By
İNŞAAT Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Lideri Bengi Atak, İzmir’de yapı stoku envanteri çalışmalarının süratle tamamlanması gerektiğini belirterek, Bayraklı ve Bornova ilçelerinde tamamlanan, Karşıyaka’da ise kısa bir müddetin akabinde başlayacak yapı stoku envanter çalışmasına Konak ilçesinin de eklenmesiyle kent genelinde bütüne dair çıkarımlar yapabileceklerini belirtti.
İstanbul Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde Türkiye’de sarsıntı tehdidi en yüksek kentlerden olan ve zelzele üretebilecek birçok fay sınırının bulunduğu İzmir’deki binaların durumu da yine gündeme geldi. İMO İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Lideri Bengi Atak, şubeleri ile İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan yapı stoku envanter çalışması konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Bayraklı ve Bornova ilçelerinde yaklaşık 100 bin binanın denetim edildiğini, Karşıyaka’da ise yeni bir envanter çalışmasına başlanacağını belirten Atak, İzmir’deki yapı durumunu değerlendirebilmek için Konak’ta da yapı stoku envanter çalışmasının tamamlanması gerektiğini kaydetti. İMO olarak optimist bir öngörüye de sahip olduklarının altını çizen Atak, “Bayraklı ve Bornova ilçelerinde tamamladığımız envanter çalışmalarından elde edilmiş bilgiye dayanarak kent geneli için yüzde 35-40’lık bir bilgiye sahip olacağız. Yapı stokunda en besbelli özellik, binaların imal yılı. Zira 1999 sarsıntısından sonra değişen yönetmeliklerle birlikte hazır beton kullanımı mecburî hale geldi. Üretim yılı kıymetli bir kriter lakin tek başına kâfi değil. Taban sınıfı da tek başına kâfi değil. ‘Kayalık bölgelerde binalar muteberdir, daha sağlamdır, alüvyon yerler her vakit risklidir’ üzere bir varsayım yapamayız. Zira aslolan yapının tabanla etkileşimidir. Sonuncu olarak zelzeleye dayanıklılık ve dirençten bahsettiğimizde hem yapı hem yer ortaklaşa bir orkestra üzere oluyor. Rastgele birini baz alarak konuşmamız çok güç. Bu yüzden envanter çalışmalarını önemsiyoruz” tabirlerini kullandı.
‘İVEDİ HALDE BİLGİ DURUMUNU EN ÜST SEVİYEYE TAŞIMALIYIZ’
İzmir’de genel olarak yerleşim yoğunluğuna bakıldığında Bayraklı, Konak, Bornova, Karşıyaka ve Çiğli ilçelerinin yüksek oranda alüvyon taban üzerinde olduğunu söz eden Atak, kaya derinliğinin ise 200-250 metrelerde olduğunu belirtip, “Biz bununla yaşamayı, yapılaşmayı, öğrenmek, bilmek zorundayız. Aksi takdirde İzmir’i boşaltmamız gerekir. Lokal yönetimlere, Çevre Şehircilik Bakanlığı ve AFAD gibi yetkili tüm kurumlara teklifimiz, acil formda bilgi durumunu en üst seviyeye taşımamızdır. Sonrasında yapı stoku sorunlarıyla alakalı vatandaşlara takviye olarak, güçlendirilmesini ya da dönüştürmesini mümkün hale getirmeliyiz. Yalnızca vatandaşa bilgi vermek kâfi değil” diye konuştu.
‘KARŞIYAKA İLÇESİ İÇİN ÇALIŞMAYA BAŞLAYACAĞIZ’
İzmir’de 2020 sarsıntısından çabucak sonra başlanan envanter çalışmalarında Bayraklı ve Bornova ilçelerinde yaklaşık 100 bin binanın denetim edildiğin, hazırlanan raporun İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne teslim edildiğini söyleyen Atak, “Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile iş birliği yapıp, binaların hangilerinde süratli tahlil üretilmesi gerektiğinin listeleri ilgili ilçe belediyelerine gönderildi. Belediyeler bununla ilgili çalışma yapıyor. Biz de İzmir Büyükşehir Belediyesi ile yakın vakitte Karşıyaka ilçesi için çalışmaya başlayacağız. Kararı meclisten çıktı. Saha takımlarımızın yanında projeleri denetim edip tahlil eden takımımız olacak. Saha takımları binalara gidip yer katta, ellerindeki puanlama tablosuna uygun, gözle bir denetim yapacak. Binanın taşıyıcı sistem özelliklerine, yılına, gözle görülür çevresel tesir kaynaklı sorunlarının olup olmadığına, projeye ters ekstra imalat yapılıp yapılmadığına bakacaklar” dedi.
