By İstanbul’daki son 6.2’lik zelzelenin akabinde ünlü jeologlar birbirine girmiş, kimi İstanbul’da büyük bir sarsıntı gerçekleşmeyecek derken; kimi de büyük zelzelenin çok yakında meydana geleceğini söylemişti.
‘ŞİMDİ BİR İTİRAFTA BULUNAYIM’
İddialardan biri de zelzelenin 250 yılda bir gerçekleşmesiydi. Habertürk müellifi Murat Bardakçı, bahisle ilgili enteresan bir itirafta bulundu.
Bardakçı, “Şimdi bir itirafta bulunayım: İstanbul’un her 250 senede bir sallandığı ve bu uğursuz dönemin bin küsur yıldan buyana hiç şaşmadığı tezini ortaya atıp savunanlardan biri ben idim! Lakin, son yıllarda daha çok belgeyi ve bu dokümanlara dayanılarak yapılmış değerli çalışmaları gördükçe kanaatim değişti. Çünkü, İstanbul’un altıda birini yıkan 1894 felâketini gözardı etmiştik” sözlerini kullandı.
Bardakçı’nın İstanbul sarsıntılarıyla ilgili kaleme aldığı yazısından ilgili kısım şöyle:
‘1894 SARSINTISINI GÖZARDI ETTİK.’
1999 zelzelesinin akabinde zelzele tarihine merak salmış, Osmanlı Arşivleri’ndeki bu mevzudaki evrakı elden geçirmeye başlamıştım. Birçok jeolog da benim üzere düşünüyor ve İstanbul sarsıntılarının 250 yıllık bir periyod takip ettiğini söylüyordu.
Şehri harap eden son üç büyük zelzele 1296’da, 1509’da ve 1766’da meydana gelmişti; beklenen İstanbul zelzelesi de 1766’daki zelzeleden iki buçuk asır sonra, artık içerisinde bulunduğumuz yıllarda gelecekti…
Ama, son yıllarda daha çok belgeyi ve bu dokümanlara dayanılarak yapılmış değerli çalışmaları gördükçe kanaatim değişti. Çünkü, 250 yıllık periyod üzerinde duran ben dahil herkes bir diğer sarsıntısı, İstanbul’un altıda birini yıkan 1894 felâketini gözardı etmiştik!
‘BELGELER AÇIKÇA İSTANBUL SARSINTISI DİYOR’
İstanbul, 10 Temmuz 1894’te öğlen vakti saat on ikiyi on dokuz geçe şiddetli bir zelzele ile sarsılmıştı. 161 kişi vefat etmişti lakin İstanbul’daki konutların altıda biri artık oturulamayacak vaziyette idi. Fakat, sarsıntı uzmanları, kenti bu türlü harabeye çeviren zelzelenin merkezinin her nedense İstanbul değil İzmit olduğuna inanıyorlar. Arşiv kayıtları ise İstanbul’da 20 bin 959 adet binanın yıkılmasına karşılık o zamanın İzmit Sancağı’nı teşkil eden İzmit, Adapazarı, Karamürsel, Geyve ve Kandıra’da yalnızca 600, Bursa’da ise 49 binanın ikinci derecede hasarlı olduğunu gösteriyor. Evraklar açıkça “1894 zelzelesi İstanbul depremidir” diyor, ancak hocalar bunu kabul etmiyor ve İzmit’i harabeye çeviren asıl zelzelenin 1719’da olduğunu her nedense görmüyorlar!
‘ERHAN AFYONCU DA BENİM ÜZERE DÜŞÜNÜYOR’
Artık bu türlü düşünen yalnızca ben değilim, TV’de beraberce hazırladığımız “Tarihin Art Odası”nda ve çeşitli yazılarında 250 yıllık dönemi gündeme getiren Prof. Erhan Afyoncu da artık benimle tıpkı kanaatte.
‘ÜŞÜMEZSOY’A KULAK VERİN’
Bugün, İstanbul’u bekleyen zelzele konusunda bana nazaran en gerçekçi yorumları da 1999 felâketinin çabucak akabinde Düzce’de, bundan birkaç hafta evvel de Silivri taraflarında zelzele beklediğini söyleyen ve varsayımları hakikat çıkan, ayrıyeten 1894 âfetini İstanbul zelzelesi olarak gören Prof. Şener Üşümezsoy yapıyor!
ŞENGÖR: 250 YILDA BİR VURUYOR
Murat Bardakçı’nın yakın arkadaşı olan Prof. Dr. Celal Şengör, İstanbul sarsıntısıyla ilgili “Bizans’tan bu yana gelen vakit aralıklarına bakarsan yaklaşık her 250 senede bir büyük bir zelzele vuruyor İstanbul’u. Bu hesabı ya Rockwell ya da Tom Parsons yapmıştı. Buna nazaran 2000’de yapılan ve hem tarihî zelzeleleri hem de Coulomb teorisini birlikte içeren tahlil size söylediğim ihtimal hesabını gösteriyor. Daha öbür bunun üzerine konabilecek bir bilgi yok” görüşünü savunuyordu.
