By MARMARA Denizi’nde müsilajın tekrar görülmeye başlaması sebebiyle alanında uzman akademisyenlerden oluşan Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu, ODTÜ’ye ilişkin Bilim-2 Araştırma Gemisi ile denize açılarak inceleme yaptı. Yapılan çalışmalarla ilgili açıklama yapan Prof. Dr. Barış Salihoğlu, “”Oksijensizlik durumu devam ediyor. Yani müsilaj oluşumuna elverişli şartların sürdüğünü görüyoruz. Kirlilik baskısı da devam ediyor. Önümüzdeki periyotlarda müsilajın ne halde görüleceği biraz da iklim şartlarına bağlı olacak. 2021’deki ağır müsilajla şimdi karşılaşmadık. Lakin yaza yanlışsız bir ağırlaşma olma mümkünlüğü var” dedi.
Marmara Denizi’nde müsilajın tekrar görülmeye başlaması sonrasında alanında uzman akademisyenlerden oluşan Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu üyeleri, Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi Projesi(MARMOD) kapsamında ODTÜ’ye ilişkin Bilim-2 Araştırma Gemisi ile denize açıldı. Çeşitli incelemelerde bulunan uzmanlar, suyun farklı derinliklerinden numuneler alarak müsilajın yayılımını ve oksijen düzeylerini ölçtü. Müşahedeler müsilajın bilhassa 20-30 metre derinliklerde ağırlaştığını ortaya koyarken, uzmanlar 2021 yılına misal bir krizin yine yaşanabileceği ikazında bulundu.
‘İLERİ TEKNOLOJİK AYGITLARLA HARTALANDIRMA YAPILDI’
Araştırma gemisinde yapılan çalışmaları açıklayan şura üyelerinden Prof. Dr. Barış Salihoğlu, “Bu seferin ana emeli, Marmara Denizi’ndeki müsilajın yaygınlığının son durumunu ortaya koymak, oksijen düzeylerini anlamak ve kirlilik baskısına yönelik ölçümler yapmaktır. Bu seferde birçok ileri teknolojik aygıtı bir ortada kullandık. Hem gemiyle denizin çeşitli derinliklerinden örnekler, numuneler aldık, hem de insansız aygıtlar ya da geminin gerisinden çekilen aygıtlarla müsilajı eş vakitli olarak haritalandırdık. Gördüğümüz müsilajın Marmara Denizi’nde şu anda yaygın olarak var olduğu, yalnız 2021’deki yoğunluğa nazaran daha düşük bir yoğunlukta olduğunu gözlemliyoruz. Yüzeyden çok, 20 ile 30 metre ortasında daha yaygın olduğunu görüyoruz. Körfezlerde ağırlaşma daha fazla ancak açık denizde de müsilaj var. Yalnızca boğazlar ve boğaz çıkışlarında, ağır Karadeniz suyu girişi olduğu için oralarda müsilaj göremedik” tabirlerini kullandı.
‘MÜSİLAJIN TABANI HAZIR: OKSİJENSİZLİK VE KİRLİLİK BASKISI SÜRÜYOR’
Müsilaja elverişli şartların sürdüğünü aktaran Prof. Dr. Salihoğlu, “Oksijensizlik durumu devam ediyor. Yani müsilaj oluşumuna elverişli şartların sürdüğünü görüyoruz. Kirlilik baskısı da devam ediyor. Önümüzdeki periyotlarda müsilajın ne halde görüleceği biraz da iklim şartlarına bağlı olacak. Zira mevcut kirlilik baskısı sürdüğü sürece ve Karadeniz suyundaki girişlerde bir azalma olduğu sürece, son aylarda Karadeniz’de aşikâr bir kuraklığın devam ettiğini biliyoruz, Marmara’daki yüzey suyunda değişim az olacaktır. Bu da önümüzdeki aylarda daha ağır bir sürecin habercisi olabilir. Lakin buradaki ana maksat, oksijen düzeyinde artış sağlamak. Oksijeni artırmak için de hem kent atıklarının bir an evvel ileri biyolojik arıtmaya geçirilmesi, hem de yayılı kaynaklardan gelen girdilerin azaltılması gerekiyor. Biliyorsunuz, Marmara Hareket Planı çerçevesinde 22 unsurluk güçlü bir plan ortaya kondu. Bu unsurlardan birçoğu yerine getirildi. Fakat 2 hususta bilhassa hassasiyet göstermemiz gerekiyor. Bir tanesi, kent deşarjlarının kesinlikle ileri biyolojik arıtmadan sonra Marmara’ya verilmesi. Oburu de, Susurluk Havzası üzere havzadan giren ırmakların, akarsuların kirlilik düzeylerinin bir an evvel düşürülmesi. Akarsu habitatlarının rehabilite edilmesi ve buraya verilen deşarjların azaltılması çok çok büyük kıymet arz ediyor. Bilim Kurulu olarak bir başka ehemmiyet verdiğimiz husus da Marmara Denizi’ndeki müdafaa alanlarının bir an evvel genişletilmesi, tüm kıyıların müdafaa alanı ilan edilmesi ve balıkçılık faaliyetlerinin buralarda denetim edilmesi istikametinde. Kararlılıkla bu aksiyon planını hayata geçirirsek daha sağlıklı bir Marmara’nın mümkün olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
‘ISINAN SULAR BİYOLOJİK ÜRETİMİ ARTIRIYOR, RİSK BÜYÜYOR’
Sözlerini sürdüren Prof. Dr. Salihoğlu, “Havanın ısınması, denizlerde biyolojik üretimi artıracaktır. Zati şu anda hayli ağır olduğunu görüyoruz, bu daha da artacak. Şayet Karadeniz’den gelen su ölçüsünde bir artış olmaz ve kuraklık şartları devam ederse, bu durağan sürecin habercisi olacaktır. Bu faktörlerin birleşmesiyle müsilajı artıracak şartların güçleneceği tarafında bir öngörümüz var. Geçtiğimiz yıllardaki manzaralarla bu yılı şimdi karşılaşmadık. 2021’deki ağır müsilajla şimdi karşılaşmadık. Fakat yaza hakikat bir ağırlaşma olma mümkünlüğü var. 2021’de de yaz periyodunda ağır olarak görmüştük” dedi.
‘ÇALIŞTIĞIMIZ BÜTÜN İSTASYONLARDA MÜSİLAJ VARLIĞI GÖRDÜK’
Denizden alınan müsilaj örneğini gösteren ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Araştırmacısı Dr. Mustafa Mantıkcı ise, “Yaklaşık 60 metre derinliğinde olan bir istasyonda çalıştık. Yaklaşık 18-19 metrede sensörlerimizden müsilajın varlığına dair bir sinyal aldık. Onun ardından çabucak plankton ağımızı attık ve gördüğünüz üzere müsilaj örneği çıktı. Şu an yaptığımız çalışmada, Çanakkale’den İstanbul Boğazı çıkışına kadar çalıştığımız bütün istasyonlarda yaklaşık olarak 15-25 metre ortası müsilaj varlığı gördük. Şu an müsilaj var” sözlerini kullandı.
