By
İZMİR Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Buca Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Semenderoğlu, iklim değişikliği ile yıllık sıcaklık ortalamalarının giderek artmasının orman yangınlarında artışa neden olduğunu belirtip, “Önlem gayesiyle kızılçam üzere tutuşması kolay olan ağaçların ortalarına yanması daha sıkıntı olan, kolları sık olduğu için yangın sırasında içeriye havanın pek giremediği servi ağaçları dikilebilir” dedi.
Türkiye’de geçen yıl, son 10 yılın en sıcak devri oldu. 2025 yılı yaz aylarının da çok sıcak ve kurak geçmesi bekleniyor. Bu durum orman yangını riskini artırıyor. DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Semenderoğlu, orman yangınlarındaki artışın nedenleri ve alınabilecek tedbirlerle ilgili değerlendirmede bulundu. Prof. Dr. Semenderoğlu, orman yangınının olması için ağaç, çalı ve ot ile ‘ölü örtü’ ismi verilen kuru ibre, bitkisel kalıntılardan ibaret yanıcı hususlar ile oksijen ve yüksek sıcaklığın bir ortada olması gerektiğini söyledi. Bunun yanı sıra bilhassa sıcak ve kuru rüzgarların olması ve rölatif nemin çok düşmesinde de orman yangını çıkmasının yalnızca bir mazerete baktığına dikkati çeken Prof. Dr. Adnan Semenderoğlu, “Yangın için yanıcı unsurların yaklaşık 230 dereceye kadar yüksek bir sıcaklığa maruz kalması geriyor. Buna da bir izmarit, terk edilmiş ve söndürülmemiş mangal ateşi ya da yıldırım sebep olabiliyor. Ayrıyeten iklim değişikliği ile yıllık sıcaklık ortalamaları giderek artıyor ve sıcak hava dalgalarının tesiri altına girildiğinde ekstrem sıcaklıklar olan 42-45 dereceler 3 yahut 5 gün ve daha fazla müddetle devam ediyor. Bu durum çok buharlaşmaya, yanıcı hususların uygunca nemini kaybetmesine ve havanın neminin düşmesine neden oluyor. Tüm bunlar yangına uygun ortam hazırlıyor ve orman yangınlarının artması öngörülüyor” diye konuştu.
‘KIZILÇAM AĞAÇLARI İÇLERİNDE ÇIRA, REÇİNE ÜZERE YANICI HUSUSLAR BULUNDURUR’
Türkiye’ye orman varlığının Karadeniz, Marmara, Akdeniz ve Ege bölgeleri olan kıyı kıyılarında ağırlaştığını belirten Prof. Dr. Semenderoğlu, “Orman yangını dediğimiz vakit asıl risk Ege ve Akdeniz bölgesinde olur. Akdeniz ikliminin olduğu bölgeler neredeyse 5-6 ay sıcak ve kurak geçen devirler orman yangını açısından riskli alanlardır. Bunun dışında orman tipleri de değerli. Ormanlarımızda yaygın olan kızılçamlar, yüksek sıcaklığın olduğu yerlerde kuraklığa adapte olmuş, susuzluğa destekli olan ve bol kozalaklı, kollarının ortasında boşlukları olan ağaçlardır. Bu nedenle kızılçam ormanları ve maki çalılıkları ortasına yangın sırasında havanın girmesi ve alevlerin büyümesi için çok müsaittir. Kızılçamlar, Akdeniz ikliminin en güzel ve süratli gelişen, kerestesi nedeniyle ekonomik bedeli yüksek orman ağacıdır. Lakin kızılçamlar yanıcı özellikte çıra ve reçine içermeleri yanında su içeriği düşük olduğundan canlı iken bile yanıcı olan ibreler ile orman altında yanıcı kalın bir meyyit örtü oluşturan keçeleşmiş kuru ibreler de içermektedir. Kızılçam ormanları kıyı bölgelerindeki yaklaşık 0 ile 1000 metre ortasındaki Akdeniz ve Kıyı Ege’deki ormanlarını oluşturur ve yanma riskleri başka orman cinslerine nazaran çok daha fazladır. Bunlar dışında ise birebir alanlarda bulunan kurakçıl karakterde maki çalılıkları da yangına hassas alanlardır” diye konuştu.
‘1 MAYIS-31 EKİM ORTASI ORMANA GİRİŞ YASAĞI ÇOK TESİRLİ ÖNLEM’
Türkiye’de bir yılda çıkan ortalama orman yangını sayısının 3 bini geçtiğini ve giderek de arttığını vurgulayan Prof. Dr. Semenderoğlu, şöyle devam etti:
“Yılda birkaç kez büyük yangın denilen ve her biri 5 bin hektar ya da daha fazla alanı etkileyen orman yangınları çoğaldı. Olağanda yılda toplam 7 ya da 8 bin hektar orman yanarken, bir yangında 5 bin ve üstü hektar orman yangınlarının sayıları artmaya başladı. Alınacak tedbirler açısından 1 Mayıs-31 Ekim ortası ormana giriş yasağı çok tesirli. Kuru ibre ve kısımlar üzere ağaç artıklarının temizlenmesi de orman yangın riskini düşürür ve tesirlerini azaltır. Bu hususta orman yangınlarını önleyici faaliyetler daha fazla değer kazanmıştır. Ayrıyeten kızılçam üzere tutuşması kolay olan ağaçların ortalarına yanması daha sıkıntı olan, örneğin kısımları sık olduğu için yangın sırasında içeriye havanın pek giremediği servi ağaçları dikilebilir. Bu yangının yavaşlamasını da sağlar. Ormanlarla tarım alanları, yerleşim yerleri ortasına bilhassa yolların kenarlarına yangına güçlü incir, akasya, keçiboynuzu, meşe üzere ağaçlar dikilebilir. Halkın piknik yapma muhtaçlığını daha fazla karşılamak açışından kent içlerinde ve yakınlarında denetimli piknik alanlarının artırılmasında büyük fayda vardır. Ayrıyeten meyyit örtünün mekanik olarak temizlenmesi ve denetimli yangınlarla temizlenmesi faydalı olacaktır.”
Prof. Dr. Semenderoğlu, bütün bunların yanı sıra orman yangınlarına karşı eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının daha aktif ve ağır hale getirilmesinin de çok kıymetli olduğunu söyledi.
