By Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaş beraberinde büyük yıkımlar getirdi…
Rusya ile Ukrayna ortasında 24 Şubat 2022’de başlayan savaşı durdurmak maksadıyla İstanbul’da yapılan direkt müzakerelerde en manalı ilerleme sağlandı.
İSTANBUL’DA MÜZAKERELER BAŞLADI
Türkiye, müzakereler öncesinde 10 Mart’ta Antalya Diplomasi Forumu’nda (ADF) savaş esnasında birinci kere Rusya ve Ukrayna’nın dışişleri bakanlarını bir ortaya getirdi.
Belarus’ta 3 çeşit süren görüşmelerden sonra Türkiye’nin ağır diplomatik eforuyla 29 Mart 2022’de Rus ve Ukrayna heyetleri, 4. defa İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde buluştu.
UKRAYNA TARAFI, GELECEKTE MUHTEMEL YAZILI MUAHEDEYİ RUSYA’YA VERDİ
Her iki tarafın da “yapıcı” olarak nitelendirdiği müzakerelerin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e iletilmek üzere Ukrayna tarafının taleplerini içeren, paraf attığı evrak hazırlandı.
Anlaşmaya kesin biçimini vermek için önderler düzeyindeki görüşmenin altyapısı da oluşmuş oldu.
İLKELER BELİRLENDİ
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arabuluculuk teşebbüslerinin sonucu olarak İstanbul’da yapılan müzakereler sonucunda Ukrayna tarafı, Rus tarafına gelecekteki mümkün yazılı mutabakatın unsurlarını teslim etti.
Müzakerelerin ardından Rusya Savunma Bakanlığı, karşılıklı güveni artırmak, müzakerelere devam etmek ve son amaca ulaşmak için gerekli şartları oluşturmak, muahedenin onaylanması ve imzalanması maksadıyla Kiev ve Çernigiv bölgelerindeki askeri birliklerini geri çekme kararı aldı.
İSTANBUL’DAN ÇIKAN EVRAK DEVLET LİDERLERİNİ BİR ORTAYA GETİRECEKTİ
Rus yetkililerin daha sonra yaptığı açıklamalara nazaran, İstanbul’da paraf atarak üzerinde mutabakat sağladığı çerçevede Ukrayna, memleketler arası yasal garantiler altında kalıcı olarak tarafsız, nükleer olmayan devlet ilan edilecekti.
GARANTÖR ÜLKELERİN LİSTESİ VERİLMİŞTİ
Ukrayna, güvenlik teminatı olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) ülkeleri ile Türkiye, Almanya, Kanada, Polonya ve İsrail’in garantör ülke olmasını talep ediyordu.
Ukrayna, Rusya dahil garantör ülkelerin onayı olmaksızın askeri ittifaklara katılmayı, yabancı askeri üsler ve birliklere mesken sahipliği yapmayı ve askeri tatbikatları reddetmeyi kabul ediyordu.
Güvenlik garantileri, Kırım ve Donbas toprakları için geçerli olmayacak; Rusya, Ukrayna’nın Avrupa Birliği (AB) üyeliğine itiraz etmeyecekti.
İki ülkenin devlet liderlerinin yapacağı toplantıda en son karar resmi statüye kavuşturulacaktı.
BUÇA OLAYI, MUAHEDEYİ RAFA KALDIRDI
Savaşın durdurulması umudu, İstanbul’daki müzakerelerde daha da güçlenmişken Rus askerlerinin geri çekildiği Kiev bölgesindeki Buça kentinde sivillerin öldürüldüğü suçlamaları ortaya atıldı.
Rusya, suçlamaları reddederken Rus kaynaklarında olayın eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un “sahte bayrak” operasyonu olduğu öne sürüldü.
Bu olay sonrasında Rusya ile Ukrayna ortasında kıymetli kazanımlar sağlanan İstanbul’daki müzakerelerde elde edilen sonuçlar rafa kalktı.
Ukrayna tarafı, 17 Mayıs’ta Ukrayna’daki durumun çok değiştiğini ve Rusya ile müzakereleri askıya aldıklarını duyurdu.
