By Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Lideri Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Mart ayı Ziraî Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) bilgilerini kıymetlendirdi. Çandır, Mart ayında ziraî girdi maliyetlerinin hem aylık hem de yıllık bazda ortalamanın altında arttığını belirtti.
TÜİK bilgilerine nazaran, Mart ayında Tarım-GFE aylık yüzde 1,80, yıllık ise yüzde 29,73 oranında artış gösterdi. ATB ve ATAK Başkanı Ali Çandır, bu oranların Tarım-GFE’nin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından bu yana Mart ayları ortalamasının altında gerçekleştiğini söyledi. Çandır, “Aylık ortalama artış yüzde 2.07, yıllık ise yüzde 31.86 düzeyindeydi. Mart ayında hem aylık hem de yıllık artış bu ortalamaların gerisinde kaldı” dedi.
Alt kalemlerde düşük artış eğilimi
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatları Mart ayında aylık yüzde 2.08, yıllık yüzde 29.10 oranında arttı. Çandır, bu kalemdeki artışın da son yılların ortalamasının altında seyrettiğini vurguladı. Tohum fiyatları aylık yüzde 2.67, yıllık yüzde 41.55 oranında artarken; güç kaleminde Mart ayında yüzde 1.17 oranında düşüş, yıllıkta ise yüzde 16.46 artış görüldü.
Gübre fiyatları aylık yüzde 1.23, yıllık yüzde 28.53 oranında artış gösterdi. Tarım ilaçlarında yüzde 1.90’lık aylık ve yüzde 19.52’lik yıllık artış yaşanırken, yem fiyatları aylık yüzde 3.93, yıllık yüzde 29.05 oranında arttı. En yüksek artış ise veterinerlik hizmetlerinde görüldü. Bu kalemde Mart ayında yüzde 4.31, yıllıkta ise yüzde 55.87 oranında artış gerçekleşti. Başka mal ve hizmetlerde ise aylık yüzde 1.18, yıllık yüzde 43.54 oranında artış kaydedildi.
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatları ise Mart ayında yüzde 0.15, yıllıkta ise yüzde 33.53 arttı. Çandır, “Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, 2023 Eylül’den itibaren düşüş eğilimindeydi. Ocak ve Şubat aylarında kısa müddetli bir yükseliş olsa da Mart ayında yine ortalamanın altında artış görüldü” dedi.
Üretici lehine gelişme
Çandır, Ziraî Üretici Fiyat Endeksi’ne (Tarım-ÜFE) de değinerek, Mart ayında aylık yüzde 6.91, yıllık ise yüzde 31.54 oranında artış yaşandığını hatırlattı. Bu oranların 10 yıllık Mart ayı ortalamalarının (aylık yüzde 2.20, yıllık yüzde 25.25) üzerinde olduğunu tabir eden Çandır, “Son bir yıllık periyotta genel olarak üretici aleyhine bir seyir izlenmişti. Fakat Mart ayında üretici lehine bir tablo ortaya çıktı” diye konuştu.
Mart ayında ziraî girdi maliyetlerinin, üretici fiyatlarının altında kalmasının üretici açısından avantaj sağladığını belirten Çandır, “Bu durum, ziraî üretimin sürdürülebilirliği açısından olumlu. Lakin unutulmamalıdır ki üreticinin yalnızca girdi maliyetleri yok, öbür maliyet kalemleri de dikkate alınmalı” değerlendirmesinde bulundu.
İmalat endüstrinde enflasyon daha yüksek
Mart ayında yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE) aylık yüzde 4.06, yıllık yüzde 19.34 oranında artarken; yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 1.88, yıllık ise yüzde 23.50 düzeyinde gerçekleşti. Üretici seviyesindeki besin kaleminde ise Mart ayında aylık yüzde 2.31, yıllık yüzde 29.79 oranında artış yaşandı. Çandır, bu dataların tarıma dayalı imalat sanayindeki enflasyonun tarım bölümünden daha yüksek seyrettiğine işaret ettiğini söyledi.
Tüketici enflasyonu üreticinin üzerinde
Çandır, Mart ayında açıklanan tüketici enflasyonu (TÜFE) datalarına de dikkat çekerek, aylık yüzde 2.46, yıllık yüzde 38.10 oranında artış yaşandığını söz etti. Son 20 yıllık Mart ayı ortalamalarının aylık yüzde 1.17, yıllık yüzde 17.41 olduğunu hatırlatan Çandır, “Bu sayılar manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek olduğunu göstermektedir” dedi.
Tüketici besin enflasyonunun Mart ayında aylık yüzde 4.94, yıllık yüzde 37.12 olduğunu aktaran Çandır, işlenmemiş besinde aylık yüzde 10.17, yıllık yüzde 39.57; yaş meyve sebzede ise aylık yüzde 16.03, yıllık yüzde 62.46 oranında artış görüldüğünü belirtti. Çandır, “Tüketici tarafındaki bu sayılar, üretici enflasyonunun hayli üzerinde seyrettiğini göstermeye devam ediyor” dedi. – ANTALYA
