilerek sürdürülebilir bir kayıt sistemi kurulması için genel tarım sayımı yapılacaktır.
Genel tarım sayımı, Tarım ve Orman Bakanlığı (Bakanlık) ve Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TÜİK) ortasında akdedilen ‘Genel Tarım Sayımına Ait Protokol’ kararlarına nazaran, mezkûr Bakanlık ve TÜİK iş birliğinde, hem kayıtlılık ile ilgili bugüne kadar yapılan çalışmaların sonuçlandırılması hem de şimdiki saha datalarının elde edilmesi maksatları göz önüne alınarak iki basamakta gerçekleştirilecektir. Birinci kademede, mevcut idari kayıtlarda yer almayan tarım yerlerinin belirlenmesi ve bu topraklar üzerinde ziraî faaliyette bulunan ziraî işletmelerin tespiti, ön tarama faaliyetleri, soru formları ve data giriş programlarının hazırlanması, bilgilendirme, eğitim ve tanıtım faaliyetleri gerçekleştirilecek; ikinci etapta, birinci basamakta elde edilen bilgiler temel alınarak, memleketler arası gereklilikler ve ulusal muhtaçlıklar doğrultusunda belirlenen değişkenlere ait datalar (tarımsal işletmeler, işgücü, bu işletmelerin tasarrufunda bulunan tarım toprakları, hayvan, ziraî alet ve makineler vb.) TÜİK tarafından 2025 yılı içerisinde tam sayım ve örnekleme yolu ile alandan derlenecektir.
Bu prestijle, genel tarım sayımı yapılmasına ait olarak bundan sonraki süreçte TÜİK tarafından yayımlanacak ‘Genel Tarım Sayımı Uygulama Rehberi’nde belirtilen asıllar ve çıkarılacak genelgeler çerçevesinde hareket edilecek, faaliyetlerin rastgele bir aksamaya mahal verilmeksizin vaktinde ve eksiksiz olarak tamamlanmasını sağlamaya yönelik her türlü dayanak ve yardım başta mülki yönetim amirleri olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca sağlanacaktır. Bilgilerini ve gereğini rica ederim.’
Bu durumda bugüne kadar iki yıldır yapıldığı söylenen çalışmaların protokolden ibaret kaldığı anlaşılıyor. TÜİK uygulama rehberi ve çıkaracağı genelgeler ile sürecin gelişeceği görülüyor. Bir an evvel bu çalışmalar hızlandırılıp alanda ve yerinde tespitler yapılmalıdır. Arşiv bilgileri yazılarak değil, alanda, arazi ve ahır gezilerek saptamalar belirlenmelidir. Ülkemizde boşalan ahırda hayvan, ekilmeyen yerde eser ve yok olmuş bahçede ağaç var görülmektedir. Bu nedenle istatistik datalar yerinde incelenerek belirlenmelidir.”
