By
KOCAELİ Üniversitesi (KOÜ) Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Lideri Prof. Dr. Fadime Sertçelik, zelzelenin Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nın Marmara kısmının kuzey kolunun orta kısmında meydana geldiğini belirterek, “Biz ‘Marmara Depremi’ diye tanımladığımız, ‘Buralarda sarsıntı olabilir’ dediğimiz yerlerden birinde meydana geldi. Daha öncesine baktığımızda bu fay 1766 yılında 7’nin üzerinde, 2019 yılında 5.8, bugün de 6.2 üretti. Yani bu fay, bu büyüklüklerde zelzeleleri üretiyor” dedi.
Marmara Denizi’nin Silivri açıklarında 6.2 büyüklüğünde sarsıntı meydana geldi. 6.2’lik sarsıntı sonrası 5.9, 4.4, 4.8, 4.9’luk artçı sarsıntılar meydana geldi. KOÜ Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Lideri Prof. Dr. Fadime Sertçelik DHA’ya açıklamalarda bulundu. Bugünkü sarsıntı aktivitesinin 12.13’te 3.9 büyüklüğünde zelzele ile başladığını söyleyen Prof. Dr. Sertçelik, “3.9 büyüklüğünde bir zelzele bilgisi haber kanallarına düştüğünde, lokasyon açısından baktığımızda 2019’da 5.8 şiddetindeki Silivri sarsıntısı ile birebir yere denk geldiğini de gördük. Çabucak ardından 12.49’da 6.2’lik sarsıntı meydana geldi ve bu sarsıntının 2 dakika gerisinden hatta çözülmemesinde de zorlanıldığı söylenen bir de 5.9’luk sarsıntı var. Yani 6.2 ve 5.9 art geriye 2 dakika ortayla meydana gelen 2 tane sarsıntı. Alışılmış bunların gerisinden da artçılar meydana gelmeye başladı. Birinci dakikalarda 2- 3 dakikada bir artçılar meydana gelirken şu an itibariyle baktığımızda biraz daha seyrekleşmiş vaziyette; 15- 20 dakikada bir artçılar meydana gelmeye başladı. Birinci anlardaki artçılarımız 4.8, 4.9 hatta 5.1 şiddetinde artçı kaydedilirken baktığımızda yavaş yavaş artık 2 buçuklara, 2’lere düşen artçıların da olduğunu görüyoruz” dedi.
‘YANİ ARTÇILARIN EN BÜYÜĞÜ DE MEYDANA GELMİŞ OLDU’
Artçı zelzeleler hakkında da konuşan Prof. Dr. Sertçelik, “Artçıların olduğu yerler, 6.2’lik zelzelenin olduğu yere çok yakın olan yani o fayın kırılmasıyla o bölgede olan zelzeleler. Şu ana kadar elde olan bilgilere baktığımızda 6.2’lik sarsıntının öncüsüymüş aslında 3.9’luk zelzele. Biz sarsıntıları ‘öncü şoklar’, ‘artçı şoklar’ ve ‘ana şok’ olmak üzere 3 kümeye ayırıyoruz; öncü şokların biz ne vakit öncü şok olduğunu anlıyoruz? Gerisinden büyük bir sarsıntı geldiğinde o bölgede meydana gelen daha evvelki zelzelelerin ‘Bunlar öncüymüş aslında’ diyebiliyoruz. Yoksa ‘Küçük zelzeleler olurken gerisinden büyük bir sarsıntı geliyor’ diyebilecek bir teknolojiye, bilgiye sahip de değiliz. Münasebetiyle 12.49’dan evvel meydana gelen 3.9’a biz ‘öncü deprem’, şu ana kadar 55’in üzerinde olan sarsıntılara de ‘artçı depremler’ olarak tanımlayabiliriz ve doğal akışında devam ediyor. Yani bölgede farklı bir şey kelam konusu değil. 6.2’lik bir sarsıntıdan sonra biz daima söylüyoruz; ‘1 derece küçüğüne kadar artçı beklemeliyiz’ diye. Zati bölgede de bu sarsıntı oldu; yani artçıların en büyüğü de meydana gelmiş oldu. Hasebiyle bölgedeki şu anda tektonik aktivite olağan sürecinde devam ediyor” sözlerini kullandı.
