By Salda Gölü, Türkiye’nin en derin göllerinden biri; azamî derinliği 196 metreyi buluyor. Gölün etrafındaki beyaz kumsallar, hidromagnezit ismi verilen ve magnezyum açısından güçlü karbonat mineralleriyle kaplı. Bu mineraller sırf Salda üzere makul göl ve mağara ortamlarında bulunuyor ve antik mikrobiyal yaşama dair izler taşıyabiliyor.
Western Washington Üniversitesi’nden gezegen jeolojisi araştırmacısı Brad Garczynski, NASA’nın Earth Observatory’ye yaptığı açıklamada, karbonat minerallerinin ehemmiyetine dikkat çekti: “Karbonatlar, bulundukları ortamda yaşamış olan mikroorganizmalar, organik bileşikler ya da mikrobiyal hayatın izlerini barındıran dokuları çok âlâ formda hapsedebilir.”
Salda kıyısındaki bu hidromagnezitler, mikrobiyalit ismi verilen, mercan kayalıklarına benzeyen fakat mikroplardan oluşan taş gibisi oluşumlardan türemiş. Bugün gölde hâlâ sağlam mikrobiyalitler bulunuyor, lakin vakitle erozyona uğrayıp kumsalı oluşturan kuma dönüşmeleri bekleniyor.
2019 yılında NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter aracı, Jezero Krateri’nin batı kıyısında emsal mineraller tespit etti. Bu bulgular, kraterin milyarlarca yıl evvel göl barındırdığına dair değerli ispatlar sundu. Perseverance aracı da bu müşahedeleri doğrulayarak Jezero’nun antik bir göl olduğunu ortaya koydu.
Salda Gölü ile Jezero Krateri ortasındaki bir öteki benzerlik ise her iki bölgede de bulunan delta yapıları. Deltalar, ırmakların göllere aktığı noktalarda biriken tortul katmanlar. Bu yapılar, geçmişte gölleri nasıl suyun doldurduğuna dair ipuçları barındırıyor. Bilim insanları, Salda’daki delta yapılarından elde ettikleri datalarla Mars’taki araştırmalarını daha noktasal hale getirdi.
Purdue Üniversitesi’nden gezegen bilimci Horgan, “Salda’yı ziyaret ettiğinizde, antik Jezero Gölü’nün kıyısında durmuş üzere hissediyorsunuz” diyerek iki ortamın görsel ve bilimsel benzerliğine dikkat çekti.
Salda yalnızca bilim insanlarının değil, tabiat severlerin de ilgisini çekiyor. Uzmanlara nazaran göl etrafında 300’den fazla bitki çeşidi ve 30’a yakın su kuşu çeşidi yaşıyor.
