By
TÜRK Devletleri Teşkilatı Budapeşte Gayriresmi Tepesi Bildirisi’nde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC), öbür gözlemci üyelerle (Macaristan ve Türkmenistan) Türk dünyasının ayrılmaz modülü olduğu vurgulandı.
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye nazaran, 20-21 Mayıs tarihlerinde Macaristan’ın mesken sahipliğinde yapılan Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Gayriresmi Doruğu kapsamında düzenlenen Devlet Liderleri Kurulu tarafından bugün kabul edilen Tepe (Budapeşte) Bildirisi’ne, teşkilat içi bütünlüğü ve Türk Devletleri ortasındaki birlik, beraberlik ve dayanışmayı vurgulayan ve KKTC’ye güçlü takviye beyan eden yazımlar ve Türkiye açısından kıymet ve öncelik taşıyan hususlar eklendi. Bildiride, KKTC’nin, başka gözlemcilerle (Macaristan ve Türkmenistan) birlikte Türk dünyasının ayrılmaz kesimi olduğunu vurgulayan ve TDT’nin çalışmalarına yaptığı katkıları memnuniyetle karşılayan hususlar kabul edildi.
Türk dünyasının Kıbrıs Türklerinin özden gelen eşit haklarının garanti altına alınması konusunda dayanışma söz eden ve Kıbrıs meselesinin Ada’daki mevcut gerçekliklere dayalı olarak, karşılıklı kabul edilebilir ve uygulanabilir bir tahlile ulaşması muhtaçlığını vurgulandığı bildiride, TDT Aksakallar Kurulu 17’nci Toplantısı’nın 1-2 Mayıs tarihlerinde Girne’de muvaffakiyetle gerçekleştirilmesini öne çıkaran, Türk Dünyası Vizyonu-2040 Dokümanı’nda belirtildiği üzere, üye devletlerin, ulusal çıkarları açısından hayati değer taşıyan bahislerde ortalarındaki siyasi dayanışma ve karşılıklı dayanağı güçlendirme iradelerini vurgulayan hususlar onaylandı.
Bildiride, TDT’de kardeşlik ruhuna olan bağlılıklarını bildiren ve Türk Dünyası Kuralı’nda da belirtildiği üzere, Türk Devletleri ortasındaki birlik ve dayanışmaya ziyan vermeyi amaçlayan her türlü teşebbüsün engellenmesinin ehemmiyetini vurgulayan ve TDT’nin bütünlüğüne, kurumsal ve karar alma kapasitesine bağlılıklarını yineleyen, KKTC’nin de ortalarında bulunduğu TDT Gözlemcilerinin gençlik ve spor alanında Teşkilat bünyesinde yürütülen değişim programları ve misal faaliyetlere konut sahipliği yapmalarını teşvik eden unsurlar kabul edildi.
SURİYE’DE GÜVENLİK VE İSTİKRARIN TESİS EDİLMESİNDE TÜRKİYE’NİN ROLÜ TAKDİR EDİLDİ
Öte yandan bildiride, Türkiye’nin Suriye’nin toprak bütünlüğü ve birliği temelinde güvenlik ve istikrarın tesis edilmesi, Suriye’nin tüm bileşenlerinin iştirakiyle kapsayıcı bir siyasi sürece ulaşılması ve yaptırımların kaldırılması istikametinde oynadığı yapan rol takdir edildi.
Bildiride, Gazze’deki feci insani durumla ilgili derin kaygı tabir eden, kalıcı ve kapsamlı bir ateşkes, rehinelerin ve tutukluların özgür bırakılması ve Gazze’ye manisiz insani erişime yönelik müzakerelere verilen dayanağı teyit eden; Filistinlilerin Gazze’den uzaklaştırılmasına yönelik tüm teşebbüsleri reddeden; İsrail-Filistin çatışmasına adil ve kalıcı bir tahlile duyulan gereksinimin ve ilgili Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına uygun olarak başşehri Doğu Kudüs olan, 1967 sonlarına dayanan iki devletli tahlilin uygulanmasının altını çizen unsurlarına onay verildi.
AFGANİSTAN ÇALIŞMA KÜMESİ KURULDU
Bildiride Afganistan’la ilgili bahislerde TDT Üye Devletleri’nin ortak tavrının geliştirilmesini kolaylaştıracak olan Afganistan Çalışma Kümesi’nin kurulması takdirle karşılanırken bu bahiste Devlet Liderleri Kurulu tarafından farklı bir ortak açıklama da kabul edildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 21 Mart’ta yapılan davet doğrultusunda, Türk dünyasının ortak bayramı olan Nevruz’a ait TDT bünyesinde anma ve kutlama etkinliklerinin üye ülkeler, gözlemciler ve Türk İşbirliği Teşkilatlarıyla iş birliği içinde düzenlenmesi istikametinde TDT Sekretaryasını talimatlandıran hususların kabul edildiği bildiride, her türlü ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı, İslam’a karşı nefret, nefret söylemi ve dezenformasyonla uğraşta iş birliğini sürdürme ve bu alanlarda milletlerarası platformlardaki gayretleri ahenkleştirme taahhütleri yinelendi.
TERÖRLE VE SİBER HATALARLA ORTAK GAYRET ÇAĞRISI
Bildiride, TDT Üye Devletlerini, her türlü terörizm ve ulus ötesi organize hata, terörizmin finansmanı ve siber cürümle çaba için ortak gayretleri sürdürmeye teşvik eden, savunma endüstrisi alanında TDT kapsamında verimli çok taraflı iş birliğini geliştirme iradesinin yinelediği vurgusuyla, üye devletlere bu istikametteki uğraşlarını hızlandırmaları talimatını veren unsurlar onaylandı.
Öte yandan, Türk Devletlerinin Birleşmiş Milletler (BM) ve öteki memleketler arası kuruluşlardaki kıymetli adaylıklarına atıfla, Türkiye’nin de 2037-2038 devri için BM Güvenlik Kurulu süreksiz üyeliği, 2025-2029 periyodu için UNESCO Yürütme Kurulu ve 2026-2028 periyodu için BM Ekonomik ve Toplumsal Kurul (ECOSOC) adaylıklarının memnuniyetle karşılandığı bildiride, bilim insanı ve Nobel mükafatı sahibi Prof Dr. Aziz Sancar’a ‘Türk dünyasının birliğine katkılarından dolayı’ Türk Devletleri Teşkilatı Ali Şir Nevai Memleketler arası Ödülü’nün verilmesini memnuniyetle karşılayan hususlara onay verildi.