‘GEÇMİŞTE ÜRETMİŞ, BUNDAN SONRA DA ÜRETMEYE DEVAM EDECEK’
Depremin Kuzey Anadolu Fay Sınırı’nın Marmara kısmının kuzey kolunun orta kısmında meydana geldiğini tabir eden Sertçelik, “Biz ‘Marmara Depremi’ diye tanımladığımız, ‘Buralarda sarsıntı olabilir’ dediğimiz yerlerden birinde meydana geldi. Daha öncesine baktığımızda bu fay 1766 yılında 7’nin üzerinde, 2019 yılında 5.8, bugün de 6.2 üretti. Yani bu fay, bu büyüklüklerde zelzeleleri üretiyor. Geçmişte üretmiş, bundan sonra da üretmeye devam edecek. Genel olarak 250 ile 280 yıl aralığında tekrarlama dönemi olan bir faydan bahsediyoruz. 1766’da bir zelzele olduğunu da söylemiştik; münasebetiyle aslında bu 6.2’lik zelzele, bizim mümkün ‘Marmara Depremi’ diye tanımladığımız bir fay üzerinde meydana geldi. Şu sorulabilir; ‘O vakit bu beklediğimiz sarsıntı bu zelzele miydi’ diye. Onu söylemek çok sıkıntı; zira o fayın biz, 7’nin üzerinde bir zelzele üretmesini bekliyoruz. Şu anki bilgilerimizde bu sarsıntı, o zelzele değil maalesef” dedi.
‘BUGÜNKÜ SARSINTI, ETRAFTAKİ FAYLARA BİR ÖLÇÜ GÜÇ YÜKLEMİŞ OLABİLİR’
Bugünkü zelzelesi de inceleyen Sertçelik şu sözleri kullandı:
“Bugün meydana gelen zelzele, büyük bir zelzele değil lakin orta büyüklükte bir sarsıntı ve bu sarsıntılar etraftaki faylara güç yahut gerilim yüklemesi yapabilecek nitelikte. Pekala etraftaki faylara baktığımızda faylarımız ne durumda? Epeyce ağır fay sisteminin içinde olan bir Marmara Denizi’nden bahsediyoruz ve bunun ortasında meydana gelmiş bir zelzele. Kuzey Anadolu Fayı’nın genel özelliğine de baktığımızda doğudan başlamış, batıya gerçek hareket eden bir sistemle zelzeleleri üretiyor. Hasebiyle bugünkü zelzele, etraftaki faylara bir ölçü güç yüklemiş olabilir ki bu büyük ihtimalle yüklemiştir fakat bu yükleme çok kısa vakit içerisinde o fayların harekete geçeceği, çok daha büyük bir sarsıntı üreteceği formunda yorumlamanın hakikat olmayacağı kanısındayım. Bilhassa bir zelzele olduktan sonra biz, çabucak Maraş sarsıntılarıyla olan sarsıntının benzeştirmeye başlıyoruz ve ondan sonra da ‘İşte Maraş’ta 9 saat sonra büyük bir zelzele meydana geldi; sanki Marmara’da da bu cins bir şeyle karşılaşabilir miyiz’ diye söylüyoruz. Tarih boyunca baktığımızda Kocaeli sarsıntısından sonra da Düzce zelzelesinin meydana gelmesinin vakit aralığı çok fazla değildi. Bu türlü karakteristik özellikleri var fakat şu anki elimizdeki datalarla ‘6.2’nin gerisinden çabucak 7’lik bir sarsıntı geliyor diye tanımlamak’ çok hakikat olmayacaktır.”
‘HER BİR BİNA KENDİ ÖZELİNDE KIYMETLENDİRİLMESİ GEREKİYOR’
Depremden sonra meskenlere girilmeli mi sorusunu da yanıtlayan Prof. Dr. Sertçelik, “Aslında her bir konutu, her bir yapıyı kendi özelinde kıymetlendirmemiz gerekiyor. Biz bütün bir ilçeye ya da ‘Siz hepiniz bu akşam dışarıda kalın ya da 1 hafta meskeninize girmeyin ya da hepiniz girebilirsiniz’ üzere bir şey söylememiz hiç mümkün değil. Zira her bir bina, kendi özelinde kıymetlendirilmesi gerekiyor. Meskeninizde hiçbir şey yok; yeni yönetmelikte yapılmış az katlı ya da çok katlı olsa bile sarsıntı yönetmeliğine uygun yapıldığını düşündüğünüz yeni konutlarınız varsa, onun için çok huzursuz olmanıza gerek yok” dedi.
‘İLK 24 SAATTE DAHA AĞIR OLACAKTIR’
Uyarılarda da bulunan Sertçelik, “Evet, sarsıntı olacak; artçılar devam edecek. Birinci 24 saatte daha ağır olacaktır; sonra giderek azalacaktır. Her sallandığımızda ‘Biz Maraş bölgesi üzere mi olacağız’ diye akla gelebilir lakin herkes kendi imkanları ve kendi bulunduğu durumu kendisi kıymetlendirmeli ve yetkililerden gelecek bilgiler doğrultusunda da hareket etmelidir. Vatandaşlarımız, bu periyotlarda söylentiler, kulaktan dolma yahut kulaktan kulağa yayılan fısıltı gazetesinin telaffuzları olabilir; lütfen onlara da dikkate almasın” diye konuştu.
