By Türkiye’nin dünyada çok değerli bir tarım ülkesi olduğunu belirten Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Tarımsal üretimimizi 30 milyar dolardan 75 milyar dolara yükselttik. 2002’de 3,4 milyar dolar olan ihracatı 32,5 milyar dolara yükselttik, halkımızın da muhtaçlığı olan tüketim eserlerini bulmalarını mümkün kıldık.” dedi.
Bolat, gelecek hafta yapılacak 4. Tarım Orman Şurası kapsamında Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Dış Ticaret Kompleksi’nde düzenlenen “Tarım Diplomasisi Atölyesi”ne katıldı.
Etkinlik kapsamında gerçekleştirilen “Günümüz Dünyasında Tarım Diplomasisi” başlıklı özel oturumda soruları yanıtlayan Bolat, konuşmasına Orman Şurası’nın iyi olması temennisinde bulunarak başladı.
Dünyada hiç ölmeyecek çok kıymetli üç dal bulunduğunu, bunların en değerlilerinden birinin besin olduğunu belirten Bolat, şunları kaydetti:
“Yemeden, içmeden yaşayamayız. Su içmeden 3 gün, yemek yemeden 26 gün azamî fakat yaşayabiliriz. Demek ki en stratejik, en öncelikli kesimlerden birisi tarım ve besin. İkincisi dokuma giysi, giyinmeden yaşayamayız, 8 milyar insan var herkes giyinecek. Demek ki bu da kıyamete kadar devam edecek bir bölüm. Üçüncüsü ise barınma, konut. Yani soğukta, çok sıcakta, sokaklarda, tarlada yahut yerde yaşayamayacağımıza nazaran konut gereksinimimiz var, o da çok kıymetli. Kovid-19 devrinde en birinci dalın tarım olduğunu, besin olduğunu daima birlikte gördük. Marketler her gün boşaltıldı, dolduruldu. Bakkallar, marketler, manavlar, her yer birebir formda. Karantina günlerinde biz bunların ehemmiyetini anladık. Sonra 2 yıl sonra Rusya- Ukrayna savaşı patlak verdi, gücün ne kadar kıymetli olduğunu anladık. Güç, petrol iki katına, doğalgaz dört katına çıktı 15 gün bir ay içinde ve Türkiye’nin güç ithalat faturası 2021’de 45 milyar dolarken 2022’de 100 milyar dolara çıktı. Güç de çok değerli, damarlarımızdaki kan kadar kıymetli.”
“Her ülke için birinci vazife ülkeyi yönetenler açısından halkının arz güvenliğini sağlamaktır”
Bakan Bolat, bu kadar değerli bölümler ortasında yer alan besin için olayın üretim boyutunun da ehemmiyetine dikkati çekerek, bu mevzuda Tarım ve Orman Bakanlığı ve çiftçilerle birlikte canla başla çalıştıklarını anlattı.
İç ticaretteki istikrarlar ile ihracat ve ithalat istikrarlarını daima istişare ettiklerini, ona nazaran kararlar aldıklarını, çok irtibatlı oldukları bakanlıkların başında Tarım ve Orman Bakanlığının geldiğini lisana getiren Bolat, “Bunun dışında lojistik çok değerli. Tarladaki eserin, bahçedeki eserin, hale, markete, manava getirilmesi ve tüketiciye sunulması çok kıymetli. Bunun yanında ticarette kuralların belirlenmesi, sektörel düzenlemeler, kontroller ve kural dışı iş yapanlara karşı da yapılan kontroller ve idari ve cezai uygulamalar değerli.” ifadelerini kullandı.
Ticaret Bakanlığı olarak tarım diplomasisinde emellerinin iç ticaretle ilgili tüketici için makul fiyatlar ve satın alma gücünü korumak olduğuna dikkat çeken Bakan Bolat, üretici için ise üretimi devam ettirerek, gelirini artırıp üretimde kalmasını sağlamak olduğunu ve bu kapsamda sürdürülebilirlik noktasında devrede olduklarını söyledi.
