By ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve gelmesinin akabinde birçok ülkeye yönelik açıkladığı ek gümrük vergileriyle başlayan ticaret tansiyonu, Çin’in ABD’ye karşı misilleme vergilerini duyurması sonrası farklı bir boyut aldı. ABD Çin mallarına birinci olarak şubatta yüzde 10 vergi açıkladı, bunu martta yüzde 20’ye çıkardı. Buna karşılık Çin’den 10 Mart’ta devreye girmek üzere ABD mallarına yüzde 15 misilleme vergisi kararı geldi.
Trump, “kurtuluş günü” olarak ilan ettiği 2 Nisan’da karşılıklılık asıllı tarifeler kapsamında taban oranı yüzde 10 olmak üzere birçok ülkeye ek gümrük vergileri uygulanacağını duyururken, Çin malları için bu oran ek yüzde 34 olarak belirlendi ve bu tarifelerin 9 Nisan’da devreye gireceği duyuruldu.
Çin’in ABD’nin karşılıklılık temelli ek tarifelerine 10 Nisan’da yürürlüğe girmek üzere yüzde 34 ek vergisi açıklamasının akabinde yaşanan tansiyonda, Çin’in ABD’ye gümrük tarifesi yüzde 125’e ve ABD’nin Çin’e tarifeleri ise yüzde 145’e kadar çıktı. Elektronik eşyalar, ABD’nin karşılıklılık asıllı tarifelerinin dışında tutuldu.
Yüksek tarifelerin yürürlükte kaldığı yaklaşık bir aylık müddetin akabinde ABD ve Çinli yetkililer, tansiyonu azaltmak emeliyle Cenevre’de bir ortaya geldi ve dün vardıkları muahede kapsamında, karşılıklı uyguladıkları gümrük tarifelerini 90 gün mühletle düşürme kararı aldı.
Bu çerçevede, ABD fentanil dahil olmak üzere Çin mallarına uyguladığı gümrük vergilerini 14 Mayıs prestijiyle 90 gün için yüzde 145’ten yüzde 30’a, Çin ise ABD mallarına yönelik gümrük vergilerini yüzde 125’ten yüzde 10’a indirme konusunda anlaştı.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent Çin yetkilileriyle görüşmelerin “sağlam ve saygılı şekilde” yapıldığını belirterek, müzakerelerin sürdürülmesi için bir sistem kurulacağını söyledi.
Karşılıklı misillemelerle süratle artırılan gümrük vergileri nedeniyle nisanda Çin’den ABD’ye ticari gemi trafiği kıymetli ölçüde yavaşladı.
AA muhabirinin bilgi takip şirketi MarineTraffic’ten edindiği bilgilere nazaran, Çin’den ABD’ye giden ticari gemiler, Long Beach, Los Angeles, Huoston, New York ve Tacoma olmak üzere ülkenin birkaç farklı limanına yanaşıyor.
Çin’den 1 Nisan-25 Nisan 2024 ortasında konteyner, kuru yük, yaş yük, karışık kuru yük ve ro/ro olmak üzere ABD’ye 119 ticari gemi ulaştı. Geçen yıl 1-25 Nisan’da Çin’den ABD’ye ulaşan ticari gemilerin 69’unu konteynerler, 35’ini kuru yük, 6’sını karışık kuru yük, kalan kısmını da yaş yük ve ro/ro gemileri oluşturdu.
Bu yıl ise 1-25 Nisan ortasında Çin’den ABD’ye 87 ticari gemi ulaştı.
Böylece, yüksek gümrük vergilerinin büyük bir kısmının uygulamada olduğu 1-25 Nisan devrinde Çin’den ABD’ye ticari gemi trafiği geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 27 azaldı.
Çin’den ABD’ye bu yıl nisanda ulaşan toplam ticari gemilerin 66’sını konteynerler oluşturdu. Kalan 22 ticari geminin 18’i kuru yük gemisi olurken, bu devirde Çin’den ABD’ye birer adet yaş yük, karışık kuru yük ve ro/ro gemisi ulaştı.
LPG VE LNG TRAFİĞİ TABAN YAPTI
Çin’den ABD’ye ticari gemi trafiğinde, geçen yıl nisanda 38 LPG ve 6 sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) gemisinin boş halde vardığı görüldü. Bu gemiler, ABD’den ithal edilen LPG ve LNG’yi Çin limanlarına teslim ettikten sonra boş halde geri dönerken, bu yıl nisanda ise yalnızca bir LPG gemisi Çin’den ABD’ye geri döndü.
