By ‘Parkinson’un erken evre belirtileri koku duyusunda azalma, kabızlık, uykuda konuşma olabiliyor’
Yaşlanan nüfusla dünya genelinde Parkinsonlu hasta sayısının artacağının öngörüldüğüne işaret eden Nöroloji Uzmanı Dr. Yüksel Dede, hastalığın belirtileri ve risk faktörlerine yönelik değerli bilgiler verdi.
Parkinson’u ‘beyindeki dopamin üreten hücrelerin vakitle azalmasıyla ortaya çıkan, ilerleyici bir hudut sistemi hastalığı’ olarak tanımlayan Uzm. Dr. Yüksel Dede, dopamin eksikliğine bağlı hareketlerde yavaşlama, titreme, kas sertliği ve istikrar sıkıntıları görülebileceğini anlattı.
AİLESİNDE PARKİNSON HASTALIĞI HİKAYESİ OLANLARDA HASTALIK DAHA ERKEN YAŞLARDA GÖRÜLEBİLİR
Parkinson’un yaşla birlikte artmakla birlikte yalnızca yaşlı bireylerde görülen bir hastalık olmadığının altını çizen Uzm. Dr. Dede, “Parkinson, genetik yatkınlığı olan şahıslarda daha erken yaşta ortaya çıkabilir. Ayrıyeten pestisitler üzere kimyasallara uzun müddet maruz kalmak da hastalığın gelişiminde rol oynayabilir. Bilhassa ailesinde Parkinson hikayesi bulunan bireylerin belirtilere karşı daha dikkatli olmaları gerekir” sözlerini kullandı.
Hastalığın görülme sıklığının cinsiyetler ortasında da farklılık gösterdiğini anlatan Uzm. Dr. Dede, “Genel olarak erkeklerde bayanlara nazaran yüzde 1.5-2 kat daha sık görülür. Bu farkın hormonal, genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir” dedi.
ERKEN EVRE BELİRTİLERE DİKKAT
Bazı belirtilerin yıllar öncesinden başlamasına rağmen erken fark edilmediğinde hastalığın uzun mühlet sessizce ilerleyebildiğine dikkat çeken Uzm. Dr. Dede, erken evre sinyallerine yönelik şu bilgileri verdi:
“Koku duyusunda azalma, kabızlık, depresif his durum, uykuda konuşma, hengame etme üzere sıkıntıları içeren uyku bozuklukları üzere hareket sistemini direkt etkilemeyen bulgular hastalığın erken belirtileri olabilir. Bu bulgular katılık, yavaşlık titreme üzere bulgulardan çok daha evvel başlayabilirler. Bu belirtiler vakitle ilerleyerek daha bariz hale gelir. Fark edilmezse uzun yıllar sinsice ilerler.”
Uzm. Dr. Dede, “Bu belirtiler ekseriyetle göz arkası ediliyor. Lakin hareketlerde yavaşlama, kas sertliği ve titreme üzere klasik semptomlar ortaya çıktığında teşhis çoklukla konulmuş oluyor. Erken periyotta bir nöroloğa başvurmak, hastalığın ilerleyişini yavaşlatmak açısından çok önemli” tabirlerini kullandı.
TEDAVİDE DEĞERLİ GELİŞMELER VAR
Son yıllarda Parkinson tedavisinde değerli gelişmeler yaşandığının altını çizen Uzm. Dr. Dede, “Daha uzun tesirli ve yan tesiri azaltılmış ilaçlar, medikal tedavinin kâfi gelmediği durumlarda devreye girebilecek hareket bozukluklarını dengeleyen infüzyon pompaları ve seçilmiş hastalarda uygulanabilen derin beyin stimülasyonu (beyin pili) üzere cerrahi prosedürler bu değerli gelişmeler ortasına sıralanabilir. Bilhassa son devirde birçok alana girmiş olan yapay zeka dayanaklı uygulamalar Parkinson hastalığının takip ve tedavisini desteklemek gayesiyle da kullanılmaktadır” dedi.
‘BEYİN PİLİ TEDAVİSİNDE UYGUN HASTA SEÇİMİ ÖNEMLİ’
Belirtileri ilaçlarla gereğince denetim altına alınamayan, ilaç tedavisine karşılık verse de hareketliliğinde günlük hayatı kısıtlayacak derecede dalgalanmalar yaşayan, genç yaşta Parkinson hastalığı tanısı almış hastalar için beyin pili tedavisinin uygun bir seçenek olabileceğini anlatan Uzm. Dr. Dede, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu tedavi ile hareketle ilgili belirtilerde başarılı halde düzelme sağlanır, konuşma sorunları üzere kimi belirtilerde tesir sonludur. Bu açıdan tedaviye uygun hasta seçimi büyük kıymet arz etmektedir.”
‘KÖK HÜCRE TEDAVİSİ UMUT VADEDİYOR’
Dr. Yüksel Dede, son yıllarda Parkinson tedavisi için de isminden kelam edilen kök hücre tedavisi konusunda şu bilgiyi aktardı:
“Kök hücreden elde edilen dopamin hücreleriyle yapılan klinik çalışmalar sürüyor. Şimdi deneme etabında olan ve klinik kullanıma girmemiş bu tedaviler, gelecekte Parkinson hastalığının seyrini değiştirebilir.”
HASTALARIN ÖMÜR KALİTESİNİ ARTIRABİLECEK ÖNERİLER
İlaçların tertipli kullanımı, sağlıklı beslenme alışkanlıkları ya da idman yapmak üzere kolay görülebilecek ancak tesirli tedbirler ile hastaların ömür kalitesini artırabileceğini hatırlatan Dr. Dede, konuyla ilgili şu tekliflerde bulundu:
“Parkinson hastalığında ilaç ahengi çok kıymetlidir. Hastaların ilaçlarını doktorlarının önerdiği halde tertipli kullanımı, öğünlerine dikkat etmesi gerekir. Parkinson hastalarının ilaçlardan gördükleri faydası ve de yan tesirleri takip etmeleri ve doktorlarına bildirmeleri tedaviyi düzenlemek açısından çok yardımcı olacaktır. Parkinson hastalığında hayat kalitesini olumlu tarafta etkileyen kıymetli faktörlerden biri tertipli idmandır (özellikle yürüyüş, pilates ve dans).
Denge, yürüme, konuşma ve hatta yutma açısından gereksinim duyan hastaların fizik tedavi ile desteklenmeleri günlük hayatlarında büyük fark yaratmaktadır. Beslenme parkinson hastalığında kıymetli bir yer tutmaktadır. Kabızlıkla gayret edebilmek için liften varlıklı beslenmek, bol su içmek ve olabildiğince hareket etmek kıymetlidir. İstikrarlı beslenme ile kilo kaybı önlenmeli, kilo alımından kaçınılmalıdır.
Parkinson hastalarını günlük hayatlarının içinde toplumsal hayata iştirake davet etmek hem ruhsal hem de fizikî sıhhatlerine katkı yapacaktır. Hasta ve yakınlarının desteklenmesi, bilgilendirilmesi için dernekler ve kamu kurumları aracılığıyla eğitim ve toplumsal faaliyetler düzenlenmekte, bu faaliyetlere iştirakin hem hastalar hem de hasta yakınları için yararlı olacağını düşünüyorum.”
