By Yeni bir araştırmaya nazaran, dünya genelinde sırf Guyana, tüm vatandaşlarının besin gereksinimini dışa bağımlı olmadan karşılayabilen tek ülke. Nature Food mecmuasında yayımlanan bu araştırma, 186 ülkenin kendi nüfusunu besleyebilme kapasitesini, meyve, zerzevat, süt eserleri, et, balık, bitkisel proteinler ve temel nişastalar üzere yedi besin kümesine nazaran inceledi.
Araştırmaya nazaran, dünya genelinde ülkelerin yüzde 65’i, nüfuslarının besin gereksinimine kıyasla fazla et ve süt eserleri üretiyor. Lakin, Güney Amerika’da bulunan Guyana, bu alandaki en dikkat cazip örnek olarak sırf kendi ülkesinin muhtaçlığını karşılamakla kalmıyor, tıpkı vakitte dış ithalata gerek kalmadan kendi kendine kâfi besin üretme kapasitesine ulaşabilen tek ülke olarak öne çıkıyor.
Çin ve Vietnam ise yedi besin kümesinin altısında kendi muhtaçlıklarını karşılayacak kadar besin üretebiliyor. Bununla birlikte, yapılan testler sonucunda yalnızca bir ülkenin, beş yahut daha fazla besin kategorisinde kendi kendine kâfi olduğu belirlendi.
Bitki bazlı proteinlerde global bir kıtlık var
Araştırma, dünya genelinde bitkisel bazlı protein (fasulye, mercimek, nohut, fındık ve tohumlar gibi) ve nişastalı karbonhidrat üretiminde global bir kıtlık olduğunu da ortaya koydu. İştirakçi ülkelerin yarısından azı, kâfi ölçüde bu cins besin üretimini sağlayabiliyor. Ayrıyeten, yalnızca %24’ü kâfi ölçüde zerzevat yetiştirebiliyor.
Avrupa ve Güney Amerika, kendi kendine yeterlilik açısından öteki bölgelere nazaran daha yüksek düzeylerde bulunuyor. Lakin küçük ada devletleri, Arap Yarımadası’ndaki ülkeler ve düşük gelirli ülkeler, besin üretimi için daha fazla dış ithalata bağımlı kalıyor. Örneğin, Afganistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Irak, Makao, Katar ve Yemen üzere ülkeler, hiçbir besin kümesinde kâfi üretim yapamıyor.
Göttingen Üniversitesi’nden Dr. Jonas Stehl, araştırmanın baş müellifi olarak BBC Science Focus’a verdiği demeçte, düşük öz yeterliliğin her vakit makûs bir şey olmadığını belirtti. Stehl, “Bir ülkenin besin üretiminde düşük düzeylerde kalmasının geçerli ve ekseriyetle yararlı nedenleri vardır” dedi. İklim şartları, toprak kalitesi yahut istikrarlı sıcaklık eksiklikleri üzere faktörler, birtakım ülkelerin besin üretim kapasitesini sınırlayabiliyor. Stehl, bu durumun, besin üretmeye daha uygun bölgelerden ithalat yaparak maliyet açısından daha tesirli olabileceğini söyledi.
Ancak Stehl, düşük öz yeterliliğin, ülkenin kuraklık, savaş yahut ihracat yasakları üzere global besin tedarikindeki ani şoklara karşı daha savunmasız hale gelmesine yol açabileceği konusunda uyardı. COVID-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının akabinde, ithalatçı ülkelerde emniyetli besin tedarikinin sekteye uğraması, kendi kendine yeterlilik konusundaki tartışmaları gündeme getirdi.
Stehl, artan milliyetçilik ve kimi ülkelerin yabancı ülkelere olan bağımlılığını azaltma isteği ile birlikte ulusal besin öz yeterliliğine olan ilginin yine arttığını belirtti. Stehl, “Halk sıhhatini garanti altına almak için güçlü besin tedarik zincirleri oluşturmak zorunludur” diyerek, sürdürülebilir ve muteber bir besin tedarik sisteminin ehemmiyetini vurguladı.
