By Marmara Üniversitesi (MÜ) Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdullah Demir, İstanbul’da toplu taşımanın yüzde 25’i demir yoluyla, kalan yüzde 75’i lastik tekerlekli toplu taşıma araçlarıyla sağlandığını belirterek, yaya ve yolcu merkezli bir anlayışla bunun değiştirilmesi gerektiğini bildirdi.
Demir, son yıllarda İstanbul’un kangren haline gelen ulaşımdaki sorunların nasıl çözülebileceğine ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Trafik sebeplerinin ortadan kaldırılmaması halinde yatırım yapılmasına karşın gün geçtikçe şiddeti artan sorunun hafifletilemeyeceğini lisana getiren Demir, merhum Kadir Topbaş periyodunda İBB bütçesinin yüzde 35-60’lık kısmının ulaşıma ayrıldığını söyledi.
Megakentin 8 milyonluk nüfus için planlanan bir kent olduğunu lakin nüfusun 20 milyon şahsa tırmandığını aktaran Demir, şöyle devam etti:
“Sizin yol akslarınız aşikâr. İstanbul, iki yaka ortasında köprülerle, denizaltı ve deniz üstü trafiklerle birbirine bağlı. Yani doğrusal akslar var. Her tarafında dairesel büyüme yapamıyorsunuz. İstanbul’un evvel mevcut durumuyla yeterli bir fotoğrafını çekip nüfus hareketliliğini dondurmamız lazım. Bu, ‘İnsanların çocuk sahibi olmasına mani olalım’ manasında değil. Kentin yükünü Türkiye’ye yayılması, İstanbul’un cazibe merkezi olmaktan çıkarılması lazım.”
Doç. Dr. Demir, Türkiye nüfusunun yaklaşık 5’te birine ve finansal büyüklüğün yüzde 50’sine sahip olan İstanbul’da, toplu taşımanın yüklü olarak kara yolundan sağlandığını, raylı sistem hissesinin yaklaşık yüzde 25 seviyesinde olduğunu, hem nüfus artışının hem de araç sahipliğinin arttığını tabir etti.
“İstanbul’da şu anda her 1000 şahıstan 241’inin arabası var. 2040 öngörüsüne nazaran bu oran 1000 bireyde 350’lere, 360’lara gelecek.” diyen Demir, İstanbul’un trafik sıkıntısının lakin uzun periyotlu çalışmalarla çözülebileceğini kaydetti.
Doç. Dr. Demir, “İstanbul’da aslında şu anda bataklığı kurutmamız gerekiyor. Sinekleri öldürmekle ulaşımı çözmeye çalışıyoruz. Talep idaresini âlâ yapmanın yanı sıra yürüme alışkanlığını da geliştirmemiz gerekiyor. İnsanımız her yere araçla gitmek istiyor.” dedi.
İstanbul’da insanların bir yerden öbür bir yere gidişinin kabus olmaktan çıkarılması, kente insan ölçeğinde dizaynlar yapılması gerektiğine dikkati çeken Demir, büyük binaların etrafına yaya yolları yapma üzere formüllerle kentin daha yaşanılabilir ve katlanılabilir bir hale geleceğini vurguladı.
“Bu kentin, ‘taşı toprağı altın’ sıkıntısından çıkarılması lazım”
Doç. Dr. Demir, korna çalmamanın bir medeniyet göstergesi olduğunu lisana getirerek, insanların ulaşım sırasında esasen yorulduğunu, bunun daha katlanılabilir hale getirilmesi gerektiğini anlattı.
Bu kentin “taşı toprağı altın” nitelemesinden çıkarılması gerektiğinin altını çizen Demir, insanların hayat kalitesini artıracak aksiyonlara gereksinim duyulduğunu söyledi.
Abdullah Demir, kentlerin insanların birbirini görmesi, konuşması ve birbirleriyle vakit geçirmesi için tasarlanması gerektiğine işaret ederek, “İstanbul’u, insan ölçeğinde, insan merkezli, yaya merkezli, yolcu merkezli yapmamız lazım. İstanbul’da toplu taşımanın yüzde 25’i demir yoluyla, kalan yüzde 75’i lastik tekerlekli toplu taşıma araçlarıyla sağlanıyor. Şu anda İBB’nin sürdürülebilir kentsel hareketlilik planında 2040 yılı üzere raylı nakliyatın yüzde 47’ye çıkarılması amacı var. Bu, yeterli bir gelişme.” tabirlerini kullandı.
“Deniz toplu nakliyatının biraz daha yaygınlaştırılması sağlanabilir”
Kentte deniz nakliyatının artırılabileceğinden bahseden Demir, şöyle devam etti:
“Boğaz trafiği hoş bir biçimde yönetilerek gemilerin ya da deniz toplu nakliyatının biraz daha yaygınlaştırılması sağlanabilir. Yıllarca bundan kelam edildi, yüzde 2-3 üzere sembolik pahaların üzerine çıkılamadı maalesef. Sebeplerini de çok bilmiyorum. En sınırlayıcı faktör, hava şartlarında her vakit o ulaşım imkanının sağlanamaması, sürdürülebilirlik sorununun oluşması lakin bunlar aşılmayacak sorunlar değil. Gelişmiş ülkeler bunu vaktinde kent planlamasına çok müdahale etmeyerek, düzgün planlamalar yaparak raylı nakliyecilikle çözmüş. Londra ve Paris, yüzde 70’in üzerinde raylı nakliyatla buluşuyor. Bizde bunun aykırısı, yüzde 75 kara yolu nakliyeciliği var. Kara yolunda esasen ferdi taşıtların oluşturduğu trafik sıkışıklığı var.”
“Otopark siyasetleri da ulaşımın bir aksıdır”
Kentte toplu taşıma araçlarının kaliteli ve konforlu olduğunu, nüfusun kalabalık olması nedeniyle birtakım sorunlar yaşanabildiğini aktaran Demir, ulaşımdaki sorunların giderilmesi ismine merkezi hükümet ve belediyenin birlikte çalışması gerektiğini anlattı.
Doç. Dr. Demir, İstanbul’da otoparkların giriş fiyatlarının çok yüksek olduğuna dikkati çekerek, “Şehirlerde en büyük sorun araçların bir yere gitmek için ve otopark aramak için oluşturmuş olduğu trafik. Bunlar İstanbul için çok büyük bir yük. Otopark siyasetleri da ulaşımın bir aksıdır. Bu bağlamda da bakılması gerekir. Bu düşünülmediğinde İstanbul’un trafiğini çekilmez hale getiren ögelerinden birisi haline geliyor.” sözlerini kullandı.
