By İzmir Bakırçay Üniversitesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şermin Tağıl, iklim değişikliğinin tesirlerinin Türkiye’de her geçen gün daha besbelli hale geldiğini, bu nedenle yaz mevsiminin kuraklık ve çok sıcaklarla geçeceğinin artık güçlü bir mümkünlük olarak karşılarına çıktığını söyledi.
OCAK AYI SON 55 YILIN EN SICAK 3. AYI OLDU
Avrupa Birliğine bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi’ne nazaran, global ortalama hava sıcaklığı ocak ayında 13,23 derece olarak ölçüldü. Bu bilgi, 1991-2020 devri ortalamasının 0,79 derece üzerinde en sıcak ocak ayı olarak kayıtlara geçti.
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü datalarına nazaran ise Türkiye genelinde 1991-2020 ortasında 2,9 olarak ölçülen ocak ayı ortalama sıcaklığı, bu yılın ocak ayında 5,5 derece ile mevsim normallerinin 2,6 derece üzerine çıktı. Ocak 2025, son 55 yılın en sıcak üçüncü ocak ayı oldu. Türkiye’de 15-16 Mart tarihlerindeki sıcak hava dalgasında ülke genelinde yaz mevsimini andıran günler yaşandı.
MARTTA 13 VİLAYETTE SICAKLIK REKORLARI KIRILDI
Mart ayı boyunca Türkiye genelinde 13 vilayet ve 17 ilçede sıcaklık rekorları kırıldı. İzmir’de ise 15 Mart’ta 31,1 dereceye ulaşan sıcaklık, 1938’den bu yana mart ayında kaydedilen en yüksek sıcaklık oldu.
ZİRAİ DONDAN PEK ÇOK TARIM ESERİ ETKİLENDİ
Türkiye olağanda sıcak geçen nisan ayında ise adeta kışı yaşadı. Birçok kentte kar yağışı ve olumsuz hava şartları nedeniyle eğitime orta verildi. Nisan ayında hava sıcaklığının sıfır derecenin altına düştüğü ve kar yağışının yaşandığı birçok vilayette zirai dondan pek çok tarım eseri etkilendi. Harikulâde yüksek hava sıcaklıklarıyla geçen 2024 yılının akabinde bu yaz mevsiminin daha sıcak olacağı öngörülüyor.
YAZ KURAKLIK VE ÇOK SICAKLARLA GEÇEBİLİR
Prof. Dr. Şermin Tağıl, iklim değişikliğinin Türkiye’deki tesirlerinin her geçen gün daha fazla hissedildiğini belirterek, 2025 yazının kuraklık ve çok sıcaklıklarla geçmesinin güçlü bir mümkünlük haline geldiğini söyledi.
“İKLİM KIRBACI DOĞAYI SARSIYOR”
Türkiye’nin Akdeniz Havzası’nda yer alması nedeniyle global ısınmanın tesirlerini ortalamanın çok daha üzerinde yaşadığına işaret eden Tağıl, “Ani sert hava değişimlerini ‘iklim kırbacı’ olarak tanımlıyoruz. Bir yanda yakıcı kuraklık, çabucak akabinde yıkıcı seller. Global ısınma iklimde sert geçişleri daha da sertleştiriyor. Her ani değişim doğayı sarsıyor, insan hayatını hazırlıksız yakalıyor.” diye konuştu.
Meteorolojik bilgilere nazaran, 2024’ün son aylarında başlayan yağış eksikliğinin 2025’in birinci çeyreğinde de tesirini sürdürdüğünü hatırlatan Tağıl, Türkiye’de bir yıldan uzun bir müddettir daima olarak düşük yağış görüldüğüne dikkati çekti.
“TEHLİKENİN BOYUTU BU YILA HAS DEĞİL”
Kuru ve sıcak geçen kışın ilkbaharla birleşerek önemli kuraklığa neden olduğunu lisana getiren Tağıl, şunları kaydetti: “Yaz aylarında sıcaklıkların daha da artmasını bekliyoruz. İç Anadolu, Güneydoğu ve Ege Bölgelerinde şiddetli, kalıcı ve kritik kuraklık şartları sürerken, Türkiye’nin orta ve güneydoğusunda kuraklık alarm düzeyinde lakin tehlikenin boyutu sırf bu yıla mahsus değil. 2023’ten beri süregelen ve üst üste gelen kurak yıllar, toprağın ve su kaynaklarının kendini yenileme kapasitesini zayıflattı. Bu birikimli tesir, 2025 yazında çok daha ağır hissedilecek. Kuraklık, artık geçmişteki bir kriz değil, bugünle ve gelecekle direkt kontaklı bir gerçek haline gelmiş durumda.”
Prof. Dr. Şermin Tağıl, şiddetlenen kuraklığın ziraî üretimde büyük randıman kayıplarına yol açabileceğini, yaz aylarında kimi bölgelerde içme suyu temininde önemli meselelerin yaşanabileceğini söyledi.
“NİSAN-HAZİRAN AYLARINDA SICAK VE YAĞIŞSIZ BİR PERİYOT YAŞANABİLİR”
Avrupa Orta Vadeli Hava Kestirimleri Merkezinin orta ve uzun vadeli hava iddialarına nazaran yazın sıcaklık rekorlarının kırılabileceğini vurgulayan Tağıl, şu değerlendirmelerde bulundu: “İklim iddia modelleri, 2025 yazının Türkiye için son yılların en sıcak ve en kurak periyotlarından biri olabileceğini öngörüyor. Bilhassa nisan-haziran aylarında yüksek atmosferik basınç sistemlerinin tesiriyle sıcak ve yağışsız bir devrin yaşanması değerli bir mümkünlük olarak karşımıza çıkıyor. Türkiye’nin yaz aylarında sıcak hava taşıyan yüksek basınç sisteminin tesiri altına girmesi bekleniyor. Bu yüksek basınç, yazın ikinci yarısında daha kalıcı hale gelecek ve güneyden gelen sıcak hava taşınımını artırarak yağış ölçüsünü kıymetli ölçüde azaltacak. Kuraklık şartları, Karadeniz Bölgesi dahil olmak üzere ülke genelinde daha da ağırlaşacak. Modeller, deniz yüzeyi sıcaklıklarının geçtiğimiz yıla nazaran 1,5 ila 1,8 derece artacağını da gösteriyor. Bu artış, atmosferdeki nemin azalmasına ve yağışların daha da düşmesine yol açacak.”
Temiz suya erişimi teminat altına alacak sistemlerin kurulmasının, tarımda su verimliliğini artıracak teknolojilerin yaygınlaştırılmasının ve iklim risklerine uygun kent siyasetlerinin hayata geçirilmesinin ertelenemez bir gereksinim olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Tağıl, bu manada herkesin sorumluluk alması gerektiğini kelamlarına ekledi.
