By Sarsıntı Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Lider Yardımcısı ve İnşaat Yüksek Mühendisi Hasret İmren, güçlendirmenin yama değil, binanın sıfır bina performansına ulaşması için yapılan müdahaleler olduğunu belirterek, konutlarda da güçlendirme çalışmalarının yaygınlaştırılması davetinde bulundu.
Marmara Denizi Silivri açıklarında 23 Nisan’da meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki zelzele, İstanbul’un sarsıntı gerçeğini bir kere daha hatırlatırken, kentin yapı stoku güvenliğini de gündeme getirdi.
Yapı stokunun sarsıntıya sağlam hale getirilmesinde, kentsel dönüşümle binaların yenilenmesi kadar güçlendirme çalışmaları da büyük ehemmiyet taşıyor.
Konuya ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan DEGÜDER Lider Yardımcısı Hasret İmren, Silivri merkezli sarsıntının güçlü ve yer ivmeleri yüksek bir zelzele olmadığını lakin zelzele gerçeğini tekrar hatırlatması ve seferberlik seviyesinde harekete geçilmesi açısından çok değerli olduğunu söz etti.
Yer bilimcilerin, “Sonraki zelzelelerin de tahminen çok da büyük gerçekleşmeyeceğine” dair nispeten rahatlatıcı açıklamaları olduğunu aktaran İmren, lakin Türkiye’nin çok büyük bir kısmı fay sınırları üzerinde olduğundan her an zelzeleye güçlü yapı yapma yahut yapıları zelzeleye sağlam hale getirme konusunda teyakkuzda olunması gerektiğini vurguladı.
İmren, İstanbul’da yenilenmesi ya da güçlendirilerek zelzeleye sağlam hale getirilmesi gereken önemli bir yapı stoku olduğuna dikkati çekti.
“Güçlendirmeyle ilgili konut tarafında istediğimiz noktada değiliz”
Güçlendirmenin endüstriyel tesislerde, fabrikalarda biraz daha fazla kabul gördüğünü ve ivmelendiğini lisana getiren İmren, şöyle konuştu:
“Güçlendirmeyle ilgili konut tarafında maalesef istediğimiz noktada değiliz. Hatta başlangıç noktasındayız diyebilirim. Dikkatimizi çeken ve ağırlaşmak istediğimiz mevzu aslında konutlar. Konutlarda bir türlü bunun başlayamamasını hem bürokratik hem konut sahiplerinin zihnindeki ‘Güçlendirme nedir?’ bahis başlığı açısından çözümlemek gerekiyor. Karar vericiler, kanun yapıcılar açısından da burada çok önemli katedilmesi gereken yollar var. İşi kolaylaştıran kimi hem finansal hem bürokratik tahliller getirilmesi gerekiyor. Konut sahiplerine ise güçlendirmenin tıpkı yeni bir yapı yapar üzere inşaat mühendisliğinin bir alanı, bir bilim olduğunu, nitekim yüreklerine sinecek halde kabul ettirmemiz lazım.”
İmren, sıfırdan yapı projelendirirken “depremde can kaybına sebebiyet vermemesi” üzere performans amacı koyduklarını aktararak, “Bu ne demek? Yıkılmayacaksın. Birebir amacı ‘Binamı güçlendir.’ diye gelen bir konuta, fabrikaya da koyuyoruz ve bunu inşaat mühendisleri projelendiriyor. Yani güçlendirme yama yapmak değildir. Güçlendirme, hakikaten binanın sıfır bina performansına ulaşması için yapılan müdahalelerdir. Sıfır yapının geçtiği yoldan tıpkı formda geçtiğini bilhassa belirtmek istiyorum.” dedi.
İmar Kanunu’na nazaran yenilenmesi mümkün olmayan bina stokunun da çok fazla olduğunu belirten İmren, “Müteahhitlerin rastgele bir kat ya da imar artışı verilmediği, bulunduğu yer olarak çok rantabl gelmediği için ilgi göstermediği yerler var. Buralardaki konut sahiplerinin yüzünü güçlendirmeye dönme dışında şu anda bir kurtuluşu gözükmüyor. O yüzden konutta güçlendirmeyi bu seferberliğin içinde yaymamız, insanımızı bilgilendirmemiz ve tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de çok alanda uygulandığını çok uygun anlatmamız gerekiyor. Kamu binalarında, okullarda, hastanelerde yapıldı. Konutta da bunu arttırmak zorundayız. Yoksa bahse bahis bu 1,2-1,5 milyonluk konutu, binayı daima yıkıp yaparak ve çok süratli bir halde sarsıntıya sağlam hale getirmemiz mümkün değil.” değerlendirmesinde bulundu.
“Konut sahiplerinin güçlendirme için hemfikir olarak yola çıkmaları gerekir”
İmren, güçlendirilemeyecek binaların büyük oranda tespit edilmiş durumda olduğunu, bunların gereç ömrünü tamamladığını, kolon kaldırma, korozyon üzere birtakım deformasyonlara uğradığını, bu cins binaların dışındaki bütün yapılarda güçlendirme yapılabileceğini söyledi.
