By ABD Başkanı Donald Trump’ın 2 Nisan’da ithalata yönelik karşılıklı tarifelerin uygulanmasına ait kararnameyi imzalamasının akabinde global ticaret savaşlarının derinleşerek petrol talebini kısıtlayacağı beklentileri güçlendi.
Trump’ın “kurtuluş günü” olarak nitelendirdiği bu açıklamanın akabinde, Brent petrolün varil fiyatı, artan talep telaşlarıyla tıpkı gün yüzde 1’e yakın bedel kaybederek 73,64 dolardan kapanırken, Batı Teksas çeşidi (WTI) ham petrol de yüzde 0,6 düşüşle 70,48 dolara geriledi.
Ardından, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı birtakım üretici ülkelerden oluşan OPEC+ kümesinin kademeli üretim artışı kararına sadık kalınacağını açıklaması da talep daralmasıyla birlikte arz fazlası telaşlarını güçlendirerek fiyatlar üzerinde ek baskı oluşturdu.
OPEC+ kümesi, 3 Nisan’da yaptığı açıklamada 1 Nisan prestijiyle günlük 2,2 milyon varillik istekli üretim kesintisini kademeli bir biçimde sonlandırarak, mayısta günlük 411 bin varillik üretim artışı yapacaklarını bildirmesinin akabinde Brent petrol tıpkı gün yüzde 5’ten fazla paha kaybederek 69,63 dolardan kapattı ve Ekim 2023’ten bu yana en büyük günlük kaybını yaşadı. WTI da birebir gün 5,6 kıymet kaybederek 66,33 düzeyine indi.
Söz konusu telaşlara ek olarak Çin’in 4 Nisan’da ABD’den ithal tüm eserlere yüzde 34 ek gümrük vergisi getirileceği belirtmesi de muhtemel global “ticaret savaşı” riskini güçlendirerek petrol fiyatlarının 63,85 dolara kadar gerileyerek Ağustos 2021’den bu yana birinci kere 65 doların altını görmesine neden oldu.
Brent petrol birebir günü yüzde 6’ya yakın düşüşle 65,74 kapatırken, WTI da yüzde 6’dan fazla azalışla 62,10 dolardan tamamladı. Böylelikle Brent petrol nisanın birinci haftasında yüzde 9,2 bedel kaybederek 65,74 dolara geriledi ve Ağustos 2021’den bu yana en düşük haftalık kapanışı kaydetti.
– “Fiyatlar uzun mühlet 80 dolar düzeyine dönmeyecek”
Londra merkezli güç enformasyon şirketi Energy Intelligence Group’un Petrol Piyasaları Ekonomisti Julien Mathonniere, AA muhabirine bahse ait yaptığı değerlendirmede, global petrol talebi görünümünün uzun müddet düşük seyredeceğini belirterek, fiyatların uzun müddet 80 dolar düzeyine dönmeyeceğini söyledi.
Mathonniere, Trump ve OPEC+ kümesinin aldığı kararların petrol talebini büyük ölçüde baskıladığına işaret ederek, “OPEC+ kümesi piyasaya fazla arz sağlamaya devam ederken, global ticaret savaşlarının yarattığı ekonomik belirsizlikler nedeniyle talepte kıymetli bir artış beklemiyorum. Bu nedenle, petrol fiyatlarının yakın vakitte varil başına 80 dolara geri dönmesini beklemek güç.” dedi.
Bu sebeple petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesinin beklendiğini söz eden Mathonniere, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Özellikle dünyanın en büyük talep merkezlerinden biri olan Çin’de yapısal ekonomik sıkıntılar devam ediyor. Üstelik Pekin’in ABD ile büyük bir ticaret fazlası bulunuyor ve bu durum ülkeyi ABD’nin aldığı tarife kararlarında direkt gaye haline getiriyor. Petrol talebi süratle artan Hindistan bile mümkün bir global ticaret savaşının yıkıcı ekonomik tesirlerini göz gerisi edemez. Öte yandan, ABD iktisadı de yavaşlama riskiyle karşı karşıya zira tarifeler nihayetinde Amerikan vergi mükellefleri tarafından ödenecek.”
– “Trump’ın müdafaacı ticaret siyasetleri, ihracatı artırma maksatlarıyla uyuşmuyor”
Mathonniere, ABD idaresinin ulusal güvenlik siyaseti ile gümrük tarifelerini ilişkilendirmesinin global “ticaret savaşları”nın yaşanmasına taban hazırladığını ve bu durumun Trump’ın ihracatı artırma maksatlarıyla zıt düştüğünü söz etti.
