By Pencereden dışarı baktığınızda üç ağaç görebiliyor musunuz? Şayet öyleyse, yaşadığınız mahallede sıhhatinizi olumlu etkileyebilecek ögeler var demektir.
Kentsel yeşil alanların fizikî ve ruhsal sıhhate katkısı bilimsel araştırmalarla giderek daha net ortaya konuyor. Bilhassa pandemi sürecinde, betonla çevrili bir hayatın insan psikolojisine ne kadar ziyan verdiğini daima birlikte deneyimledik.
ABD’deki Utah Üniversitesi’nden bilişsel psikolog David Strayer, doğa ile temasın beynin gerilimle başa çıkmasını sağladığını ortaya koyarken; Michigan Üniversitesi’nden Rachel ve Steven Kaplan üzere uzmanlar, yalnızca bir kent parkını görmek bile zihinsel dinlenme için kafidir diyor.
Rachel Kaplan, “İnsanlar yönlendirilmiş dikkati daima kullanmaktan ötürü zihinsel olarak yoruluyor. Bu da dikkat dağınıklığı, dürtüsellik ve sonluluk üzere problemlere yol açıyor,” tabirlerini kullanıyor. Lakin tabiatla temas kurulduğunda dikkat otomatik hale geliyor ve beyin dinlenme fırsatı buluyor.
Bu bulgulara dayanarak, Hollandalı kent ekolojisi uzmanı Cecil Konijnendijk, 2021 yılında “3-30-300 Kuralı”nı önerdi. Bu kurala nazaran:
Her birey konutundan en az üç olgun ağacı görebilmeli,
Yaşadığı mahallede en az %30 ağaç örtüsü bulunmalı,
Ev ile en yakın yeşil alan ortasında 300 metreden fazla uzaklık olmamalı.
Araştırmalar bu kuralların sağlandığı bölgelerde yaşayanların daha az ilaç kullandığını, psikolog ya da psikiyatriste daha az muhtaçlık duyduğunu ve ruhsal sıhhatlerinin genel olarak daha güzel olduğunu gösteriyor.
İstanbul’un toplam yüzey alanının yüzde 28’i yeşil alan
Ancak bu standartlara ulaşmak sanıldığı kadar kolay değil. Örneğin, HUGSI (Husqvarna Urban Green Space Index) bilgilerine nazaran, İstanbul’un toplam yüzey alanının %28’i yeşil alanlardan oluşuyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi datalarına nazaran ise 2022 prestijiyle kişi başına düşen yeşil alan ölçüsü 7,20 metrekare. Lakin uzmanlar yalnızca yeşil alanların kâfi olmadığını da belirtiyor.
Eşit dağılım, kaliteli kamu ulaşımı, düşük emisyon bölgeleri ve soylulaştırma zıddı siyasetlerin da eş vakitli olarak yürütülmesi gerektiğine dikkat çekiyorlar.
