By Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lider Yardımcısı Hatice Karahan, değişen dış ortamın ülkelerin para siyaseti çerçevesi açısından yeni zorluklar doğurduğunu belirterek, bu devirde sıkı nakdî duruşa odaklanmayı sürdüreceklerini tabir etti.
Karahan, Memleketler arası Finans Enstitüsü (IIF) tarafından Washington’da düzenlenen Global Görünüm Forumu’nda “Değişen Global Likidite Şartları Karşısında Merkez Bankacılarının İkilemleri” başlıklı oturumda konuştu.
Türkiye’nin son iki yıldır değerli bir dezenflasyon sürecinden geçtiğini belirten Karahan, bu seyahatin hem iç dinamiklerin hem de dalgalı global ortamın eşliğinde şekillendiğini söyledi.
Karahan, “Bu süreçte dezenflasyonun temel bileşenleri; talepteki ölçülü seyir, Türk lirasının gerçek kıymetlenmesi ve enflasyon beklentilerindeki güzelleşme oldu.” dedi.
Programa başladıklarında iç ve dış talep ortasında bilhassa tüketim tarafından kaynaklı bariz bir dengesizlik olduğuna işaret eden Karahan, para siyasetini kademeli ve bariz bir formda sıkılaştırdıklarını ve atılan kararlı adımlarla değerli ilerlemeler sağlandığını aktardı.
Karahan, iç talebin ölçülü hale geldiğini belirterek, cari açığın GSYH’nın yüzde 6’sından yüzde 1’inin altına düştüğünü kaydetti.
Hatice Karahan, “Bu süreçte adımlarımız piyasada inancı yine tesis etti ve Türk lirası varlıklarına olan ilgiyi artırdı. Bu da Türk lirasının bedel kazanmasına yol açtı ki bu dezenflasyon süreci için kritik bir gelişmeydi.” diye konuştu.
“Enflasyonun ana eğilim göstergeleri fiyat baskılarında yavaşlamaya işaret ediyor”
Programa olan itimat ve elde edilen sonuçların enflasyon beklentilerinin hem piyasa profesyonelleri hem de hane halkı ve firmalar seviyesinde güzelleşmesini sağladığını aktaran Karahan, enflasyon bilgilerine bakıldığında Mayıs 2024’teki yüzde 75 düzeyinden Mart 2025’te yüzde 38,1’e kadar düştüğünü kaydetti.
Karahan, “Yıllık enflasyon son 10 aydır arka arda düşüyor ve enflasyonun ana göstergeleri de fiyat baskılarında besbelli bir yavaşlamaya işaret ediyor.” dedi.
Bu başarılara karşın hala kimi zorluklar olduğuna da işaret eden Karahan, “Enflasyonu tek haneli düzeylere düşürmek önceliğimiz. Enflasyonun bilhassa hizmet kalemlerinde yapışkan olduğu görülüyor ve bunun nedeni vakte bağlı fiyatlandırma ile geriye dönük endekslemedir. Lakin manşet enflasyon düştükçe bu alanda da daha çok güzelleşme görmeyi bekliyoruz.” diye konuştu.
Karahan, hane halkı ve firmaların beklentilerinde de bir düzgünleşme olsa da hala amacın üzerinde olduğunu belirterek, bu alanda daha fazla düzelme görülmesi gerektiğini vurguladı.
Sorulan bir soru üzerine, global belirsizliklerin potansiyel tesirlerinin de baskı oluşturduğunu kaydeden Karahan, “Dezenflasyon sürecinde temel güzelleşme alanlarından biri, yerleşik ekonomik aktörlerden gelen inanç artışıyla birlikte Türk lirasının gerçek olarak paha kazanması oldu. Memleketler arası sermaye akımları da elbette bu sürece katkı sağladı. Elbette global finansal şartlardaki oynaklığı dikkatle ve daima izliyoruz.” dedi.
