By İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İZÜ) ve Türkiye Lisan ve Edebiyat Derneği (TDED) tarafından düzenlenen “Türkçe Düşünmek, Konuşmak ve Yazmak” çalıştayı gerçekleştirildi.
İZÜ mesken sahipliğinde İZÜ Abdullah Tivnikli Konferans Salonu’ndaki çalıştayda, lisan şuurunun güçlendirilmesi amaçlanıyor.
Açılışta konuşan eski Ulusal Eğitim Bakanı Prof. Dr. Nabi Avcı, düzenlenen çalıştayın Türkçenin içinde bulunduğu problemleri anlamak için kıymetine dikkati çekerek, “Ben, eski bir Ulusal Eğitim Bakanıyım. Ulusal Eğitim Bakanlığının vazifelerinden birisi de Türkçeyi korumaktır. Bakan olduğumda, ‘Çocuklarımıza Türkçeyi gerçek ve hoş bir biçimde konuşma, yazma ve okuma hüneri kazandırabilirsem kendini başarılı bulacağım’ demiştim. Bu mevzuda arkadaşlarımızla çalışmalar yapmaya çaba ettik. Kimilerinde başarılı olduk, kimilerinde olamadık.” dedi.
“Öğretmenlerimizi çocuklarımızı daha güzel yetiştirmeyle ilgili eğitmemiz gerekiyor”
“Başarılı olamadığımız konuların nedenlerini artık daha âlâ görebiliyorum.” diyen Avcı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Herhangi bir ıslahat eforu, başarılı olmak istiyorsa, öncelikle o işi yönetecek takımları muhatap almalıdır. Biz, yaptığımız çalışmalar ve düzenlemeleri öğrencileri önceleyerek yaptık. Meğer yapmamız gereken öğretmenlerimizi öncelemekmiş. Öğretmenlerimizi çocuklarımızı daha güzel yetiştirmeyle ilgili eğitmemiz gerekiyor. Bu yalnızca Ulusal Eğitim Bakanlığının değil, hepimizin problemidir.”
Avcı, şu anda Türkçenin farklı formlarda yozlaştırıldığını belirterek, “Çocuklarımıza lisana dair kuralların manasını öğretebilirsek, onlara toplumsal omurdaki kurallara uyma şuurunu de kazandırmış oluruz. Burada hepimizi büyük vazifeler düşmektedir. Bugün ülkemizde herkesin farklı yazma formları var. Meğer Fransa’da bu türlü bir durum kelam konusu olamaz. Yazı bir çocuğun birinci kural disiplinini edineceği her şeyin bir kuralı olduğunu anladığı yerdir. Hem görsel hem de işitsel olarak Türkçenin içinde bulunduğu bu halden kurtarılması da son derece kıymetlidir.” diye konuştu.
“Dil tahribatının istekli ameleleri haline geldik”
TDED Başkanı Ekrem Erdem, dünyada kelam sahibi olmak isteyen bir milletin evvel kendi lisanına sahip olması gerektiğini söyledi.
Erdem, güçlü medeniyetlerin güçlü lisanlarla inşa edileceğinin altını çizerek, “Türkçe, kendi doğal akışı içinde, bir grup değişimler yaşamıştır. Tarih boyunca farklı devletler kuran milletimiz, kimi sözleri karşılaştığı toplumlardan almıştır. Lakin bunları yaparken alınan sözlerin büyük bir çoğunluğu, Türkçenin ses ve yapısına uygun olarak lisanın bir kesimi haline getirilmiştir. Bu, bize lisanın gelişirken kendisini muhafazasına bir örnek sunmaktadır.” dedi.
Modernleşmeyle birlikte Türkçenin büyük bir tasfiyeye uğradığını hatırlatan Fazilet, “Burada Türkçe çok büyük ziyanlar görmüştür. Daha sonra bu yanlıştan dönülmüş ve yaşayan Türkçede karar kılınmıştır. Öte yandan çağdaşlaşmayla başlayan süreç lisanımızı tahrip etmeye hala devam etmektedir. İnancımızdan izler taşıyan sözlerin yerine uydurukça sözler kullanılmaktadır. Ne yazık ki şu anda lisan tahribatını o kadar doğallaştırdık ki bu durumun istekli ameleleri haline geldik.” diye konuştu.
Erdem, yeni kuşağın lisan şuurundan giderek uzaklaştığına vurgu yaparak, şu görüşlere yer verdi:
“Her söz kendi kıymetleriyle birlikte gelir. Şimdilerde yaşadığımız sorunların kaynağı lisan sıkıntımızdan kaynaklanmaktadır. Lisan, hepimizin sıkıntısıdır. Lisanımıza gereken değer verilmediği için düşünme gücümüz zayıflıyor. Bu gidişata dur demek zorundayız. Çocuklarımıza ve gençlerimize lisanımızın hoşluğu anlatmak zorundayız. Bu hepimizin ortak vazifesi ve sorumluluğudur. Bunun için işe öncelikle lisanla başlamalıyız.”
“Türkçeyi kaybedersek, ulusal bedeller ve amaçlar büyük ziyan görecektir”
İZÜ Rektörü Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar ise Osmanlı’nın son devrinde kıymetli bir lisan hareketi başladığını ama bu gayretlerin ve üretilen tabirlerin görmezden gelindiğini söyledi.
Türkçenin giderek kısır bir lisan haline dönüştüğünün altını çizen Acar, “Öztürkçe hareketi, lisan için çok vahim bir yanılgıydı. Bizler biliyoruz ki saf lisan olmaz. Saf lisan lakin Amazon Ormanları’nda olabilir. Bu yanılgı, alfabe değişikliği ile daha da büyümüş ve büyük bir kırılmaya yol açmıştır. Halbuki 130 yıl evvel Türkçe konuşan büyük bir coğrafyanın alfabesi ortaktı. Bu iki yanılgı Türkçeye büyük ziyanlar vermiştir.” tabirlerini kullandı.
Acar, Türkçenin şimdiki problemlerinin başında ise “yüksek öğretim dili” olduğunu lisana getirerek, şunları aktardı:
“Şu anda Türkiye’deki yüksek öğretim yabancı lisan odaklı yapılmaktadır. Eğitim lisanımız İngilizcedir ve bundan ötürü içimize sine sine, ‘Eğitimimiz ulusaldır.’ diyemiyoruz. Maalesef yabancı lisanla öğretim, bir ‘yabancı lisan öğretme şekline’ dönüşmüştür. Türk ulusal kimliği için Türkçe, bizim varsayım ettiğimizden çok daha kıymetli bir manaya sahiptir. Türkçeyi kaybedersek, ulusal pahalar ve gayeler büyük ziyan görecektir.”
Gün boyunca süren çalıştayda, “Dil, Kimlik ve Kültür”, “Batı Lisanlarının Türkçe Üzerindeki Etkisi”, “Türkçenin Coğrafik Dünyası”, “Konuşma Türkçesi” bahislerinde toplam 15 bildiri sunuldu.
Çalıştay, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İbrahim Özen’in “Değerlendirme ve Sonuç Bildirgesi” konuşmasıyla sona erdi.