Trump’ın izlediği siyasetlerin global ölçekte rekabetçi devalüasyon riskini artırdığını anlatan Mathonniere, “Ülkeler, ABD’nin uyguladığı tarifelere karşın ihracatlarını rekabetçi tutabilmek için para ünitelerini şuurlu olarak değersizleştirebilir. Bu durumda ABD malları başka ülkeler için daha değerli hale gelir ve Trump’ın istediğinin bilakis ABD’nin ihracatını artırması zorlaşır.” sözlerini kullandı.
Mathonniere, yatırımcıların bu süreçte ABD dolarını izlemesi gerektiğini tabir ederek, doların öbür para üniteleri karşısında zayıflaması durumunda petrol talebinin de artacağı bilgisini paylaştı.
Trump’ın ilerleyen 6 ila 8 ay içerisinde doların bedelini düşürmeye yönelik adımlar atabileceğini anlatan Mathonniere, böylelikle ülkede resesyon tehdidi yaratarak ABD Merkez Bankası’nın (Fed) duruma müdahale etmesinin sağlanacağını tabir etti.
Mathonniere, birebir vakitte ABD’nin İran’a yönelik ataklarına de dikkat edilmesi gerektiğini belirterek, “ABD’nin İran’a yönelik askeri bir saldırısı petrol fiyatlarını varil başına 5 dolar artırabilir, lakin risk primleri ekseriyetle beklenenden daha süratli düşme eğilimindedir.” değerlendirmesinde bulundu.
BU DURUM AKARYAKIT FİYATLARINI NASIL TESİRLER?
Brent petrol ve WTI petrol fiyatlarının değerli bir düşüş göstermesi, direkt akaryakıt fiyatlarını da etkileyebilir. Petrol fiyatları ile akaryakıt fiyatları ortasında ekseriyetle zıt bir bağlantı bulunur; petrol fiyatları düştükçe, bu, rafinerilerin ham petrolü daha düşük maliyetle işlemesi manasına gelir ve nihayetinde akaryakıt fiyatlarında da bir düşüş beklenebilir.
Ancak, akaryakıt fiyatlarına yansıyan tesir, birkaç faktöre bağlı olarak değişebilir:
Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Müddeti ve Ölçüsü: Şayet petrol fiyatlarındaki düşüş kısa vadeli bir dalgalanma ise, akaryakıt fiyatları bu düşüşten çabucak etkilenmeyebilir. Petrol fiyatlarındaki daima bir düşüş, rafinerilerin bu durumu fiyatlandırma stratejilerine yansıtmasına sebep olabilir.
Petrol Arzı ve Talep Durumu: OPEC+ üzere kümelerin üretim kararları, arz-talep istikrarını tesirler. OPEC+ kümesi üretim kısıtlamaları uyguladığında, arzın azalması fiyatları artırabilir. Lakin şu anki durumda üretim artışı açıklamaları ve global ticaret savaşları üzere faktörler talebi sınırladığı için, petrol fiyatlarının daha düşük düzeylerde kalması ve bunun da akaryakıt fiyatlarına yansıması mümkündür.
Döviz Kurları ve Global Ticaret: ABD’nin uyguladığı tarifeler ve döviz kurlarındaki değişiklikler de akaryakıt fiyatlarını etkileyebilir. Bilhassa doların pahası zayıflarsa, petrol ithalatı daha kıymetli hale gelebilir, bu da akaryakıt fiyatlarına dolaylı olarak yansıyabilir.
Bölgesel Faktörler: Akaryakıt fiyatları ülkeden ülkeye değişir. Türkiye üzere ülkelerde, petrol fiyatlarının yanı sıra, döviz kurları, vergi oranları ve lokal arz-talep durumu da fiyatların şekillenmesinde kıymetli rol oynar.
Özetle, petrol fiyatlarındaki düşüş, uzun vadede akaryakıt fiyatlarını düşürebilir lakin global ekonomik belirsizlikler, döviz kurları ve siyasi gelişmeler bu süreci etkileyebilir. Şayet petrol fiyatlarındaki düşüş sürdürülebilir ve global ticaretle ilgili riskler azalırsa, akaryakıt fiyatlarının da bu durumu takip etmesi beklenebilir.