Karahan, “Parasal duruşumuzdaki sıkılık, global iktisattaki dalgalı vakitlerde da temel risk idaresi aracımız olmayı sürdürecek.” dedi.
“Türkiye, bugün dış şoklara karşı daha güzel konumlanmış durumda”
Hizmet fiyatlarındaki yapışkanlığın bilhassa kira ve vakte bağlı fiyatlanan öteki kalemlerde görüldüğünü belirten Karahan, bu kalemlerde bir ölçü atalet gördüklerini bunun da nakdî sıkılaşmanın dezenflasyonist tesirini kısmen sınırladığını söz etti.
Karahan, geriye dönük endeksleme meselesinde yavaş da olsa güzelleşmenin süreceğini belirterek, gayelerinin üzerinde olan enflasyon beklentilerinin kendileri için büyük değer taşıdığını vurguladı.
TCMB olarak attıkları adımlarla ve ileriye dönük yönlendirmelerle hane halkı ve işletmelerin kendi varsayımlarına yakınsamalarının kıymetli olduğunu aktaran Karahan, bu yüzden uygun bir bağlantı kurmaya ve tesirli adımlar atmaya değer verdiklerini kaydetti.
Karahan, maliye siyaseti tarafında da dezenflasyon sürecine daha fazla dayanak görmeyi beklediklerini, orta vadeli programda öngörülen bütçe amaçlarının bu manada müspet olduğunu tabir etti.
Dış gelişmelerin de tesirine değinen Karahan, “Değişen dış ortam, para siyaseti çerçevesi açısından ülkeler için yeni zorluklar doğuruyor.” dedi.
Karahan, bu durumun yalnızca Türkiye için değil tüm gelişmekte olan ekonomiler için geçerli olduğunu belirterek, öte yandan gelişmekte olan iktisatların bugün geçmişe nazaran dalgalanmalara karşı daha donanımlı olduğunu tabir etti.
Hatice Karahan, “Özellikle Türkiye, bugün dış şoklara karşı daha düzgün konumlanmış durumda. Cari açık epeyce düşük ve dış borç çevirme oranı besbelli halde güzelleşti.” dedi.
Sermaye akımlarındaki değişimlerin gelişmekte olan ekonomiler için kıymetli olduğunu vurgulayan Karahan, dezenflasyon sürecinde kendileri için döviz kuru kanalının kıymetini sürdürdüğünü kaydetti.
Karahan, “Bu bağlamda bu devirde sıkı nakdî duruşa odaklanacağız” dedi.
“Son periyotta gündeme gelen global siyasetlerin, Türkiye için nispeten sonlu tesirleri olacaktır”
Tarifelere ait bir soruyu da yanıtlayan Karahan, ABD’nin Türkiye’ye yönelik açıkladığı tarifelerin başka ülkelere nazaran en düşük düzeyde olduğunu belirterek, yaptıkları tahlillerin ABD pazarında Türkiye’nin hissesini artırma potansiyeli olduğunu gösterdiğini söz etti.
Karahan, tarifeler nedeniyle global talep ve ticarette, bilhassa de Avrupa’da bir zayıflama görülmesi halinde ise bunun Türkiye’nin ABD pazarında elde edebileceği potansiyel karları dengeleyeceğini aktardı.
İthalat tarafında ise emtia fiyatlarında bilhassa petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün Türkiye için olumlu olduğunu belirten Karahan, bu cins gelişmelerin Türkiye’nin ithalat faturasını azaltabileceğini kaydetti.
Karahan, “Belirsizliğin böylesi yüksek olduğu bir ortamda potansiyel tesirleri tam olarak iddia etmek sıkıntı. Bununla birlikte, son devirde uygulanan global ticaret siyasetlerinin tesirleri, Türkiye’nin cari istikrarı açısından nispeten sonlu olacaktır. Lakin sermaye akımları kıymetli bir mevzu; bu, tüm gelişmekte olan ekonomiler için risk oluşturuyor. Bu nedenle dikkatle izliyoruz.” dedi.