Eğer binanın yıkılıp yine yapılması için gereken imkan bulunamıyorsa güçlendirmeye gidilmesi gerektiğini belirten İmren, şunları kaydetti:
“Öyle binalarımız var ki halihazırda 10 maliki var fakat yıkılıp yapıldığında 8 konut çıkıyor. Bu binada o maliklerin hakkını korumak ismine yıkıp yapamıyorsanız binanın güçlendirilmesi gerekir. Buradaki konut sahiplerine ikazım şu: Bu mevzuda konut sahiplerinin hemfikir olarak yola çıkmaları gerekir. Prosedür şudur: Rastgele bir firmaya A yahut B şahsı olarak gidersiniz ve ‘Benim binam sanki sarsıntıda nasıl davranacak?’ dersiniz ki buna zelzele performansının tespiti deriz. Burada öteki komşularınıza gereksiniminiz yok, tapu sahibisiniz ve binanızın durumunu öğrenmek istiyorsunuz. Asıl iş nerede başlıyor? Performans geldiği vakit ‘Bu bina inançlı değil.’ dendiğinde başlıyor. Bu hareketin yüzde 90’ı orada noktalanıyor. O vakit ya boşaltacağız, yıkıp yaptıracağız ya güçlendireceğiz. Ancak burada bir hemfikirlik yok. O yüzden sarsıntı performansının tespiti kritik nokta değil. Sonraki adımla ilgili konut sahipleri olarak evvel antant kalacaksınız. ‘Performansı makûs çıkarsa yola çıkıyoruz. Güçlendirmekse güçlendirmek, yıkıp yapmaksa yıkıp yapmak lakin biz bu yola çıkma kararı verdik.’ dedikten sonra sarsıntı performansı tahlilini yaptırın.”
İmren, binaların performans tespitinin 2018 yönetmeliğine nazaran yapıldığını, bu sebeple bilhassa 2000 öncesinde inşa edilen yapıların sağlam çıkmasının bilime karşıt olduğunu, kat maliklerinin bunu bilerek yola çıkması gerektiğini söyledi.
“6 Şubat zelzelesinden sonra dünyada kullanılan güçlendirme gereçlerini Türkiye’de üretmeye başladık”
Güçlendirme konusundaki bilginin son 2,5 yıldır eser gamı açısından çok genişlediğine işaret eden İmren, “6 Şubat (2023) zelzelesinden sonra dünyada kullanılan, işi daha fazla kolaylaştıran güçlendirme gereçlerini, ekipmanlarını tanıdık ve bunları Türkiye’ye getirdik. Hatta Türkiye’de üretmeye başladık.” dedi.
İmren, kesimi domine eden insanların bu mevzuda çok çalıştığını aktararak, “Bunun çok büyük bir kısmı da kamu faydası içindi. Güçlendirmenin daima bir ‘acaba’yla başladığının farkındayız. Münasebetiyle bu güçlendirme kolunu nitekim bilimsel olarak desteklemeyi çok dilek ediyoruz. Dünyada kullanıldığını biliyoruz. Neden bizim halkımız, endüstricilerimiz, üreticilerimiz bundan faydalanmasın? Bu bölümde çok önemli yeni eser gamı var. Yapıları çok fazla kırıp dökmeden olabildiğince muhakkak akslarda müdahale ederek yapı güçlendirmesini yapabiliyoruz. Bu alanda kullandığımız burkulması önlenmiş çaprazlar, sönümleyiciler, yeni yapılarda daha az zelzele ivmesi alması açısından izolatörlerimiz var. Tüm bunları şu anda faal olarak bu kesimin iş bilenleri kullanıyor. Konutun da bundan faydalanmasını istek ediyoruz.” diye konuştu.
Kamu otoritesine “güçlendirme finansmanı” çağrısı
Güçlendirmenin maliyet açısından, sıfır maliyetin yüzde 30-35, en fazla 40’ına kadar kabul edilebilir olduğunu lisana getiren İmren, sıfır maliyette yıkılıp yine yapılan binalarda maliyeti müteahhidin daire karşılığında üstlendiğini fakat güçlendirmede finansal yükün maliklerde olduğunu, bu açıdan karşılaştırma yapmanın çok gerçek olmadığını söyledi.
İmren, “Dolayısıyla işte burada kamu otoritesi devreye giriyor. Nasıl sıfır yapı kentsel dönüşümünde işin başlangıcından itibaren bürokratik olarak bütün zinciri ve hatta artık finansal takviyelerle bunu çözümledik. Başka tarafta güçlendirme de kamu otoritesi önünde bir alternatifse şayet -ki olmalı ve bunu da hakikaten konuşmalıyız- o vakit bu zinciri de tamamlamamız gerekiyor. Şu anda zincirde boşluklar var. ‘Binamı güçlendirmek için yola çıkıyorum, hemfikirim, bu işi biliyorum, inanıyorum.’ lakin finansman verilmediği surece biz bu kapıyı arkasına kadar açamayacağız.” sözlerini kullandı.
Konut sahibinden bu türlü bir finansmanı rahatlıkla sağlamasını bekleyemeyeceklerini lisana getiren İmren, “Konut sahibinden beklememiz gereken şu olmalı: seferberlik hissini, ferdî çabayı konut sahibinden beklemeliyiz. Lakin finansmanı bir yol sistem, Dünya Bankası, devlet finansmanı, tüm bunları aslında kamudan beklemek durumundayız.” dedi.
İmren, güçlendirmeyle ya da yeni jenerasyon eserlerle binaları sarsıntıya sağlam hale getirme konusunda farkındalık oluşturmaya çalıştıklarını kelamlarına ekledi.
