By İş Kanunu, hem emekçi hem de patron tarafına ahlâk ve güzel niyet kurallarına uyma zaruriliği getiriyor. Taraflardan biri bu unsurlara alışılmamış davrandığında, oburu iş kontratını derhal feshetme hakkına sahip oluyor. Kanunun 24. unsuru emekçiler için, 25. hususu ise patronlar için haklı fesih nedenlerini düzenliyor. Bu düzenlemeler kapsamında, tarafların dikkat etmesi gereken kıymetli müddetler bulunuyor.
DERHAL FESİHTE 6 İŞ GÜNÜ ŞARTI
HaberTürk’ten Ahmet Kıvanç’ın aktardığına nazaran, ahlâk ve uygun niyet kurallarına karşıt davranışlar karşısında derhal fesih hakkı 6 iş günü içinde kullanılmak zorunda. Bu mühlet, olayın ya da ihlalin öğrenildiği günden itibaren başlıyor. Ayrıyeten her hâlükârda olayın gerçekleşmesinden itibaren bir yıl içinde fesih hakkı kullanılmazsa, bu hak kaybediliyor.
Örneğin, işyerinde hırsızlık yapan bir çalışan hakkında patron, cürmü öğrendiği tarihten itibaren 6 iş günü içinde fesih süreci yapmazsa, sonradan kıdem ve ihbar tazminatı ödemekle yükümlü hale geliyor.
İŞÇİNİN DERHAL FESİH HAKKI VE FİYAT SORUNU
İşçi açısından ise kimi durumlar daima haklı fesih sebebi sayılıyor. Bilhassa fiyatın eksik ya da hiç ödenmemesi üzere durumlarda, 6 iş günü kuralı işlemiyor. Personel, maaşı ödenmediği sürece dilediği vakit iş kontratını haklı nedenle feshedebilir. Lakin fiyat ödendikten sonra bu hak da sona eriyor.
Bununla birlikte, vazife yerinin değiştirilmesi üzere durumlarda çalışanın fesih hakkını kullanabilmesi için yeniden 6 iş günü içinde harekete geçmesi gerekiyor.
RAPORLU OLMAK SÜREYİ ETKİLEMİYOR
İşçinin hastalık raporu aldığı devirlerde dahi 6 iş günlük hak düşürücü müddet işlemeye devam ediyor. Yani emekçi raporlu olsa bile, öğrendiği haklı fesih sebebine karşı 6 iş günü içinde mukavelesini feshetmek zorunda.
FESİH GECİKİRSE HAKLI NEDEN SAYILMAZ
Haklı fesih sebebi vaktinde kullanılmazsa, mukavelenin feshi geçerli olsa da sonuçları değişiyor. HaberTürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine nazaran, 6 iş günü içinde harekete geçmeyen personel, mukaveleyi feshettiğinde kıdem tazminatı hakkını kaybedebilir ve patrona ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir. Misal formda patron de gecikirse, personele kıdem ve ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğar.
Ayrıca, patron bir suistimali tespit ettiği halde yalnızca ihtar ya da disiplin cezası verir ve olayı çabucak feshetmezse, ilerleyen devirde birebir münasebetle emekçiyi işten çıkaramaz. Bu durumda da emekçiye tazminat ödemesi gerekir.
6 İŞ GÜNLÜK SÜREYİ TAKİP ETMEK HAYATİ DEĞER TAŞIYOR
İşçi ya da patron açısından haklı fesih sürecinde en kritik öge, 6 iş günlük hak düşürücü müddettir. Bu süreyi yanlışsız yönetmek, mümkün hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlar. Bilhassa ahlâk ve uygun niyet kurallarına muhalif durumlarda süratli hareket edilmesi ve gerekli süreçlerin vaktinde yapılması, hem hukuksal hem de maddi açıdan büyük ehemmiyet taşıyor.