Bakan Bolat, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Dünya Ticaret Örgütü diye milletlerarası bir teşkilat var, 166 üye ülke imza atmışlar, kurallarını belirlemişler. Bilhassa sanayi kesiminde kurallar belirlenmiştir. Tarımda 1995’te bir muahede yapılmıştır. Buna nazaran bilhassa tarımda çok ve ihracat sübvansiyonları yoluyla piyasa bozucu hareketler yasaklanmıştır ve her ülke için birinci vazife ülkeyi yönetenler açısından halkının arz güvenliğini sağlamaktır. Makul fiyatlarda tüketici üretici istikrarını optimum seviyede tutmaktır. Bu nedenle vakit zaman ihracatı arttırmaya çabalama, vakit zaman ihracatı kısarak İç pazardaki arz güvenliğini sağlama ve fiyat istikrarını sağlama noktasında kararlar alınır. Bunlar sıkıntı kararlardır, uzun uzun konuşuruz, tartışırız. İthalat noktasında da vakit zaman arz güvenliği yoksa, arz yetersizliği varsa ithalat noktasında kolaylıklar yapılır fakat arz fazlası varsa da ithalat noktasında kısıntılara gidilir. Bu kararları Ticaret Bakanlığı almak durumundadır yetkisi dahilinde.”
“Türkiye dünyada çok değerli bir tarım ülkesi”
Rusya, Ukrayna, Birleşmiş Milletler ve Türkiye’nin 23 Temmuz 2023’teki Tahıl Muahedesi’nin ehemmiyetine işaret eden Bolat, 33,3 milyon ton Ukrayna ve Rusya tahılının dünyaya taşındığını anımsattı.
Bolat, “Eğer o tahıl taşınamamış olsaydı dünyada hububat fiyatları 3-4 katına fırlayacaktı, o yaz ve devamında insanların en temel muhtaçlık eseri olan buğday, un, arpa, mısır, ayçiçeği üzere eserler dünya piyasalarına ulaştı. Ukrayna, Rusya fazlasından kurtuldu ve fiyatlar aşağı düştü, tüketiciler de rahat etti.” dedi.
Bu manada bu mutabakatın çok kıymetli olduğunu vurgulayan Bolat, bir yıl sonra muahedenin bozulduğunu lakin tahıl ticaretini Rusya’nın da, Ukrayna’nın da yapabildiğini anlattı.
Bolat, Türkiye’nin çok kıymetli bir tarım ülkesi olduğuna dikkati çekerek şu bilgileri verdi:
“Biz ziraî üretimimizi 30 milyar dolardan 75 milyar dolara yükselttik. 2002’de 3,4 milyar dolar olan ihracatı 32,5 milyar dolara yükselttik. ve halkımızın da gereksinimi olan tüketim eserlerini, gerek arz istikametinden gerek fiyatlar gerekse üreticiyle tüketiciyi buluşturma tarafından, bulmalarını mümkün kıldık. Yani tüketici arar bulamaz, üretici üretir satamaz durumu hiçbir vakit olmasın diye çaba ettik. Bütün dünya ülkeleri temel tüketim eserlerinde ve arz güvenliğinin tehlikeye girdiği durumlarda ihracat-ithalat noktasında kısıtlayıcı ya da genişletici kararlar almak durumunda kalırlar. İhracatın şu yararı var; bu artan üretim, ihracatın da getirdiği ivmeyle sağlandı. İhracat olmasaydı bizim üretimimiz 30 milyar dolardan 75 milyar dolara çıkamazdı. Çiftçimiz de kazandı, tüketicimiz de kazandı, ihracat olarak biz de döviz kazandık.”
“(Zirai don) Gerekli önlemleri alıyoruz çiftçilerimizi inşallah ziyan ettirmeyeceğiz”
Bakan Bolat, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile sık sık görüştüklerini lisana getirerek, “Ticaret bakanıyım ancak ilgileniyorum. Niçin? Ziraî üretimin durumu, güvenlik, tabi bu tüketime yansıyacak. Bunlar her gün kulağımızda her saat çalan ziller ve bu bahisteki takibimiz çok kıymetli. Önlem almamız lazım evvelden.” dedi.
10 Nisan’daki zirai don sebebiyle yaşananları da yakından takip ettiklerini anımsatan Bolat, “Gerekli önlemleri de alıyoruz. Çiftçilerimizi de inşallah ziyan ettirmeyeceğiz. Bakanım ve grubu o bahiste gereken her şeyi yapıyor.” diye konuştu.
