By Türkiye’de kira ve konut fiyatlarındaki denetimsiz artış, barınma krizini her geçen gün daha da derinleştiriyor. 2010’dan bu yana yaşanan değişime bakıldığında, minimum fiyatla çalışanlar için konut kiralamak mümkün görünse de mesken satın almak giderek hayal oluyor. TÜİK ve TCMB bilgileri, gelir-fiyat uçurumunun nasıl büyüdüğünü ortaya koyuyor.
KİRALAR DÖRT KAT ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı bilgilere nazaran 2010 yılı sonunda kiracıların ödediği ortalama gerçek kira 488 TL iken, bu sayı 2015’te 669 TL’ye, 2020’de ise 1.122 TL’ye yükseldi. Son olarak 2022 Nisan ayında açıklanan ve enflasyon hesabında kullanılan 1.408 TL’lik kira bedeli üzerinden yapılan projeksiyona nazaran, 2024 sonunda kira bedeli 8.170 TL’ye kadar çıkıyor. Bu, yaklaşık yüzde 480’lik bir artış manasına geliyor.
KONUT FİYATLARI UÇTU
Konut fiyatlarındaki artış ise kiraları da solladı. Merkez Bankası’nın (TCMB) konut ünite fiyat datalarına nazaran, 100 metrekare bir konutun fiyatı 2010’da 106 bin TL iken, 2015’te 221 bin TL, 2020’de 397 bin TL’ye ulaştı. 2024 sonunda ise 100 metrekarelik bir meskenin ortalama fiyatı 3 milyon 606 bin TL’ye yükseldi.
KİRA VE MESKEN FİYATLARI ORTASINDAKİ MAKAS AÇILDI
Ev fiyatlarının kira karşılığı olarak hesaplandığında da dramatik bir değişim gözleniyor. 2010’da bir konut ortalama 218 kira bedeline denk gelirken, 2024’te bu sayı 441’e çıktı. Yani konut almak için gereken kira mühleti iki katına yaklaştı.
ASGARİ ÜCRETLİNİN KİRAYLA İMTİHANI
Ekonomim’den Şeyda Uyanık’ın haberine nazaran minimum ücretlinin kira ödeme gücü son 14 yılda bir nebze düzgünleşmiş görünüyor. 2010 yılında taban fiyat, TÜİK’in kira datalarına nazaran 1,56 kiraya denk gelirken, 2024’te bu oran 2,08’e yükseldi. Fakat bu tablo yalnızca kira için geçerli.
EV ALMA BAHTI ERİYOR
Ev sahibi olmak ise artık imkansıza yakın. 2010’da taban fiyat, bir meskenin yüzde 0,72’sine denk gelirken, 2024’te bu oran yüzde 0,47’ye düştü. Diğer bir tabirle, minimum fiyatlı bir çalışanın bir konut alabilmesi için maaşının tamamını hiç harcamadan 213 ay biriktirmesi gerekiyor.
BARINABİLİYOR LAKİN SAHİP OLAMIYOR
Veriler, minimum ücretlilerin kira ödemekte zorlanmadığını fakat konut sahibi olmanın her geçen gün daha büyük bir lüks haline geldiğini gösteriyor. Kiracılığa mahkûm edilen milyonlarca kişi için “ev alma hayali” artık yalnızca geçmişte kalan bir nostalji.
