By Yüzeyinin yaklaşık yüzde 70’i sularla kaplı olan Dünya, uzaydan bakıldığında “soluk mavi bir nokta” olarak görülür. Lakin bilim insanları bu maviliğin, gezegenin geçmişinde çok farklı tonlarla yer değiştirdiğini ve gelecekte de değişmeye devam edebileceğini ortaya koydu. Japon araştırmacıların Nature mecmuasında yayımladığı dikkat alımlı çalışmaya nazaran, Dünya’nın birinci okyanusları aslında yeşil renkteydi — ve önümüzdeki yüzyıllarda bu rengin mora dönüşebileceği öngörülüyor.
YEŞİL DEVRİN İZİNDE
Yaklaşık 3.8 ila 1.8 milyar yıl öncesine, Arkeen ve Paleoproterozoik devirlere ilişkin bulgulara nazaran, Dünya’da sırf tek hücreli organizmalar yaşıyordu ve atmosferde özgür oksijen bulunmuyordu. Yağmurların, kayalardan sürüklediği demiri okyanuslara taşıması ve su altı volkanlarının yaydığı demir, o periyodun sularını adeta yeşile boyuyordu.
Fotosentezin birinci adımları da bu periyoda rastlıyor. Anaerobik (oksijensiz) fotosentez yapan mikroorganizmaların açığa çıkardığı oksijen, suda çözünmüş demirle yansımaya giriyor ve okyanusların renginde kimyasal bir dönüşüme neden oluyordu. Bu süreç, sonunda atmosferde oksijenin birikmesini sağlayarak gezegenin evriminde dönüm noktası sayılan “Büyük Oksidasyon Olayı”nı tetikledi.
IWO JIMA’DAN İTHAMLA
Japon bilim insanlarının dikkatini çeken birinci şey, Iwo Jima adası etrafındaki okyanus sularının alışıldık mavi yerine yeşil tonlara bürünmesiydi. Bu renkliliğin kaynağı, Fe(III) yani oksitlenmiş demir bileşikleri ve ağır mavi-yeşil alg varlığıydı. İncelemeler sırasında, genetik olarak modifiye edilmiş alg cinslerinin yeşil ışık altında daha verimli fotosentez yaptığı da ortaya çıktı. Bu canlıların taşıdığı chlorophyll ve phycoerythrobilin (PEB) pigmentleri, antik okyanusların rengini anlamamızda kıymetli ipuçları sundu.
YEŞİL GEZEGENLER, ÖMRÜN İZLERİNİ TAŞIYABİLİR
Araştırmacılar, bu bulguların sadece Dünya’nın geçmişine ışık tutmakla kalmadığını, tıpkı vakitte uzayda hayat arayışına da taraf verebileceğini belirtiyor. Şayet öteki bir gezegenin yüzeyi soluk yeşil tonlarda gözlemlenirse, bu o gezegende erken evre fotosentetik ömrün izlerinin olabileceği manasına gelebilir.
OKYANUS RENKLERİ DEĞİŞEBİLİR Mİ
Bilim beşerlerine nazaran, denizlerin renk paleti sabit değil. Mor, kırmızı ya da kahverengi okyanuslar teorik olarak mümkün. Örneğin, düşük oksijen ve yüksek sülfür şartlarında gelişen mor sülfür bakterileri, denizleri mor renge bürüyebilir. Ya da demir yüklü akarsular ve birtakım alg patlamaları okyanusları kırmızıya çevirebilir.
Güneş’in yaşlanmasıyla artacak ultraviyole ışınları da bu değişimi hızlandırabilir. Nihayetinde, Güneş genişleyip kızıl dev halini aldığında, Dünya’daki tüm suların buharlaşacağı ve okyanusların yalnızca bir hatıra olarak kalacağı öngörülüyor.