Bakan Bolat, dünyada 730 milyon insanın açlık tehlikesi içinde olduğunu hatırlatarak, şöyle devam etti:
“2 milyar 300 milyon insan besin güvensizliği tehlikesiyle karşı karşıya. Günde üç öğün yeme içme muhtaçlığı var, bazıları için iki öğün lakin daima devam eden bir faaliyet. O yüzden stratejik değere haiz çok kıymetli bir durum. Besin güvenliği yahut güvensizliği deyince tabi Gazze’yi asla unutmamalıyız. Artık hepimiz için aklımızdan çıkarmamamız gereken çok kıymetli bir durum. 2,5 milyon nüfuslu Gazze’de 2 milyon insan kaldı ve bu insanlardan 60 bin kişi şehit edildi. Bir soykırım var, bir de açlıkla soykırıma uğratma var. Bir silahla yapıyorlar, hiçbir uygar kurallara, savaş kurallarına, savaş hukukuna dahi uymadan dünyanın gözü önünde yapılıyor ve bir de açlıkla yapıyorlar. Yardım stoklarını, yardım tırlarının ülkeye girmesine müsaade vermiyorlar. 18 Mart’tan bu yana tek bir kilo besin yardımı içeriye giremedi. Bu da insanlık tarihinde unutulmayacak bir durumdur.”
“2023-2024 ziraî eserler ihracatının yeterli geçti”
Ömer Bolat, 2023-2024 ziraî eserler ihracatının güzel geçtiğini, 2023’te 31 milyar dolar tarım ve işlenmiş besin eserleri ihracatı olduğunu, 2024’te bunun yüzde 5,4 artışla 32,5 milyar dolara yükseldiğini bildirdi.
İthalata bakıldığında 2023’te tarım ve besin eserlerinde 23,5 milyar dolar ithalat bulunduğunu anımsatan Bolat, 2024’te 2,1 milyar dolar azalışla 21,4 milyar dolara düştüğü bilgisini paylaştı.
İhracat artışı, ithalat azalışı sayesinde de besin ve tarım dalındaki dış ticaret fazlasının 2023’te 7 milyar dolarken, 2024’te yaklaşık 11 milyar dolara yükseldiğini hatırlatan Bolat, şunları söyledi:
“En önemli pazarlarımız Avrupa Birliği, Irak, Almanya, ABD, Rusya, İtalya. Kalemlere de baktığımızda da en kıymetli kalemler ortasında bilhassa zerzevat, meyve eserlerimizi görüyoruz zira kaliteli hakikaten, tadı çok düzgün. Bunun dışında hububat var, unlu mamuller var, makarna var, başta fındık olmak üzere sert kabuklu kur yemişler var ve artık kurutulmuş eserler devreye giriyor, bilhassa batılı pazarlarda. Taze zerzevat meyve 2 avroysa kilosu, kurutulmuş eser 10 avro, kimilerinde 15 avro oluyor. Halkımıza satın alabileceği et tüketimini makul fiyatlarda tedarik etmek için de geçen yıl karkas ve canlı büyükbaş ve besi hayvan olarak 626 milyon dolar bir ithalatımız oldu.”
Bakan Bolat geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdikleri Suriye ziyaretini anımsatarak, Suriye’yle de her alanda sanayi, tekrar imar, ortak yatırım, ulaştırma ve ziraî hususlarda güçlü bir işbirliği olduğuna işaret etti.
Kadın kooperatiflerine verdikleri takviyeler konusunda da bilgi veren Bolat, fuarlar başta olmak üzere Bakanlık bünyesinde verilen hibe ve takviyeleri de anlattı.
Bolat, “Bizim ülkelerle olan münasebetlerimizde tarım, ihracat, ithalat konusu, teknik mahzurların kaldırılması her vakit kıymetli bir gündem oluşturuyor. Teknik mahzurları kaldırmaya büyük bir uğraş ediyoruz. Hayli birçok ülkelerle aralıklar alındı ki ihracatımız bu noktaya yükseldi.” diye konuştu.
