By TRT ortak üretimi “Kut’ül Amare: Masaldan Gerçeğe” belgeselinin galası, Atlas 1948 Sineması’nda gerçekleştirildi.
Çekimleri 7 ülkede gerçekleştirilen belgesel, Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin İngilizlere karşı kazandığı Kut’ül Amare Zaferi’nin 109. yıl dönümünde titiz ve ihtimamlı çalışmayla beyaz perdeye aktarıyor.
Direktör ve üretimci Koray Demir’in senaryosunu yazıp yönettiği belgeselin üretimini ise Doludizgin Creative Films üstlendi.
“Kut’ül Amare’de gerçeğe daha yakın öykünün peşine düştüm”
AA muhabirine belgesele dair açıklamalarda bulunan Demir, uzun müddettir Orta Doğu ve Balkanlar’la ilgili saha çalışmaları yürüttüğünü, sinema ve belgesel projelerini de bu bölgeler üzerine yapmayı tercih ettiğini söyledi.
Demir, tarihi olaylarla ilgili var olan anlatılarda birtakım problemler gördüğünü belirterek, “Merak ettiğim, araştırmaya çalıştığım ve mevcut bilgilerde sorunlu bulduğum her mevzu ve bölgeyi yerinde ziyaret ediyorum. Bu, bana var olan durumla ilgili gerçekliği yerinde test etme imkanı sağlıyor. Kut’ül Amare için de emsal süreç kelam konusu oldu. Kut’ül Amare’de bir masalın değil, gerçeğe daha yakın öykünün peşine düştüm.” dedi.
Tarihle ilgili gerçekliğin peşinde olmanın “meşakkatli bir iş” olduğunu lisana getiren Demir, şöyle devam etti:
“Masal anlatmak daha kolay fakat gerçek için tek tek her şeyi tekrar ele almamız gerekiyor. Birisinden duymanız ya da bir danışmanın size bir bilgi vermesi yetmiyor. Gerçekte ne olduğunu anlamaya çalışmak için çok büyük vakit harcamanız gerekiyor. Belgeselciliğin Türkiye’deki durumu malum. Uzun mühletlere yayılan bir iş yapabilmek çok güç. Ben de bu zorluklar ortasında belgeseli hazırlamaya çalıştım.”
“Bu, Çanakkale üzere bir savunma öyküsü değildi, büyük saha zaferiydi”
Demir, Kut’ül Amare’nin yalnızca kutlama vesilesi olmasına karşı çıktığını söyleyerek, “Dünyanın hiçbir yerinde sonu felaketle bitmiş bir olayın ortalarında ya da orta bir anında yaşanan müspet gelişme kutlamalara sebep olamaz. Bunu bir zafere dönüştürmek, geçmişini bir masala çevirmeye çalışan toplumlar için bir mana taşıyabilir. Ben de gerçekle yüzleşmek ve yüzleştirmek ismine orada aslında ne olduğunu belgeselde anlamaya ve sunmaya çalıştım.” tabirlerini kullandı.
Birinci Dünya Savaşı’nın Anadolu halkı için çok yıkıcı bir manası olduğuna dikkati çeken Koray Demir, şunları kaydetti:
“Savaşın tamamı Anadolu coğrafyasına bir kabus üzere çökmüştü. Ben, Kut’ül Amare’de büyük ve tarihi zafer elde edildiği halde neden savaşla ilgili bir şeylerin değişmediğinin peşine düştüm zira bu, Çanakkale üzere bir savunma öyküsü değildi, büyük saha zaferiydi. İngiliz kara ordusunun 200 yıldır görmediği bir mağlubiyetti ancak buna karşın sonuç değişmedi. Belgeselde bu durumun gerçekçi anatomisini çıkartmaya çalışıyorum.”
“Tarihe analitik formda yaklaşmıyoruz”
Demir, tarihi olayların hamasetle ele alınmaması gerektiğinin altını çizerek, gerçekliğin lakin onunla yüzleşerek elde edilebileceğini belirtti.
İzleyenleri, yaptığı belgeselle gerçekçi kıssaya davet ettiğini aktaran Demir, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Biz geçmişi büyük zaferlerle dolu bir milletiz. Geçmişi şan ve onurla dolu bir milletin ve onun etrafında gelişen insanların tarihe meraklı olması garipsenecek bir durum değil. Lakin yalnızca hamasetle ve yeterli insanların kıssasını anlatarak bir yere varılamaz. Geleceğin inşası için neyin yanlış olduğunu, nerede yanlışlar yapıldığını ve bunlara kimin sebep olduğunu da bulmamız gerekiyor. Şöyle bir örnek vereyim, Yunan ordusu Anadolu’dan geriye döndüğünde o sefere çıkanları sandalyede aksi oturtup kurşuna dizdiler. Ancak Türk halkını bu maceralara sokanlarla ilgili tek bir soru bile sorulamadı. Bu durumun kendisi tek başına büyük sorunu bizlere anlatıyor.”