KARADENİZ TAHIL GİRİŞİMİ
İstanbul görüşmelerinin sonuçları sabote edilmesine rağmen, Türkiye’nin arabuluculuktaki yükselen rolü ve tarafları uzlaşma noktasına çekebilme kapasitesi, kısa mühlet sonra Karadeniz Tahıl Teşebbüsü mutabakatıyla sonuçlandı.
BM, Rusya, Türkiye ve Ukrayna, 22 Temmuz 2022’de İstanbul’da düzenlenen merasimde Karadeniz Tahıl Teşebbüsü mutabakatını imzaladı.
Hem Rusya hem de Ukrayna Devlet Liderleriyle görüşebilen seçkin önderlerden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gayretleri, dünya genelinde büyük tedirginliğe neden olan tahıl tedarik sıkıntısına ve tırmanan fiyatların getirdiği krize ilaç tesiri yaptı.
Türkiye’nin bu uğraşları, tüm milletlerarası aktörlerin takdirini kazandı.
Savaşın şiddetlenerek devam etmesi ise koridorun güvenliğine bir müddet sonra darbe vurdu.
PUTİN, HER VAKİT İSTANBUL’DAKİ BELGEYİ REFERANS GÖSTERDİ
Rusya Devlet Başkanı Putin, her fırsatta iki ülke ortasında muhtemel müzakere halinde İstanbul’da Ukrayna’nın paraf attığı evrakın “masada kalmaya devam edeceğini ve müzakerelerin sürdürülmesi için temel olarak kullanılabileceğini” söyledi.
Rus önder, son olarak Ukrayna ile 2022 yılında kesintiye uğrayan direkt müzakerelerin ön şartsız olarak 15 Mayıs’ta İstanbul’da tekrar başlatılması teklifini gündeme getirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dün telefon görüşmesi yaparak mevzuyu karara bağladı.
Putin’e, Rusya ile Ukrayna ortasındaki barış görüşmelerinin kaldığı yerden İstanbul’da devam etmesi tarafındaki açıklamasının memnuniyetle karşılandığını aktaran Erdoğan, Türkiye’nin kalıcı tahlile ulaşmayı sağlayacak müzakerelere mesken sahipliği yapmaya hazır olduğunu tabir etti.
BİDEN VE JOHNSON İDARELERİNİN MÜDAHALESİ
Mart 2022’deki görüşmelerde misyon alan Ukrayna Heyeti Başkanı David Arahamiya, İstanbul müzakerelerini tamamlamalarının akabinde periyodun İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un Kiev’e gelerek süreci sabote ettiği ifşaatında bulundu.
Arahamiya, İngiliz önderin “Rusya ile hiçbir şey imzalamayacaklarını ve savaşmaya devam edeceklerini” söylediğini aktardı.
Eski ABD Başkanı Joe Biden döneminde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Vekili ve Siyasi İşler Müsteşarı olarak Rusya ve Ukrayna’dan sorumlu olan Victoria Nuland da misyondan ayrıldıktan sonra bu müdahaleye ait sorulara muhatap oldu.
Nuland, müdahaleyi inkar etmezken bunu yalnızca müzakerelerde şahsen yer alanların “kesin” olarak bilebileceğini söyleyip Ukraynalı müzakerecinin söylediklerini bir manada doğruladı.
KUŞKULARINI LİSANA GETİRDİ
Victoria Nuland, ABD ve İngiltere’nin müzakere odasında bulunmadığı tabir ederek, sürece ait kuşkularını lisana getirdi.
Eski Alman Silahlı Kuvvetleri Genel Müfettişi ve 2002-2005 yıllarında NATO Askeri Komitesi Başkanı olan General Harald Kujat, Johnson’un kelam konusu periyotta Ukraynalı yöneticilere müdahale ederek İstanbul’da gelişen sürecin imzalanmasını engellediğini açıkladı.
Kujat, Johnson’un bunu Batı’nın “savaşın sona ermesine” hazır olmadığı gerekçesiyle yaptığını öne sürdü.
Johnson ise vazifeden ayrıldıktan sonra dahi Ukrayna’yı ziyarete devam ederken tezlere ait kesin yorum yapmaktan kaçındı.
