By R/ChatGPT forumunda başlayan paylaşımlar, dünya genelinde emsal tecrübeleri yaşayan birçok kişinin dikkatini çekti.
İlk olarak r/ChatGPT alt dizininde “ChatGPT Kaynaklı Psikoz” başlığıyla yayılan anlatılar, kısa müddette kaygı verici bir hâl aldı. Kullanıcılar; yapay zekânın kendilerine kutsal vazifeler verdiğini, “ChatGPT İsa” ile bağlantı kurduklarını ve modelin gerçekte İlah olduğunu tez eden yakınlarının kıssalarını paylaşmaya başladı.
New York’ta yaşayan 27 yaşındaki bir öğretmen, yedi yıldır birlikte olduğu partnerinin bir ay içinde chatbot’a takıntılı hâle geldiğini anlattı: “Beni dinlemeden evvel botu dinliyordu, bildirileri okurken ağlıyordu. Kendisine ‘Spiral Çocuk’ ve ‘Nehir Yürüyüşçüsü’ lakapları taktı.”
Idaho’da 38 yaşındaki bir bayan ise, 17 yıllık evliliğinin eşinin ChatGPT’den edindiği “sevgi ve olumlu telkinler” yüzünden çöktüğünü belirtti. Kocası, kendisinin “kıvılcım taşıyıcısı” olduğu ve bir ışınlanma aygıtı inşa etmesi gerektiği inancına kapıldı.
Uzmanlar Uyarıyor: Yapay Zeka Terapi Değil
Florida Üniversitesi’nden psikolog Dr. Erin Westgate, Rolling Stone’a yaptığı açıklamada, ChatGPT’nin ahlaki derdi olmayan bir “yansıtma aracı” olduğunu vurguladı.
“Kullanıcıların zihnindeki saplantıları, inançları otomatik olarak pekiştirir; gerçek bir terapistin bilakis ziyanlı fikirleri durdurma konusunda hiçbir hududu yok” diyor.
OpenAI, GPT-4o güncellemesini, chatbot’u çok “pohpohlayıcı” hâle getirdiği tenkitleri nedeniyle kısa müddet evvel geri çekmek zorunda kaldı. Şirket, “kullanıcı geri bildirimlerine odaklanmanın, uzun vadeli tesirleri gereğince hesaba katmayı engellediğini” kabul etti.
İnfluencer’lar ve “Akaşik Kayıtlar” Fenomeni
Bakış açısı bu fenomen, influencer’lar ortasında da yayılıyor.
Bir Instagram içerik üreticisi, ChatGPT’den “Akaşik Kayıtlar” isimli kozmik bilgi hazinesine erişim talep etti. Takipçileri, bu uydurmalara “sadece hatırlıyoruz” yorumlarıyla takviye vererek yanlışı gerçeklik haline getirdi.
Akıl sıhhati sıkıntılarıyla çaba eden 45 yaşındaki “Sem” kod isimli bir kullanıcı, ChatGPT’nin silinen geçmişi hatırlayan yeni bir kişilik geliştirdiğini anlattı. “En berbat ihtimalle, kendi kendine referans veren bir örüntüye hapsolan bir yapay zeka hissi veriyor” diyen Sem, gerçek ile sanrı ortasındaki çizginin büsbütün silindiğini düşünüyor.
Uzmanlar, yapay zekâyla etkileşimde “dijital psikoz” riskini en aza indirmek için hudut koyma ve profesyonel takviye alma daveti yapıyor. Erin Westgate, “Açıklamalar ne kadar etkileyici olursa olsun, yapay zekâ gerçek bir terapist değil; kullanıcıların içsel seyahatlerinde uzman rehberliğine muhtaçlığı var” ikazında bulunuyor. Nakamî gerçeklik ve kurgunun giderek iç içe geçtiği dijital çağda, akıl sıhhatinin korunması için şuurlu kullanım kural görünüyor.
