By Emekli öğretim üyesi ve müellif Prof. Dr. Sadettin Ökten, toplum içinde yaşayan bireyin inandığı pahalara nazaran davrandığında kimlik sahibi olduğunu belirterek, “Medeniyetin içinde birey, cihan ve hayat var, bu büyük bir anlatı. Sanatkar da medeniyetten bağımsız değil.” dedi.
Diyanet İşleri Başkanlığı, Türkiye Diyanet Vakfı ve Yıldız Holding tarafından ATO Congresium’da düzenlenen, Türkiye’de birinci olma özelliği taşıyan “Uluslararası İslam Sanatları Fuarı” bugün açıldı.
Fuarın “Medeniyet ve Sanat” isimli açılış konferansını veren Prof. Dr. Sadettin Ökten, bireyin, heykel, fotoğraf, mimari, edebiyat, müzik, tiyatro, sinema, bale ve opera ile karşılaştığı anda temasının başladığını ve hayatın akışı içinde bir his bileşkesi meydana geldiğini söyledi.
İstanbul’da yaşadığından ömrü boyunca, yılın farklı aylarında, farklı saatlerinde Süleymaniye’ye gittiğini ve kendisinde Süleymaniye’nin farklı bir iz bıraktığını lisana getiren Ökten, bunun kendisinde farklı dünyalara kapı açtığını tabir etti.
Ökten, süreç boyunca sanatla temas eden bireylerin duygusal dünyasının geliştiğini, haz almaya başladığını belirterek, bu duruma “bedi-i haz” isminin verildiğini söyledi.
Bireyin sanatla temasının bir eğitim sıkıntısı olduğuna işaret eden Ökten, “Duygu alanımızın eğitime gereksinimi var. Birey ile sanatın müsabakası sırasında bir eğiticinin olması gerekiyor. Bu eğitimi bendenize ailem verdi. Beni Beyazıt Mescidine götürerek, teravih namazına götürerek verdiler. Eski İstanbul hafızlarının hoparlörsüz ezan okumalarını dinleyerek kulağım sabalara, hicazlara, segahlara alıştı. Artık bayram namazına gidiyoruz, sesler detone, beşerler artık ezanı hoş okuyamıyor.” dedi.
“Kurguya ‘medeniyet tasavvuru’ diyoruz”
Ökten, birey ve sanatın belli kurallar çerçevesinde hayat bulduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Toplumda sanata karşı haz, bir ortak mutabakat uyandırırsa o yapıta sanat yapıtı diyorlar. O yapıtı yapan beşere da sanatçı diyorlar. Bu mutabakat oluşmazsa sanatkar kendisi için sanatkardır. Bunun en tipik örneği Van Gogh’tur. Kendi çağında hiç bilinmeyen bir adamdır. Zira bir öncü sanatkar, modernitenin buhran çağında ortaya çıkan bir adam ve kendi çağında bilinmiyor. Bu türlü çok sanatçı vardır. Biz izole yaşamıyoruz, bir toplumda yaşıyoruz. Birey ve sanatkar, toplumsal yapının içinde kuralları, yeri, vakti tecrübeler. Bize hayatımızın manasını gösteren bir büyük anlatı var. İşte medeniyet dediğimiz bu büyük anlatı, pahalar sistemidir. Toplum içinde yaşayan bir birey inandığı pahalara nazaran davrandığında kimlik sahibi oluyor. Medeniyetin içinde birey, cihan ve hayat var, bu büyük bir anlatı. Sanatkar da medeniyetten bağımsız değil. Düşünüyoruz ve kurgu yapıyoruz. Kurguya ‘medeniyet tasavvuru’ diyoruz. Hareketlerimize de ‘kültür’ diyoruz. Medeniyet anlayışı, o anlayışa mensup beşerler tarafından denetim edilmesi gerekiyor. Bir toplumun sanatkarı, yetiştiği medeniyetin kurallarına, ahlaki kıymetlerine uygun eser veriyor ve o medeniyeti zenginleştiriyor. Mimar Sinan ve Bach, bunun büyük örnekleridir.”
Öncü sanatkarların yaşadığı periyodun değil, bir sonraki periyodun fotoğrafını, heykelini yaptığına işaret eden Ökten, fotoğraf makinesine karşı fotoğrafta ışığı ortaya çıkaran Fransız ressam Claude Monet ile Salvador Kolu’nun öncü sanatkarlardan olduğunu söyledi.
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, konuşmasının akabinde Sadettin Ökten’e hüsn-ü çizgi tablosu takdim etti.
