Güneş Sistemi’nin çok yakınında devasa hidrojen bulutu keşfedildi

Astronomi dünyası, yıldızların doğumhaneleri olarak bilinen moleküler bulutlara dair çığır açıcı bir keşfe daha imza attı. Bilim insanları, Güneş Sistemi’ne yalnızca 300 ışık yılı uzaklıkta, devasa bir hidrojen bulutunu tespit etti. Eos ismi verilen bu yapı, direkt moleküler hidrojenin uzak morötesi (far-ultraviyole) ışımasını temel alarak keşfedilen birinci bulut olma özelliğini taşıyor.

Eşsiz bir fırsat veriyor

Eos, ismini Yunan mitolojisindeki şafak tanrıçasından alıyor. Yapılan açıklamaya nazaran Eos, gökyüzünde yaklaşık 40 dolunay büyüklüğünde bir alanı kaplıyor ve kütlesi Güneş’in yaklaşık 3.400 katı. Bu büyüklüğüyle sadece dikkat çekmekle kalmıyor, tıpkı vakitte Samanyolu’ndaki yıldız oluşum süreçlerini anlamada kıymetli bir pencere açıyor.

Moleküler bulutlar, gaz ve tozdan oluşur — en yaygın molekül ise yıldızların ve gezegenlerin temel yapı taşı olan ve hayat için hayati ehemmiyete sahip hidrojen molekülüdür. Bu bulutlar ayrıyeten karbon monoksit üzere öbür molekülleri de içerir.  Moleküler bulutlar çoklukla, karbon monoksitin kimyasal izlerini basitçe tespit edebilen radyo ve kızılötesi müşahedeler üzere klasik prosedürlerle keşfediliyordu.

Rutgers Üniversitesi’nden fizik ve astronomi profesörü Blakesley Burkhart liderliğindeki grup, bulutu keşfetmek için alışılmış formüllerin dışına çıktı. Olağanda bu cins yapılar, toz emisyonlarının incelenmesiyle tespit edilirken Eos’un keşfi, hidrojenin elektromanyetik spektrumun uzak morötesi alanında yaydığı ışımaya dayanıyor. Dünya atmosferi tarafından emildiği için bu dalga uzunluğunda müşahede yapmak epey sıkıntı olsa da bu mani, uzay temelli araçların devreye girmesiyle artık aşılabiliyor. Bu çalışmadaki datalar de Kore uydusu STSAT-1‘deki bir spektrograftan elde edildi.

Eos, Güneş Sistemi’nin gök adadaki yakın etrafı olarak tanımlanan “Yerel Kabarcık” olarak isimlendirilen sıcak plazma boşluğunun hududunda yer alıyor. Bilim insanları, bu bölgedeki yıldızların ve gezegen sistemlerinin nasıl oluştuğunu gözlemleyebilmek için Eos’un sunduğu eşsiz pozisyonu avantaja çevirmeye hazırlanıyor. Zira böylesine yakın ve büyük bir moleküler bulut, yıldız ve gezegen oluşum süreçlerinin direkt, detaylı olarak izlenmesine imkan tanıyor. Uzmanlar, bu yeni keşfin sırf Eos’la hudutlu kalmayacağına inanıyor. Kullanılan usul sayesinde, Samanyolu boyunca öbür “görünmez” moleküler bulutların da keşfedilmesinin önü açılmış olabilir.