By TÜRK Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Etraf Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, ‘İzmir 2024 Su Raporu’nu açıkladı. İzmir Körfezi’nin durumu ve balık ölümlerinin ele alındığı raporda, “Paylaşılan tüm datalar İzmir Körfezi’nin ekolojik durumunun makûs olduğunu göstermektedir. Gereğince arıtılmamış evsel ve endüstriyel atık sular, direkt deşarjlar, liman ve tersane faaliyetleri, dereler ve kanallarla taşınan kirleticiler kıymetli kirletici kaynaklardır” denildi.
TMMOB Etraf Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, havzalarının ve su kaynaklarının durumu, içme suyu temini, su ve atıksu arıtma tesisleri, deniz suyu kalitesi üzere hususlarda şimdiki dataların yer aldığı ‘İzmir 2024 Su Raporu’nu açıkladı. Rapora nazaran; İzmir’de kişi başına düşen yıllık su ölçüsünün bin metreküp civarında olduğu ve bu kıymetin su kıtlığı eşiğinde olan kentler ortasında yer aldığı belirtildi. Türkiye ortalamasının da su gerilimi hududunda olduğuna dikkat çekilen raporda, tedbir alınmazsa Türkiye’nin 5 yıl içinde ‘su fakiri’ sınıfına gireceği uyarısı yapıldı.
‘YER ALTI SU DÜZEYLERİ DÜŞMÜŞ DURUNMDA’
İzmir’in içme suyu kaynaklarının yüzde 61’ini yer altı sularından karşılandığı belirtilen raporda, “Küçük Menderes ve Gediz havzalarında su çekimi ve kirlenme nedeniyle yer altı su düzeyleri düşmüş durumda. Örneğin, Ödemiş Yolüstü köyünde yer altı su düzeyi 2005’te 63 metre iken 2023’te 111 metreye kadar geriledi. Gediz ve Küçük Menderes havzalarındaki yüzey ve yer altı su kütlelerinin büyük kısmı ‘kötü’ ya da ‘zayıf’ sınıfında. Tarım ilaçları, endüstriyel atıklar, jeotermal deşarjlar ve hayvancılık faaliyetleri bu havzaları tehdit eden en önemli kirlilik kaynakları olarak öne çıkıyor” tabirleri yer aldı.
‘GEDİZ HAVZASI’NDAKİ 96 YER ÜSTÜ SU KÜTLESİNİN TAMAMI RİSK ALTINDA’
İzmir’deki kıymetli su kaynaklarından biri olan Gediz Havzası’nın hem bölgenin hem de İzmir metropolünün su gereksinimini karşıladığı söz edilen raporda, “Havzadaki yer üstü su kütlelerinin baskı-etki tahlilleri ve kalite ögeleri dikkate alınarak hazırlanan risk durumu haritasında ise havzada yer alan toplam 96 yer üstü su kütlesinin tamamının risk altında olduğu; bunlardan 33’ünün yüksek, 40’ının orta ve 23’ünün ise düşük risk kümesinde yer aldığı tespit edilmişti. Gediz Havzası’nda yer altı suyu kütlelerinin ölçü ve kaliteye dayalı risk durumlarına ait kıymetlendirme sonucunda ise 76 yer altı su kütlesinin ölçü bakımından 23’ünün potansiyel risk taşıdığı, 18’inin ise 6 direkt risk altında bulunduğu belirlenmiştir. Kalite açısından ise 21’i potansiyel risk altında, 35’i ise riskli durumda yer almaktadır” denildi.
‘SON YILLARDA KOKU ŞİKAYETLERİ ARTTI’
İzmir Körfezi’nin durumu ve balık ölümlerinin ele alındığı raporda, “Son yıllarda koku şikayetleri arttı, çok alg üremesine bağlı olarak toplu balık vefatları yaşandı. 2024 yılı yaz aylarında yaşanan balık vefatları İzmir Körfezi’nin nasıl kritik bir eşikte olduğunun göstergesi oldu. Deniz suyundan alınan numunelerin tahlili sonucu balık ölümlerinin, sudaki sıcaklık artışı, kirlilik ve oksijen düzeyinin yetersizliğinden kaynaklandığı tespit edildi. 2024 yılında İzmir Körfezi’ndeki 11 adet istasyona ilişkin ‘Escherichia coli’ (koli basili) ve ‘Intestinal enterokok’ bakteri tahlil bedellerine bakıldı. Kale Fener’inde şubat ve mart, Çakal Burnu’nda ocak, Göztepe Feneri’nde şubat, Bostanlı Feneri’nde şubat ve aralık aylarında, Karşıyaka İskele’de şubat, Bayraklı Turyağ önünde ağustos ayında, Meles Deresi’nde ocak ve aralık, Konak Piyer’de ocak ve eylül, İnciraltı’nda mart ayında ‘Koli basili’ olan hudut kıymetlerinin 1000 ve üzerine çıkarak aşıldığı belirtildi. Hudut pahanın aşılmadığı noktalar ise Gündoğdu Meydanı ve Güzelbahçe oldu” tabirlerine yer verildi.
‘RENKLİ ALP PATLAMALARI GÖZLENDİ’
Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü tarafından da kimi örnekleme ve tahlil sonuçları kamuoyu ile paylaşıldığı tabir edilen raporda şu açıklamalara yer verildi: “Deniz suyu kalitesinin kıymetlendirilmesi için 13 istasyonda pH, çözünmüş oksijen, klorofil-a, bulanıklık, askıda katı unsur, amonyum azotu, nitrat azotu, nitrit azotu, orto-fosfat fosforu ve reaktif silis tahlilleri yapılmıştır. Buna nazaran ağustos ayı ortalarından itibaren İzmir İç Körfez’de kırmızı ve yeşil renkli alp patlamalarının gözlendiği, Bayraklı kıyılarından limana kadar olan bölgede görülen yeşil alg patlamalarının balık ölümlerinin görüldüğü yerlerde tespit edildiği, kırmızı alg patlamalarının da İnciraltı- Mavişehir çizgisi doğusunda kalan alanda gözlendiği belirtilmiştir. Paylaşılan tüm datalar İzmir Körfezi’nin ekolojik durumunun makus olduğunu göstermektedir. Gereğince arıtılmamış evsel ve endüstriyel atık sular, direkt deşarjlar, liman ve tersane faaliyetleri, dereler ve kanallarla taşınan kirleticiler kıymetli kirletici kaynaklardır. Körfezin sığ yapısı, akıntı rejimi, deniz suyu sıcaklığının artması kirleticilerin tesirini arttıran faktörlerdir.”