Koray Demir, belgeselle temel olarak insanları tarihi bir olayla ilgili ‘soru sormaya’ çağırdığını söyleyerek, “Biz başı karışıklar ülkesine döndük. Bir insanı asanla, asılan, benzeri türbelere ya da anıt mezarlara sahip olabiliyor. Burada bir sorun var. Hasebiyle bizim aslında tarihe olan ilgimizde bir sorun yok ancak tarihe olan ilgimizin nasıllığı noktasında önemli kahrımız kelam konusu zira tarihe analitik halde yaklaşmıyoruz. Bu yüzden de geleceği şekillendirmek için herkesi okumaya ve anlamaya çağırıyoruz.” görüşlerini paylaştı.
Belgeselle ilgili epeyce olumlu geri dönüşler aldıklarını da aktaran Demir, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aslında bu projeyi birkaç sefer bitirdim. Ele aldığım sorunları, sorduğum soruları daha net şeklide cevaplayabilmek için işimi güzel yapmaya çalışıyorum. Bu da yaptığım işin üzerinden tekrar tekrar geçmeme sebep oluyor. Nihayet belgeselimizin son versiyonu içimize sindi, alana çıkalım dedik ve şenlik seyahatine hazırlandık. Projemiz gittiği her yerden çok önemli geri dönüşler aldı. Pek çok yerde ‘en uygun belgesel’, ‘en uygun yapım’, ‘en uygun belgesel yönetmen’ mükafatlarını aldık.”
Demir, belgeselin 1 Mayıs’ta İspanya Zaragoza’da dünya prömiyerini yapacağını, akabinde eylülde İtalya’da, ekimde ABD’de, kasımda ise Doha’da gösterileceği bilgisini verdi.
İstanbul Valisi Davut Gül, İstanbul Vilayet Kültür ve Turizm Müdürü Hüseyin Keskin, TRT 2 Kanal Koordinatörü Zeki Şahin’in de katıldığı galada sponsorlar dışında proje danışmanı Zekeriya Türkmen’e, Kut’ül Amare savaş gazilerinin torunlarından Fehmi Al Sadun, Sheikh Sabri Al Rumaidh ve Sadun Sadun’a plaket takdim edildi.
“Kut’ül Amare: Masaldan Gerçeğe” belgeseli hakkında
“Birinci Dünya Savaşı’nın Anlatılmamış Hikayesi” üst başlığıyla seyirciyle buluşan belgeselin yapımcılığını Aynel Hayat Demir, Yasemin Demir ve Koray Demir üstlendi.
Uzun yıllara dayanan araştırmalar sonucu hayata geçirilen belgeselin çekimleri, 7 ülkede toplam 3 yılı aşkın bir vakit diliminde gerçekleştirildi.
Müziklerini Yücel Arzen’in bestelediği üretimin imaj direktörlüğünü Gökhan Tiryaki, kurgu direktörlüğünü Eray Demir, aksiyon koreografisini ise Raiim Muradov-NOMAD yaptı.
Teknolojinin son imkanları kullanılarak yapılan canlandırmalarla hayata geçirilen belgesel, bugüne kadar 14 ülkede şenliklere katılarak “En Güzel Belgesel” ve “En Düzgün Belgesel Yönetmeni” başta olmak üzere çeşitli ödüllere layık görüldü.
Türkiye, Irak, Ürdün, Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve ABD’de çekimleri yapılan belgesel için Türk, İngiliz ve Arap tarihçiler, gazeteciler ve devrin aşiret önderlerinin bugün yaşayan akrabalarıyla binlerce dakikalık görüşmeler yapıldı.
Olayların gerçekleştiği savaş meydanlarının çekimleri Irak’ta tamamlandı. Canlandırma sekansları için farklı ülkelerden 40’ın üzerinde aktörle yapılan çekimlerde, yüksek teknolojili kamera tahlilleri ile gerçek bir savaş atmosferi oluşturuldu.
Belgeselin savaş sahnelerinde gruba katılan görüntü yönetmeni Gökhan Tiryaki, Bolt ultra slow-motion robotik kamera sistemi kullanılarak gerçekleştirilen ayrıntılı görselleştirmeye katkı sağladı.