‘PERFORMANS TAHLİLİ YAPILACAK’
Analizler için hızlandırılmış birtakım kıymetlendirme prosedürleri üzerinde çalıştıklarına dikkati çeken Atak, “İmar barışı nedeniyle yasal hale gelen yapılar var. 5 katlı tasarlanıp, üretilip birkaç sene sonra onun 8 kata çıktığını görüyoruz. Buna misal notları saha gruplarımız alacak. Bunlarla ilçe belediyelerden aldığımız statik projeler örtüştürülüp bir tahlil gerçekleştiriliyor, bu da süratli bir tahlil. Olağan kurallarda zelzele yönetmeliğinin tanımladığı bütün tahlili harfiyen yapmaya çalışırsak, 20 bin binayı denetim etmemiz yıllar alır. Fakat o kadar vaktimiz yok. Münasebetiyle Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile hızlandırılmış birtakım kıymetlendirme metotları üzerine çalıştık. Önceliklendirilen binalar üzerinde performans tahlili yaparak güçlendirmesi ya da dönüştürülmesi istikametinde karar verilmesinin yolunu açmış oluyoruz” açıklamalarında bulundu.
‘DİĞER İLÇELERE AYNA TUTULACAK’
İzmir’in en büyük ilçelerinden Konak’ta da Karşıyaka’nın akabinde envanter çalışmasının tamamlanabileceğini kaydeden Atak, bu sayede İzmir geneline ilişkin doyurucu bir bilgiye ulaşabileceklerini lisana getirdi. Atak, “Bu ilçelerdeki yapılaşma şartları öteki ilçelere de ayna tutabilir. Emsal kat aralıklarında, benzeri taşıyıcı sistemlerin kullanıldığını, benzeri yıl aralıklarında da emsal kalitede beton donatı temin edildiğinin bilgisini anlamış oluyoruz. 100 bin binaya bakıldı. Karşıyaka’da 22 bin binaya daha bakılırsa 122 bin bina İzmir genelinde misal sonuçlar oluşturacak. O ilçeleri tamamladıktan sonra İzmir geneline ilişkin istatistiksel bir çalışma yapıp, daha süratli bütüne dair çıkarımlar yapabiliriz” sözlerini kullandı.
‘KONTROL EDİLMESİ GEREKEN ŞEY, BİNALARIN PROJEYE UYGUN OLUP OLMADIĞI’
Envanter çalışmalarının afete hazırlık etabında da büyük değer taşıdığını anlatan Atak, “Şehirde çabucak bir kaos hissediliyor. Bunu dün de gördük. Bugün İzmir’in yaşamayacağını garanti edemiyoruz. Riskli olma mümkünlüğü yüksek yapıların bulunduğu yerler ve oraya ulaşılacak yolların durumu bize önden bir fikir veriyor. Hasebiyle ‘Deprem oldu’ bilgisi gelir gelmez yetkililer birinci olarak grupların nereye yönlendirilmesi gerektiğini biliyor” dedi.
Son olarak vatandaşlara da birtakım ikazlarda bulunan Atak, “Vatandaşlarımız ilçe belediyelerden yapılarının statik projelerini temin edebilirler. Birinci denetim edilmesi gereken şey, binaların projeye uygun olup olmadığı. Üretim yılına ve kat sayısına bağlı olarak uygunluğu değerlendirilmeli. Bu, 4 katlı bina sağlamdır, 6 katlı bina değil manasına gelmez. Tahlil etmeden kesin şeylerden bahsetmek çok sıkıntı. Taşıyıcı sistemi, kolon, kiriş kesilmeleri açısından mühendisin düşündüğünün dışına çıktıysa, evvel bunu yakalamak lazım. Kat sayısı mühendisinin tasarladığından fazlaysa çabucak buna bakmak lazım. Bitişiğinde derin hafriyatlar yapıldıysa binada bir hareket varsa, bilhassa çatlaklar ve gözle görülür hareket fark ediliyorsa, korozyon dediğimiz paslanmalardan kaynaklı izler oluşuyorsa, şişme yaptığı için kabuk atmalar meydana gelebiliyor. Vatandaşlar bu tip şeyleri gözle görebiliyorlarsa kime başvurabilecekleri ile ilgili odamızı arayabilirler” diye konuştu.