Bu durum, tarifelerin tepe yaptığı bu devirde Çin’in ABD’den LPG ve LNG ithalatını büyük ölçüde azalttığını gösteriyor. Çin, bu periyotta bilhassa LPG gereksinimini karşılamak için Orta Doğu başta olmak üzere başka ülkelerden alımlarını artırdı.
ÇİN’İN ABD’YE İHRACATI YÜZDE 21 AZALDI
Öte yandan, Çin’in ABD’ye mal ihracatı nisanda yıllık bazda yüzde 21 geriledi. Bu, keskin bir düşüş olmasına karşın ABD’nin Çin’e uyguladığı yüzde 145’lik gümrük tarifeleri dikkate alındığında, piyasa beklentilerine nazaran daha küçük çaplı bir şok olarak değerlendirildi.
ING Think tahliline nazaran, Çin’in ABD’ye ihracatında beklenenden daha az düzeyde gerçekleşen bu düşüş, Çin eserlerinin alternatifini bulmanın güç olması nedeniyle ABD’li ithalatçıların tarife maliyetlerine katlandıkları manasına gelebilir. Lakin bu durum, ithalatçı ülkede son tüketici fiyatlarının artmasına yol açabilir.
Çin’in ABD’ye ihracatında öngörülenden daha az olan yavaşlama, hafta sonu ABD’li yetkililerle Cenevre’deki ticaret görüşmeleri öncesinde Çinli yetkililerin elini güçlendiren bir faktör olarak görülürken, 90 gün için tarifelerin düşürülmesi kısa vadeli bir rahatlama sağlıyor fakat uzun vadede belirsizlikler devam ediyor.
Kiel Dünya İktisadı Enstitüsü Ticaret Siyaseti Araştırmacısı Hendrik Mahlkow, ABD-Çin muahedesi sonrası yaptığı değerlendirmede, yüksek gümrük vergileri ve belirsizlikler nedeniyle bekletilen birçok sevkiyatın gelecek haftalarda sürece alınmasıyla limanlarda yoğunluk beklediklerini belirterek, “Bununla birlikte, (düşürülmüş) tarife düzeyleri Trump başkanlığı öncesine nazaran değerli ölçüde yüksek kalmaya devam ediyor ve 90 günlük duraklamadan sonra ne olacağı belirsizliğini koruyor.” sözünü kullandı.
TARİFELERDE KALICI TAHLİL OLMAZSA İKİLİ TİCRET BÜYÜK DARBE GÖRÜR
ABD Ticaret Temsilciliği datalarına nazaran, ABD-Çin ikili ticareti geçen yıl 582,4 milyar dolar oldu. ABD’nin Çin’e mal ihracatı 143,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken, Çin’in ABD’ye ihracatı 438,9 milyar dolar olarak hesaplandı. Böylelikle, ABD’nin Çin ile ticaret açığı geçen yıl 295 milyar dolar oldu.
ABD Başkanı Trump, ABD’nin Çin ile olduğu üzere öteki ülkelerle de olan ticaret açığına yönelik sıkıntıları ortadan kaldırmak hedefiyle gümrük vergilerini uygulayacağını belirtmiş, “kurtuluş günü” olarak nitelendirdiği 2 Nisan’da karşılıklılık asıllı tarifeleri açıklamıştı.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, tarifelerin, ticaret açığından kaynaklanan tehdidin ortadan kalktığı yahut hafiflediği belirlenene kadar yürürlükte kalacağı belirtilmişti.
Trump’ın gümrük tarifeleri global iktisat ve ticarete yönelik belirsizlikleri artırırken, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) bu yıl global ticaret hacminin daralacağını öngörmüştü.
Tarifelerin 90 gün mühletle askıya alınmadan evvelki yüksek düzeyinde seyretmesi halinde DTÖ, ABD ve Çin ortasındaki mal ticaretinin bu yıl yüzde 81 azalabileceği ikazında bulunmuştu.
Öte yandan, DTÖ, tarifelerin yüksek kalması halinde, global ticaret yollarının büyük ölçüde değişikliğe uğrayacağı, Çin’in Kuzey Amerika’ya ihracatı azalırken, başka ülkelerle ticaretinin artacağını bildirmişti.
