By Science Alert’e nazaran, Güney Atlantik Anomalisi (SAA) olarak isimlendirilen bu manyetik bozulma, NASA tarafından Dünya’nın kollayıcı kalkanında oluşmuş bir “çentik” olarak tanımlanıyor.
Uzay ajansı, bu anomalinin, gezegenimizin yüzeyinden yaklaşık 200 kilometre üstte, Van Allen radyasyon nesillerinin Dünya’ya en yakın olduğu bölgede meydana geldiğini belirtiyor. Uzmanlara nazaran, bu durumun bilhassa düşük irtifada faaliyet gösteren yörünge uyduları ve uzay teknolojisi üzerinde önemli tesirleri olabileceği kestirim ediliyor.
Yörüngedeki uydular için bir tehdit
Dünya yüzeyindeki ömrü direkt etkilemeyen bu manyetik anormallik, bilhassa düşük irtifalarda yörüngede bulunan aygıtlar için önemli riskler taşıyor.
Uluslararası Uzay İstasyonu üzere yapılar, bu bölgeden geçerken yüksek güçlü güneş protonlarının elektronik bileşenlere ziyan verme tehlikesiyle karşı karşıya kalabiliyor. Bu nedenle, geçiş sırasında çeşitli sistemlerin evvelden kapatılması gerekebiliyor.
Bilim insanları, anomalinin kökeninin Dünya’nın dış çekirdeğinde yer alan erimiş demire dayandığını düşünüyor. Ayrıyeten, Afrika’nın yaklaşık 2.900 kilometre altında yer alan ve “Afrika Düşük Kesme Bölgesi” olarak isimlendirilen ağır kayalardan oluşan devasa bir tortunun, bu manyetik bozulmanın olası nedeni olduğu belirtiliyor. Bu jeolojik oluşumun, bilhassa kürenin bu bölgesinde manyetik alanı zayıflatarak değişime yol açtığı tespit edildi.
Dünya’nın manyetik alanındaki Güney Atlantik Anomalisi, bilim insanlarını en çok dinamik yapısıyla endişelendiriyor. Son müşahedeler, bu anormalliğin sadece yavaş bir halde hareket etmediğini, tıpkı vakitte iki başka bölgeye ayrıldığını ortaya koydu. 2020 yılında yapılan bir araştırma, bu manyetik fenomenin yeni bir durum olmadığını, yaklaşık 11 milyon yıldır Dünya’yı etkileyen tekrar eden bir olay olduğunu ve bahse ait tarihî anlayışımızı değiştirdiğini öne sürüyor.
Son 75 milyon yılda yaklaşık 170 defa bilakis döndü
Bazı bilim insanları, Güney Atlantik Anomalisi’nin gelecekte bir jeomanyetik bilakis dönmeye işaret edebileceğini düşünse de bu hususta şimdi net bir uzlaşı sağlanmış değil. Jeolojik kayıtlara nazaran, Dünya’nın manyetik alanı son 75 milyon yılda yaklaşık 170 kere bilakis döndü. Bu türlü bir dönüşüm, günümüz teknolojik sistemleri üzerinde önemli problemlere yol açabilir.
2024’ün başlarında gerçekleştirilen araştırmalar, bu anormalliğin birebir vakitte auroraların oluşumunu değiştirdiğini ortaya koydu. NASA, ICON ve Swarm üzere misyonlar aracılığıyla bilim insanları, Güney Atlantik Anomalisi’nin evrimini izleyerek davranışını anlamaya ve bu durumun Dünya’nın uzay altyapısına olan potansiyel tesirlerini öngörmeye çalışıyor.
NASA’dan jeofizikçi Terry Sabaka, Güney Atlantik Anomalisi’nin morfolojisindeki değişikliklere karşın daima müşahedenin değerine dikkat çekti. Sabaka, “Doğru kestirim modelleri geliştirmek için takip misyonlarını sürdürmeliyiz” tabirlerini kullandı. Bu misyonlardan elde edilen dataların, anomalinin uzay irtibatı, navigasyon ve müşahede sistemleri üzerindeki mümkün tesirlerini pahalandırmak açısından hayati bir rol oynayacağı belirtiliyor.
