By Türkiye Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM) Lideri Recep Ergül, telif haklarıyla ilgili düzenlemeye ait, “Bizim önceliğimiz dijitaldi, onu çözdük. Radyo ve televizyonlarla ilgili eksik, aksayan şeyler vardı, o da çözüldü. Sırada da düğün salonları, kuaförler, hoşluk merkezleri var.” dedi.
Türkiye’de düğün salonları, kuaförler, mağazalar, restoranlar ve gibisi halka açık işletmelerde müzik yayını yapılması durumunda telif hakkı ödenmesi zorunluluğu getirildi.
MESAM Başkanı Recep Ergül, müzik yapıtlarının yasal kullanımı ve sanatkarların haklarının korunması gayesiyle hayata geçirilen düzenlemenin ayrıntılarını AA muhabirine anlattı.
Ergül, 1951’de kabul edilen 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’nun 74 yıldır yürürlükte olduğunu anımsatarak, 1986’da kurulan MESAM’ın kurulma maksadının da 30 bin müzik yapıtı sahibinin telif hakkını savunmak ve kanunun verdiği yetkiyi kullanmak olduğunu söyledi.
Müziğin ticari kullanıma açık olduğu her yerden MESAM’ın telif toplamak zorunda olduğunun altını çizen Ergül, “İlgili maddeyle Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlıyız. Eser sahipleri Kültür ve Turizm Bakanlığına başvurup ‘Yetkilendirdiğiniz MESAM haklarımızı korumuyor.’ dediğinde, Bakanlık incelemesini başlatır ve MESAM’ı kapatır. MESAM’ın varlık sebebi, telif toplamak.” dedi.
“TESPİTLER KAMUOYNA BASKIN OLARAK YANSIYOR”
Recep Ergül, düğün salonları, kafeler, restoranlar, kuaförler ve hoşluk merkezlerinin kanun kapsamında yer alan ticari kullanımdan doğan telifi ödeyeceklerine dikkati çekerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu durum kanunla 74 yıl evvel teminat altına alınmış. Şu anda onlardan ekstra bir şey istemiyoruz. Yasa 1951’de kabul edildi fakat 1986’ya kadar boş geçti. MESAM, 1986’da kuruldu lakin 2000’li yıllara kadar pek varlık gösteremedi. Yeni kurulmuş meslek birliği olarak önceliği radyo ve televizyonlara vermişti. Bizim önceliğimiz dijitaldi, onu çözdük. Radyo ve televizyonlarla ilgili eksik, aksayan şeyler vardı, o da çözüldü. Oteller konusunda Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy, bunu özel genelgeyle zarurî lisans kapsamına aldırdı. Sırayla gidiyor bu işler. Sırada da düğün salonları, kuaförler, hoşluk merkezleri var.”
Özellikle düğün salonlarını yıllardır bilgilendirdiklerini tabir eden Ergül, “Tespit yaptığımızda kamuoyuna ‘baskın’ olarak yansıyor. Konserlerde de o denli oluyor. Gelin ve damat ömürlerinde bir sefer evlilik yapıyor. Polis ve noterle düğün salonuna gitsek çok sevimsiz olur. Bunun yerine yazışmalarla kendi haklarımızı hatırlatıyoruz. ‘Yıllık ödeyeceğiniz sayı, metrekare başına şu kadardır.’ diyoruz ancak bunu görmezlikten geliyorlar. Kanunen dava açma hakkımız da var. 1 ile 5 yıl ortasında mahpus cezası öngörüyor kanun. Hasebiyle ceza davası açtığımızda bu sefer gelip bizimle kontrat imzalıyorlar.” halinde konuştu.
Ergül, muhatapların reaksiyonlarının genelde “30 yıldır neredeydiniz?” halinde olduğunu aktararak, 4 yıldır ağır teşkilatlanma sürecinden geçtiklerini, bir anda alana inme kabiliyeti kazandıklarını tabir etti.
“ÖZNESİ MÜZİK OLMAYAN BİR YERİN TARİFESİ AYRIDIR”
MESAM’ın teşebbüsüyle bütün meslek birliklerinin federasyon çatısı altında birleşerek protokol imzaladığının altını çizen Ergül, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bireysel kullanımdan telif doğmaz. Meskende ya da aracınızda sizin dinlediğiniz hiçbir müzikten telif doğmaz lakin ticari mevkiye konulduğunda, örneğin düğün salonlarının öznesi müziktir, onların hiç kaçarı yok. Berber dükkanında, kuaförde, hoşluk merkezinde işletmenin öznesi müzik değil. Münasebetiyle düğün salonunun tarifesi farklıdır, öznesi müzik olmayan bir yerin tarifesi başkadır. Örneğin, bir berber günde 16 lira telif ödeyebilecekken bir düğün salonu 30-35 lira ödeyecek zira onun öznesi müzik. Müzik olmadan bir düğün olmaz.”
Ergül, telif ödemelerinden elde edilen gelirin Türkiye’nin ulusal ve manevi bedellerinin yaşayabilmesi için Neşet Ertaş, Aşık Mahsuni Şerif üzere sanatkarların hak sahiplerine ödendiğine işaret ederek, müzik çalınmadığını tespit ettikleri kuaför dükkanlarından ve hoşluk merkezlerinden bir taleplerinin olmayacağını lisana getirdi.
MESAM’ın bu yolla elde ettiği geliri yapıtları icra edilen bireylere vermek zorunda olduğuna vurgu yapan Ergül, şunları kaydetti:
“Biz toplu hak takibi yapan meslek birliği olarak Spotify’a, YouTube’a yetki verirken tüm buraları kapsayacak yetki vermiyoruz. Onlara ferdi kullanım müsaadesi veriyoruz, o bunu bir satışa husus ediyor. Oradan ve reklamdan para kazanıyor lakin tüketici, kendi işletmesinde bu mecralar üzerinden müziğimizi çaldığında, o telif doğuruyor. Artık dijitalden, radyo ve televizyonlardan, canlı konserlerden ve yurt dışından esasen adrese teslim bir para geliyor. Yani çetelesi tutulmuş olarak geliyor. Örneğin, ‘Yıldız Tilbe son 3 ayda şu kadar çalınmış, tahakkuk eden telif şudur.’ diye otomatikman geliyor.
Restoran, kafe, berber, hoşluk merkezi, düğün salonu ve otel üzere genel mahallerden liste gelmez lakin ona da yıllar öncesinde tüm dünya bir tahlil bulmuş. Bir puanlama sistemi var. Genel mahallerden gelen bu para da o puanlama sistemine nazaran analoji sistemle dağıtılır.”
Ergül, bilhassa düğün salonlarından alınacak telif bedelinin işletmecilerle tüketiciyi huzursuz edecek derecede bir fiyat olmadığına dikkati çekerek, müzik dünyasında tanınan isimlerin kazandığı fiyatlara bakarak yargıda bulunulmaması gerektiğini, MESAM’ın sıkıntı durumdaki sanatkarlara takviye olmayı sürdürmek istediğini kelamlarına ekledi.
