İnsan gözü daha önce hiç görmediği bir renkle tanıştı: “Olo”

İnsan gözünün gördüğü renkler, retina üzerindeki fotoreseptör hücrelerin fizikî sonlarıyla şekilleniyor. Lakin ABD’deki UC Berkeley üniversitesinden araştırmacılar bu sonları zorlayan ihtilal niteliğinde bir buluşa imza attı. “Oz” ismi verilen yeni retinal uyarım tekniği sayesinde beşerler, daha evvel hiçbir formda algılayamadıkları ve göremedikleri bir rengi görmeyi başardı. Yeni renge “olo” ismi verildi.

“Görme”nin tarifi değişiyor

James Fong liderliğindeki araştırma takımı, insan gözünün birinci hudut katmanında (retina) direkt hücre seviyesinde ışık denetimi sağlayan Oz sistemini geliştirdi. Bu sistem, binlerce koni hücresini gaye alarak renk algısında devrim yaratabilecek bir tesir oluşturdu. Denekler, sistemle karşılaştıklarında daha evvel hiç deneyimlemedikleri bir mavi-yeşil tonu gördüklerini belirtti. Bu yeni renk ise “olo” olarak isimlendirildi.

Araştırma grubunun açıklamasına nazaran bu renk, doğal ışık spektrumunun ötesinde, insan gözünün kendi başına algılayamayacağı bir doygunluğa sahip. Bu nedenle Oz, sadece bir bilimsel gelişme değil, tıpkı vakitte insan algısı üzerine kurulu tariflerin da tekrar ele alınmasını gerektirecek bir kırılma noktası olabilir.

Olo’ya en yakın renk.

Gözün renk görmesini sağlayan koni hücrelerinin üç ana çeşidi bulunur: S (kısa dalga), M (orta dalga) ve L (uzun dalga). Lakin bu hücrelerin dalga uzunluklarına verdiği reaksiyonlar örtüşür; bu da birtakım renklerin net bir biçimde ayrıştırılamamasına neden olur.

Fong ve takımı, yalnızca M koni hücrelerini seçici olarak uyararak bu sonu aşmayı başardı. Beş istekli üzerinde yapılan denemelerde, her bir koni hücresine noktasal olarak lazer ışığı gönderildi. Bu “hücreye mahsus ışık dağıtımı” sayesinde daha evvel mümkün olmayan bir renk hissi oluşturuldu. İştirakçiler gördükleri “olo”yu tanımlamak için dijital bir renk skalasından ayar yaparak müşahedelerini belgeledi.

Denekler sırf sabit manzaralarda değil, görüntülerde da bu yeni mavi-yeşili net bir biçimde görebildi. Bu durum, Oz tekniğinin sırf laboratuvar ortamıyla hudutlu kalmayacağını, gelecekte görsel medya teknolojileriyle entegre hale getirilebileceğini gösteriyor.

Tekniğin potansiyeli sadece yeni renkler keşfetmekle sonlu değil. Araştırmacılar, fotoreseptörlerin bu kadar hassas denetiminin, renk körlüğü üzere görsel yetersizlikleri telafi etmekte de kullanılabileceğini düşünüyor.